Van der Wal kwam naar de Overijsselse gemeente op uitnodiging van Tweede Kamerlid Roelof Bisschop (SGP). Ze nam een kijkje bij kalverhouder Jan Troost en bij melkveehouder Hendrik Spiker. Deze twee boeren proberen door middel van technische innovaties de uitstoot van stikstof drastisch te verminderen.

Troosts bedrijf ligt op een halve kilometer van het Natura 2000-gebied Olde Maten. De 55-jarige veehouder beschikt over een luchtwasser die volgens hem 98 tot 99 procent van de ammoniak (stikstofverbinding, TR) uit de stallucht haalt. Ook investeert hij in verwerking van de mest van zijn 1400 kalveren tot hoogwaardige mestkorrels, maar die techniek is nog in ontwikkeling.

Spiker (40), wiens bedrijf wat verder van het natuurgebied ligt, pakt de stikstofuitstoot van zijn 300 melkkoeien aan via het veevoer. Met een uitgekiend rantsoen probeert hij het stikstofverlies via lucht en mest te verminderen zonder dat de gezondheid van zijn dieren eronder lijdt. Volgens de boer wijzen metingen uit dat dit effectief is.

Na haar bezoek aan de twee boerderijen had minister Van der Wal in hotel Waanders een gesprek met vertegenwoordigers van het agrarisch bedrijfsleven, de SGP-fracties in de gemeenteraad en waterschap Drents Overijsselse Delta, burgemeester Jan ten Kate en de Overijsselse landbouwgedeputeerde Gert Harm ten Bolscher (SGP). Boeren en bestuurders drongen bij de minister aan op meer inzet op innovatie als middel om de stikstofproblematiek aan te pakken in plaats van al dan niet gedwongen uitkoop van boeren. Ook willen ze meer tijd „om te laten zien” dat deze aanpak werkt.

De bewindsvrouw sprak haar waardering uit voor de inspanningen van de sector, maar zei dat innovatie niet het hele probleem kan oplossen. Uitkoop, desnoods gedwongen, houdt het kabinet als middel achter de hand.

„Natuurlijk doet het wat met mij als dat ten koste gaat van de toekomst van bedrijven en gezinnen. Dat is verschrikkelijk”, zei de minister. „Maar het ontslaat mij niet van mijn verantwoordelijkheid om het probleem op te lossen. We moeten werk maken van herstel van de natuur en de stikstofuitstoot moet drastisch omlaag, dat heeft de rechter in 2019 uitgesproken. En omdat de landbouw de meeste stikstof uitstoot, heeft de sector ook de grootste opgave.”

Extra tijd is er niet, stelde Van der Wal. „Ik moet het stikstofprobleem niet alleen voor de landbouw aanpakken, maar ook voor de huizenbouw en voor andere sectoren. Hoe meer tijd we nemen, des te langer ligt de vergunningverlening stil. Ook wordt het dan steeds moeilijker om de PAS-melders te legaliseren” (ondernemers die buiten hun schuld geen natuurvergunning hebben, TR) .

Kamerlid Bisschop vindt dat de minister „in een open sfeer” met de Staphorsters heeft gesproken. „Ik heb het gevoel dat zij wel naar ruimte zoekt om meer in te zetten op innovatie in plaats van opkoop. Dat zou voor de sector heel goed zijn. Over tien jaar zal de sector er anders uitzien dan nu, maar het is zaak dat we een vitale landbouw voor Nederland behouden. De gevolgen van de oorlog in Oekraïne maken duidelijk hoe belangrijk voedselzekerheid is.”

De twee Staphorster boeren tonen zich desgevraagd teleurgesteld. „Het is duidelijk dat de natuur voorop staat”, zegt Troost.