Ruim 5 miljoen mensen gevlucht uit Oekraïne
Het is dag 51 van de oorlog in Oekraïne. Volg de laatste ontwikkelingen in dit liveblog.
Advertentie
De meerderheid van de slachtoffers in Boetsja is volgens de Oekraïense politie doodgeschoten. In de voorstad van Kiev zijn meer dan vierhonderd lichamen gevonden sinds Russische troepen uit het gebied zijn vertrokken.
„95 procent van de mensen is neergeschoten door sluipschutters of met handvuurwapens”, zei de politiechef tegen persbureau Interfax Oekraïne. „Mensen werden gewoon op straat neergeschoten tijdens de Russische bezetting. Dat is een vastgelegd feit. In de 21e eeuw is het onmogelijk dit soort misdaden te verbergen.”
De Verenigde Staten geloven dat het gezonken Russische schip Moskva is geraakt door twee Oekraïense raketten, meldt een hoge Amerikaanse functionaris. Oekraïne claimde eerder al het schip te hebben aangevallen.
Rusland heeft alleen melding gemaakt van een grote brand door geëxplodeerde munitie op het vlaggenschip van de Russische Zwarte Zeevloot. Volgens het Russische ministerie van Defensie zonk het ruim 186 meter lange schip toen het tijdens stormachtige weer naar een haven werd gesleept.
Rusland wijst achttien diplomaten van de EU-missie in Moskou uit. Het ministerie van Buitenlandse Zaken stelt in een verklaring dat ze in de nabije toekomst het land moeten verlaten. De buitenlanddienst van de EU „betreurt de ongerechtvaardigde en ongefundeerde beslissing”, die de internationale isolatie van Rusland volgens Brussel verder zal verdiepen.
Het Wereldvoedselprogramma (WFP) van de Verenigde Naties heeft onbelemmerde toegang gevraagd tot gezinnen die opgesloten zitten in omsingelde steden en conflictgebieden in Oekraïne. Het feit dat ze niet bereikbaar zijn is het grootste obstakel voor levensreddende acties in het door oorlog verscheurde land.
„We roepen iedereen op te helpen de mensen in de belegerde steden te bereiken”, zei WFP-directeur David Beasley aan het eind van een driedaags bezoek aan Oekraïne. „Dat mensen lijden onder het oorlogsgeweld is één ding. Dat ze omkomen van de honger is een ander ding.”
Ongeveer 20.000 Russische soldaten zijn in Oekraïne gesneuveld sinds het begin van de Russische invasie, melden de Oekraïense autoriteiten. Het cijfer is niet door onafhankelijke partijen bevestigd.
Het Kremlin deelt zeer beperkt informatie over omgekomen militairen in Oekraïne. Een woordvoerder erkende vorige week dat er sprake is van „aanzienlijke verliezen”, maar deelde geen cijfers. Eind maart werd door Rusland zelf een dodental van 1351 genoemd.
De kapitein of commandant van het vlaggenschip van de Russische Zwarte Zeevloot, Anton Koeprin (44), zou volgens Oekraïense bronnen een van de vele bemanningsleden zijn die zijn omgekomen bij de ondergang van de kruiser Moskva. Het schip is volgens Oekraïense meldingen in de Zwarte Zee woensdag door kruisraketten geraakt en tot zinken gebracht.
Rusland heeft voor het eerst sinds de aanval op Oekraïne langeafstandbommenwerpers gebruikt om de belegerde havenstad Marioepol te bestoken, zegt het ministerie van Defensie in Kiev. Volgens een woordvoerder zijn hevige straatgevechten gaande in de stad die nog altijd niet in zijn geheel is ingenomen door het Russische leger.
Zeven burgers zijn donderdag gedood en 27 gewond geraakt doordat hun evacuatiebus in de Oekraïense regio Charkov door Russische troepen zou zijn beschoten. Volgens het Oekraïense Openbaar Ministerie is vrijdag een onderzoek geopend vanwege mogelijke schending van het oorlogsrecht en „moord met voorbedachte rade”.
Advertentie
Het aantal vluchtelingen uit Oekraïne is vijftig dagen na het begin van de Russische invasie opgelopen tot meer dan 5 miljoen. Volgens VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR zijn bijna 4,8 miljoen Oekraïners hun land ontvlucht. Daarnaast zijn bijna 215.000 mensen met een andere nationaliteit vertrokken uit Oekraïne.
De Russische mediatoezichthouder Roskomnadzor heeft de Russischtalige website van The Moscow Times geblokkeerd vanwege een volgens de autoriteiten vals bericht over leden van de oproerpolitie die weigeren te vechten in Oekraïne. De Engelstalige versie is wel toegankelijk, de Russische kan nog worden gelezen via een VPN-verbinding en vanuit het buitenland.
Rusland heeft vrijwel alle onafhankelijke nieuwsberichtgeving in het land onmogelijk gemaakt, onder meer door te dreigen met hoge boetes en lange celstraffen. De woorden ‘invasie’ en ‘oorlog’ mogen niet worden gebruikt in berichten over Oekraïne.
The Moscow Times besloot ruim een maand geleden uit te wijken naar Amsterdam, waar journalisten werken vanuit het hoofdkantoor van DPG Media. Oprichter en eigenaar Derk Sauer had daarvoor al duidelijk gemaakt de redactie te willen evacueren vanwege het verslechterde werkklimaat voor journalisten. „Het is gewoon te link”, schreef hij in zijn column in Het Parool.
Sinds de Russische aanval op Oekraïne op 24 februari zijn minstens veertig websites geblokkeerd, schrijft The Moscow Times.
De Russische strijdkrachten hebben naar eigen zeggen in het oosten van Oekraïne met een luchtaanval tientallen Poolse huurlingen gedood. De mogelijk dertig huurlingen werkten volgens Moskou bij een particuliere onderneming in Polen. Ze zouden zijn omgekomen in het dorp Izioemske, ruim 100 kilometer ten zuidoosten van Charkov. Dat is in de regio tussen Charkov en Donetsk die Rusland probeert te veroveren om de Oekraïners aan het nog oostelijker gelegen front te omsingelen.
Milities op de been gebracht door particulieren en ervaren huurlingen van ‘beveiligingsondernemingen’ spelen al sinds de gewapende strijd in Oost-Oekraïne in 2014 begon, een belangrijke rol in het conflict. In de strijd om de zuidoostelijke haven Marioepol vechten voornamelijk extreemrechtse Oekraïense milities tegen de door Rusland gesteunde ’volksmilities” uit Donetsk en Loehansk. De stad viel in 2014 in handen van de extreemrechtse strijders nadat was gebleken dat het Oekraïense leger destijds niet over de uitrusting en manschappen beschikte om de pro-Russische opstandelingen in het oosten te verslaan.
Rusland maakt in meerdere conflicten in de wereld geregeld gebruik van de paramilitaire organisatie Wagner. Deze huurlingen speelden ook al een belangrijke rol in de strijd in het oosten van Oekraïne in 2014 en 2015. Volgens Britse en Amerikaanse militaire inlichtingendiensten strijden momenteel circa duizend huurlingen van de Wagner Group in Oost-Oekraïne.
Busmaatschappij FlixBus gaat busreizen naar Oekraïne hervatten. Volgens een verklaring van de Oekraïense overheid kunnen reizigers binnenkort onder andere weer naar de hoofdstad Kiev reizen.
Op de website van de busmaatschappij zijn al reizen te boeken. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om dinsdag van Maastricht naar Kiev te reizen, met een overstap in Warschau. Bij de reis staat een indicatie dat de bus „halfvol” zit. Een woordvoerder van FlixBus Benelux was vooralsnog niet bereikbaar voor commentaar.
Vanwege de oorlog in Oekraïne werden de busroutes eerder opgeheven.
Volgens de website van de Rijksoverheid is de kleurcode van het reisadvies in Oekraine rood: „Wat uw situatie ook is: ga er niet naartoe.”
De politie Rotterdam doet onderzoek naar de mogelijke seksuele uitbuiting van een Oekraïense vluchteling. Of het een man of een vrouw betreft, wil de politie niet zeggen.
Volgens een woordvoerster van de landelijke politie gaat het om een meerderjarige vluchteling die minder dan één week in Nederland was toen de mogelijke uitbuiting plaatsvond. De Rotterdamse eenheid wil die informatie niet bevestigen en ook geen andere details delen, omdat het onderzoek nog loopt. „Het onderwerp is heel gevoelig”, aldus een woordvoerster. „Het is natuurlijk heel erg dat dit mogelijk gebeurt. Alles moet goed onderzocht worden voor we er iets over kunnen communiceren.”
Het gaat volgens haar voor zover bekend om het eerste onderzoek naar seksuele uitbuiting van een Oekraïense vluchteling in Nederland. Na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne zijn voornamelijk vrouwen en kinderen het land ontvlucht. Het Coördinatiecentrum tegen Mensenhandel meldde eerder al signalen te krijgen van uitbuiting en mensenhandel onder Oekraïense vluchtelingen.
Rusland heeft naar eigen zeggen in de nacht van donderdag op vrijdag aan de rand van Kiev een machinefabriek aangevallen waar Oekraïne raketten voor het beschieten van vaartuigen of vliegtuigen maakt. Het gaat om de staatsonderneming Vizar in Visjneve aan de zuidwestrand van de Oekraïense hoofdstad. Rusland stelt weer meer doelen in de regio Kiev in het vizier te hebben, nadat het enige tijd relatief kalm in en om de stad was geweest.
Donderdag erkende Rusland dat het vlaggenschip van de Zwarte Zeevloot, de kruiser Moskva, ten onder is gegaan na een brand en explosies. Oekraïne zegt het schip met raketten te hebben getroffen en tot zinken te hebben gebracht.
Russische pogingen om de plaatsen Popasna en Roebizjne in de Oost-Oekraïense regio Loehansk te bezetten, zijn onsuccesvol. Het Oekraïense leger schrijft vrijdagochtend in een verklaring dat het in de afgelopen 24 uur acht Russische aanvallen heeft weten af te slaan in de regio.
Het Oekraïense leger zegt onder meer vier Russische tanks, zes gepantserde voertuigen en Russische artillerie vernietigd te hebben. De beweringen kunnen niet onafhankelijk geverifieerd worden. Russische troepen bereiden zich sinds de terugtrekking rond Kiev voor op aanvallen in de oostelijke regio’s Donetsk en Loehansk, die samen de Donbas vormen.
Een Amerikaanse regeringsfunctionaris vertelde donderdag aan persbureau AFP dat aanhoudende regen in de regio Donbas de opmars van de Russen vertraagt. Als gevolg van de neerslag is de grond zacht, wat het voor Russische troepen moeilijk maakt om zich buiten de verharde snelwegen te verplaatsen. Dat vergroot de kwetsbaarheid voor Oekraïense aanvallen.
De functionaris zei dat Rusland de druk lijkt te verhogen om de komende twee weken een aantal „tastbare doelen” te bereiken in de Donbas.
Zo’n 2550 Oekraïners zijn er donderdag in geslaagd om belegerde steden te verlaten. De Oekraïense vicepremier Irina Veresjtsjoek zegt onder meer dat er 289 mensen met eigen vervoer uit Marioepol zijn vertrokken via een afgesproken evacuatieroute.
De vluchtelingen uit Marioepol kwamen samen met zo’n 2000 mensen vanuit andere gebieden aan in de zuidelijke stad Zaporizja. Zo’n tweehonderd mensen slaagden erin de oostelijke regio Loehansk te verlaten. De komende dagen worden in dat gebied zware gevechten verwacht.
Rusland heeft volgens Oekraïne de afspraken over evacuatieroutes al meerdere keren geschonden. Om die reden moesten de evacuaties woensdag nog worden gestopt.
De Verenigde Staten hebben een diplomatiek verzoek gekregen van Rusland om „te stoppen met het bewapenen van Oekraïne”. De wapenleveringen „gieten olie op het vuur” en kunnen „onvoorspelbare gevolgen hebben”, waarschuwt Rusland. Het Russische verzoek kwam volgens The Washington Post deze week op het moment dat 800 miljoen dollar (zo’n 735 miljoen euro) aan extra wapenhulp door de VS aan Oekraïne werd toegezegd.
De Amerikaanse krant heeft een kopie van het diplomatieke verzoek ingezien waarin Rusland zorgen uit over „gevoelige” wapens die de VS leveren. Vooral de levering van geavanceerde raketlanceringsinstallaties zit het Kremlin dwars. Het laatste wapenpakket van de VS voor Oekraïne bestaat verder uit onder meer artillerie, helikopters, pantservoertuigen en munitie. De levering kwam bovenop 1,7 miljard aan Amerikaanse militaire hulp voor Oekraïne sinds de Russische inval in februari.
Russische experts suggereren in de Amerikaanse krant dat Moskou westerse wapentransporten mogelijk zou kunnen proberen aan te vallen zodra deze in Oekraïne arriveren. Tot nu toe werden wel munitiedepots in Oekraïne getroffen, maar bleef het transport van wapens ongeschonden.
Op de Russische staatstelevisie wordt het zinken van het Russische oorlogsschip Moskva donderdag ook in verband gebracht met wapenleveringen, is te zien in een video die de Russische media-analist Julia Davis op Twitter deelt. De presentatoren waarschuwen voor „een oorlog” en in de uitzending wordt gesproken over mogelijke aanvallen op Oekraïense infrastructuur om te voorkomen dat de VS ongelimiteerd wapens aan Oekraïne kunnen leveren.
Een Amerikaanse overheidsfunctionaris zegt in The Washington Post dat Russen hem privé vertellen wat de VS de wereld publiekelijk hebben gemeld: „Dat de gestage aanvoer van wapens van de VS en hun bondgenoten en partners aan Oekraïne van cruciaal belang is bij de Oekraïense strijd”. De wapens lijken buitengewoon effectief te zijn.
Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken weigert in de Amerikaanse krant inhoudelijk te reageren op het Russische diplomatieke verzoek. Ook is het niet duidelijk of en hoe erop gereageerd is. Ook de Russische ambassade in de Verenigde Staten wil niet reageren.
In Oekraïense steden zijn in de nacht van donderdag op vrijdag verschillende krachtige explosies te horen. Lokale media melden ontploffingen in of rondom hoofdstad Kiev en het zuidelijk gelegen Cherson. Wat er precies geraakt wordt, is niet duidelijk. Voorafgaand aan de explosies klonk in vrijwel alle Oekraïense regio’s het luchtalarm.
Het Oekraïense parlementslid Lesia Vasylenko schrijft op Twitter dat er in Kiev drie explosies achtereen klonken. „Hoogstwaarschijnlijk omdat Poetin razend is geworden vanwege het gezonken oorlogsschip Moskva”, aldus Vasylenko, die eraan toevoegt dat „Oekraïners ondanks de Russische ergernis overeind blijven staan”.
Volgens persbureau Reuters gaat het om de meest significante explosies in Kiev sinds de terugtrekking van de Russische troepen vorige maand. De autoriteiten in de stad brengen summier informatie naar buiten om de Russen niet onbedoeld van informatie te voorzien. Inwoners zijn om diezelfde reden opgeroepen geen beelden van de explosies op sociale media te plaatsen. In een Telegram-bericht melden de autoriteiten volgens de BBC slechts dat „alles veilig” is.
Donderdag maakte het Russische ministerie van Defensie bekend dat het vlaggenschip Moskva in de Zwarte Zee is gezonken. Of dat enorme verlies voor de Russen iets te maken heeft met de aanvallen op Oekraïense steden, is niet duidelijk.
De Russische president Vladimir Poetin kan zijn toevlucht nemen tot nucleaire wapens na de militaire tegenslagen die Rusland te verduren kreeg. Dat vertelde CIA-baas William Burns donderdag tijdens een toespraak voor een universiteit in de Amerikaanse stad Atlanta.
Burns zegt dat een nucleaire dreiging niet lichtvaardig opgevat moet worden „gezien de potentiële wanhoop van Poetin”. De CIA-baas zegt dat Poetin zou kunnen besluiten ‘beperkte’ tactische kernwapens in te zetten. Deze kernwapens zijn minder krachtig dan de atoombom die in 1945 de Japanse stad Hiroshima vernietigde.
Burns, die ooit als ambassadeur in Rusland werkte, zegt in zijn toespraak „zeer bezorgd” te zijn. Volgens de CIA-baas „maakt ook president Biden zich grote zorgen over het vermijden van een Derde Wereldoorlog waarbinnen een nucleair conflict mogelijk wordt”.
Poetin kondigde eind februari, enkele dagen na de invasie in Oekraïne, aan de nucleaire wapens van Rusland als afschrikkingsmiddel in paraatheid te brengen. Burns zegt sindsdien echter „weinig praktisch bewijs” van daadwerkelijke wapeninzet te hebben gezien. Een Kremlin-woordvoerder zei vorige maand dat Rusland alleen kernwapens in zal zetten als het land in zijn bestaan wordt bedreigd.
Het oorlogsschip Moskva, het vlaggenschip van de Russische vloot in de Zwarte Zee, is gezonken. Dat meldt het Russische persbureau TASS op basis van een verklaring van het Russische ministerie van Defensie.
De Moskva zou tijdens een storm zijn gezonken. Het Russische schip, dat deze week tijdens de invasie van Oekraïne zwaar werd beschadigd, werd net voor een reparatie naar het land gesleept. De ruim 500 bemanningsleden van de raketkruiser uit het Sovjettijdperk waren al voor de sleep geëvacueerd, aldus het ministerie.
Wat er precies met de Moskva is gebeurd, blijft onduidelijk. Vaststaat dat het schip donderdag vuur vatte. Oekraïense troepen beweren het schip met twee zogeheten Neptunus-raketten te hebben geraakt, terwijl Rusland beweert dat de brand werd veroorzaakt nadat ammunitie was ontploft door een ongeluk aan boord. Een Amerikaanse functionaris zei donderdag tegen The Washington Post dat het schip zonk als gevolg van een Oekraïense aanval.
Het Amerikaanse ministerie van Defensie spreekt van „een grote klap” voor de Russen. Pentagon-woordvoerder John Kirby zegt tegen CNN dat het verlies van het schip „gevolgen zal hebben voor de gevechtscapaciteiten”. Volgens Kirby was de Moskva deels verantwoordelijk voor de „maritieme dominantie” die Rusland heeft in de Zwarte Zee.
De gepensioneerde generaal en CIA-chef David Petraeus noemt de Russische erkenning dat het schip zonk „een zeldzaam moment van waarheid”. Tegen de BBC zegt Petraeus „verbaasd te zijn dat ze het zo snel toegeven, omdat er vaak een verhaal omheen wordt verzonnen”. Hij voegt daaraan toe „dat de feiten uiteindelijk toch wel naar buiten zouden zijn gekomen”.
Het verlies van de Moskva komt op een cruciaal moment, nu Russische troepen zich voorbereiden op aanvallen op de oostelijke regio’s Donetsk en Loehansk. Daar zitten pro-Russische separatisten wier zelfverklaarde volksrepublieken door Rusland zijn erkend.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft in de nacht van donderdag op vrijdag stilgestaan bij het feit dat het nu vijftig dagen oorlog is in zijn land. In zijn dagelijkse videoboodschap prijst Zelenski „het onbreekbare volk van ’s werelds moedigste land”.
De Oekraïense president zegt de Russische invasie „al vijftig dagen te weerstaan, terwijl de bezetters dachten ons na vijf dagen uit te kunnen schakelen”. Hij zegt veel westerse leiders door de oorlog op een andere manier te hebben leren kennen. „Sommige politici gedroegen zich alsof ze machteloos waren”, stelt hij, eraan toevoegend dat hulp soms uit onverwachte hoek kwam.
Zelenski zei niets concreets over het zinken van het Russische vlaggenschip Moskva, maar prees wel de Oekraïense strijdkrachten „die hebben laten zien dat Russische oorlogsschepen enkel en alleen naar de bodem kunnen gaan”.
Advertentie