„Politiek faalde rond Betuwelijn en hsl”
Zowel bewindslieden als de Tweede Kamer hebben cruciale fouten gemaakt bij de besluitvorming over de Betuweroute en de hogesnelheidslijn-zuid.
Dat blijkt uit de woensdag verschenen reconstructies van de twee grote spoorprojecten die de Tijdelijke Commissie Infrastructuurprojecten (TCI) heeft opgesteld.
Formeel is bij de besluitvorming over de Betuweroute „alles volgens het boekje gegaan”, stelt de TCI. „Materieel heeft het kabinet echter op vele momenten de indruk gewekt bevooroordeeld te zijn. De belangrijkste ministers in het kabinet waren vanaf het begin af aan voor de aanleg.” De controlerelatie tussen de Kamer en regering was „uiterst problematisch.” Gedurende de gehele periode 1995-2002 is de Kamer, zowel bedoeld als onbedoeld, onvolledig geïnformeerd over de kostenoverschrijdingen. „Niet één keer is de Tweede Kamer goed inzicht gegeven in de spanning tussen raming en budget.” De Kamer was hierdoor niet in staat zichzelf een beeld te vormen van de problemen die opdoemden, aldus de TCI. „Hij kon het project niet bijsturen.”
De Kamer zat zelf echter ook fout. „Hij ondernam nauwelijks pogingen de noodzakelijke informatie wel boven tafel te krijgen.” Coalitieoverwegingen -„de Betuweroute bleek een verlammende politieke splijtzwam te zijn”- zorgden ervoor dat de regeringsfracties het kabinet gedisciplineerd volgden.
Uit de reconstructie van de aanleg van de hsl-zuid blijkt dat de agendering van de spoorlijn voor kabinet en Kamer „vanzelfsprekend” was. De informatievoorziening aan de Tweede Kamer over de hsl, maar ook de verwerking door de Kamer van de wel verstrekte informatie vertoonde „flinke en aanhoudende tekortkomingen.” In sommige gevallen deed de Tweede Kamer niets of te weinig met relevante informatie die ze wel degelijk ontving, aldus de TCI. „De signalen dat er kostenoverschrijdingen dreigden, heeft de Tweede Kamer niet altijd gezien, en misschien (in meerderheid) ook niet willen zien.” Tijdens de doorslaggevende slotfase van de hsl-besluitvorming is de Kamer „in feite nooit echt aan zet” geweest.