De Russische president Vladimir Poetin heeft het leger bevolen de westelijke grenzen van het land te versterken, zei een Kremlin-woordvoerder vrijdag tegen een Belarussische tv-zender. Poetin wil daarmee mogelijke aanvallers ontmoedigen een aanval te lanceren.

De woordvoerder zei tevens dat enkele landen, die hij niet bij naam noemde, hun militaire potentieel aan het versterken zijn nabij de westelijke grenzen van Rusland. Minister van Defensie Sergei Shoigu werkt daarom aan een veiligheidsplan, aldus de woordvoerder.

Bulgarije heeft vrijdag een Russische diplomaat „persona non grata” verklaard en hem 72 uur de tijd heeft gegeven om het Balkanland te verlaten, meldt het Bulgaarse ministerie van Buitenlandse Zaken. De diplomaat wordt beschuldigd van spionage. Het ministerie sprak van „niet-gereguleerde inlichtingenactiviteiten” voor Rusland. Moskou heeft nog niet gereageerd op het bericht van de uitzetting.

Bulgarije heeft vorige maand al twaalf Russische diplomaten het land uitgezet wegens activiteiten die volgens het land onverenigbaar zijn met hun diplomatieke status. Ook riep het zijn ambassadeur uit Moskou terug na „ondiplomatieke, valse en onbeschofte” opmerkingen van de Russische ambassadeur in Sofia.

De jongste uitzetting komt te midden van gespannen relaties tussen Rusland en Bulgarije, dat tijdens de Koude Oorlog nog een van Moskou’s trouwste bondgenoten was. Inmiddels is Bulgarije lid van de NAVO, sinds 2004, en heeft het net als andere NAVO-landen de Russische invasie van Oekraïne veroordeeld.

Tijdens de laatste NAVO-top in Brussel, eind maart, stemde Bulgarije in met de stationering van nieuwe NAVO-bataljons, zogenoemde ‘battlegroups’. Met die extra troepen wil de NAVO het signaal afgeven aan de oostelijke lidstaten dat ze op de bescherming van hun machtige alliantie kunnen rekenen en aan Oekraïne dat het er niet alleen voorstaat.

Ook Nederland en België wezen eerder deze week vermeende Russische spionnen de deur. In Nederland gaat het om zeventien Russische diplomaten en in België om 21.

In Oekraïne zijn al zeker 53 historische gebouwen en monumenten, maar ook onder meer kerken en musea beschadigd sinds de Russische invasie. En dat is zonder de schade in twee zuidelijke havensteden, het belegerde Marioepol en het veroverde Cherson, benadrukt de culturele organisatie van de Verenigde Naties, UNESCO. Vooralsnog is er alleen een overzicht van verwoestingen in het noorden en oosten.

De UNESCO gebruikt satellietbeelden en getuigenverslagen om de schade op te nemen. De organisatie trekt op die manier informatie na die door de Oekraïense autoriteiten is verstrekt.

In de oostelijke regio van Charkov, die zwaar is getroffen door Russisch vuur, lijkt de schade het grootst. Geen van de getroffen gebouwen staat op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.

India vuurde drie weken geleden een raket af op Pakistan. En hoewel Pakistan de aartsvijand is, was het allerminst de bedoeling om een projectiel op het land af te schieten. Het was een technische fout tijdens een routinecontrole, verklaarden de autoriteiten in New Delhi naderhand. Als door een wonder vielen er bij het incident geen slachtoffers.

Lees ook

Waarom India Rusland niet laat vallen

In totaal zijn vrijdag 6266 mensen via humanitaire corridors uit Oekraïense steden geëvacueerd, meldt een Oekraïense regeringsfunctionaris. Daaronder bevonden zich 3071 mensen die de belegerde havenstad Marioepol hadden verlaten.

Eerder vrijdag meldde zowel het Rode Kruis als een assistent van de burgemeester van Marioepol dat evacuatie uit die stad onmogelijk is. Rusland had voor vrijdag een humanitaire corridor voor Marioepol aangekondigd, maar die was volgens de assistent in de ochtend niet geopend. Volgens hem „laten de bezetters sinds gisteren geen humanitaire hulp, zelfs niet in kleine hoeveelheden, toe”.

Hoe de ruim 3000 evacués vrijdag toch Marioepol wisten te verlaten, zei de regeringsfunctionaris niet.

Oekraïne weerspreekt de Russische beschuldigingen dat het een oliedepot in het Russische Belgorod heeft aangevallen. Het klopt niet, aldus de hoogste Oekraïense regeringsfunctionaris voor veiligheid.

De Oekraïense buitenlandminister had eerder nog gezegd dat hij de betrokkenheid van Oekraïne niet kon bevestigen of ontkennen. Volgens Rusland is Oekraïne verantwoordelijk voor de aanval op zo’n 30 kilometer van de grens. Het is de eerste keer dat de Russische autoriteiten Oekraïne beschuldigen van een dergelijke luchtaanval op een doel in Rusland. De Russen vielen Oekraïne ruim vijf weken geleden binnen.

Rusland stelt dat twee Oekraïense militaire helikopters vrijdagochtend de grens over zijn gevlogen en een complex van de Russische staatsoliemaatschappij Rosneft beschoten. Daardoor ontstond een grote brand.

Het Rode Kruis meldt dat het team dat het vrijdag stuurde om de evacuatie van duizenden burgers uit de door Russen belegerde Oekraïense stad Marioepol te vergemakkelijken, zich gedwongen zag om te keren doordat de omstandigheden het „onmogelijk maakten om verder te gaan”.

Het Rode Kruis-team, dat bestaat uit drie voertuigen en negen personeelsleden, kon Marioepol niet eens bereiken, laat staan dat het de veilige doorgang van burgers kon faciliteren. Zaterdag zal het team een nieuwe poging wagen, aldus het Rode Kruis.

Eerder vrijdag meldde een assistent van de burgemeester van Marioepol dat de belegerde stad afgesloten blijft voor iedereen die probeert binnen te komen, zoals het ook „zeer gevaarlijk” was voor iedereen die probeert te vertrekken.

Rusland had voor vrijdag een humanitaire corridor voor Marioepol aangekondigd, maar die was volgens de assistent in de ochtend niet geopend. Volgens hem „laten de bezetters sinds gisteren geen humanitaire hulp, zelfs niet in kleine hoeveelheden, toe.”

Oekraïne heeft vrijdag bekendgemaakt dat het Russische krijgsgevangenen heeft geruild tegen 86 eigen militairen, zonder te specificeren om hoeveel Russen het ging.

„Er heeft zojuist een uitwisseling plaatsgevonden”, meldde een Oekraïense regeringsfunctionaris op Telegram. „86 Oekraïense soldaten, onder wie 15 vrouwen, zijn al veilig.”

In het Nederlandse onderwijs zijn mogelijk al meer dan 10.000 Oekraïense leerlingen beland. Het gaat om alle vormen van onderwijs, het reguliere maar ook bijvoorbeeld de zogenoemde nieuwkomersscholen. Dat schat de Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS) op basis van een peiling afgelopen week onder bijna duizend schooldirecteuren. Op 37 procent van de scholen hebben zich leerlingen uit Oekraïne gemeld, aldus de club, gemiddeld vier.

„Volgens officiële cijfers zijn er momenteel 6000 Oekraïense leerlingen geregistreerd, het verschil wordt mogelijk verklaard doordat scholen al kinderen opnemen in het onderwijs die nog niet zijn ingeschreven bij de gemeenten”, vermoedt de organisatie.

„Het aantal Oekraïense leerlingen is hoe dan ook beduidend meer dan twee weken geleden, toen op 15 procent van de scholen leerlingen waren gemeld, in totaal 3500.”

Ook blijkt volgens de vereniging uit de peiling dat er niet in elke regio (voldoende) speciale capaciteit is voor de nieuwkomers, waardoor deze leerlingen dus in het reguliere onderwijs terecht komen. Meestal gaat het om enkele leerlingen, aldus de AVS, maar soms ook om meer dan 40 leerlingen per school.

„Er is behoefte aan duidelijke plannen van de overheid en extra personeel”, stelt de directeurenclub.

Voor Oekraïners is er momenteel genoeg werk te vinden. Vraag daarbij is op termijn vooral hoe de juiste mensen op de juiste plek aan het werk te krijgen. Voor nu ligt de prioriteit nog niet op het direct aan het werk zetten van mensen die de oorlog in eigen land zijn ontvlucht. „Laat de mensen eerst op adem komen”, aldus ondernemersorganisatie VNO-NCW. Ook Tent Partnership for Refugees, dat gespecialiseerd is in het bemiddelen tussen vluchtelingenorganisaties en het bedrijfsleven, zegt dat de hulp in eerste instantie humanitair is van aard.

Sinds 1 april mogen Oekraïners in Nederland aan het werk zonder tewerkstellingsvergunning. Wel geldt een meldplicht voor de werkgever en moeten ze in loondienst komen. Verschillende ondernemers hebben al aangeklopt bij instanties als MKB-Nederland, VNO-NCW en de Nederlandse Bond van Bemiddelings- en Uitzendondernemingen (NBBU) met vragen over de mogelijkheid mensen aan het werk te zetten en waar vraag en aanbod op elkaar worden afgestemd.

Vragen die verder worden gesteld zijn of het legaal is om vluchtelingen aan te nemen. Daarnaast gaat het vaak over de problemen rond taalbarrières. Ook wordt vaak gevraagd of vluchtelingen wel in staat zijn om met succes in de beroepsbevolking te integreren.

„Er is best behoefte aan personeel, maar de vraag is hoe”, aldus de NBBU. „Inmiddels zijn er ook veel signalen van Oekraïners dat zij graag aan de slag willen. In welke sectoren zij aan de slag gaan of kunnen gaan, is nog onduidelijk.” Tent heeft al van veel bedrijven in zijn netwerk gehoord dat er belangstelling is voor het in dienst nemen van deze groep.

In Nederland zijn naar schatting zo’n 21.000 Oekraïners aangekomen in de afgelopen weken. Volgens Tent is de situatie complex en zijn veel families door de oorlog van elkaar gescheiden. Vrouwen en kinderen zijn het land ontvlucht, terwijl de mannen zijn gebleven om te vechten. Volgens de organisatie komt er een moment dat de behoeften overgaan in arbeidsmarktintegratie. Dan is het volgens Tent zaak om samen met het bedrijfsleven banen en opleidingsmogelijkheden te vinden.

Nederlandse bedrijven doen ook concrete toezeggingen in dat verband. Een aantal daarvan wordt bekendgemaakt tijdens een Business Summit on Refugees van Tent die volgende week wordt gehouden. Tent benadrukt dat alle vluchtelingen in Nederland het recht hebben om te werken. De organisatie is blij met het besluit van de EU om de richtlijn tijdelijke bescherming aan te nemen. Daarmee worden onder meer lange asielprocedures voorkomen.

Rotterdam gaat Oekraïense vluchtelingen opvangen op een cruiseschip. Op het schip, de Volendam van de Holland America Line, kunnen maximaal 1400 mensen terecht. Het schip meert zaterdag aan in de Merwehaven, niet ver van Schiedam, en blijft daar drie maanden liggen.

Volgens de gemeente Rotterdam kunnen de eerste Oekraïners in de loop van volgende week naar het cruiseschip verhuizen. Het gaat om mensen die nu nog in hotels overnachten. Holland America Line zorgt voor eten, drinken schoonmaak en beveiliging. De gemeente Rotterdam is verantwoordelijk voor zorg en onderwijs.

„De humanitaire gevolgen van de oorlog in Oekraïne dwingen ons tot nationale daadkracht. Daarom stroopt Rotterdam de mouwen op, in samenwerking met heel veel maatschappelijke organisaties, bewoners en het bedrijfsleven. De overeenkomst met Holland America Line, een bedrijf dat zo nauw verbonden is met de geschiedenis van Rotterdam, komt niet alleen als geroepen; het is hartverwarmend”, laat wethouder Vincent Karremans in een verklaring weten.

Er komt een nationaal coördinator die de regie moet pakken bij de uitvoering van de sancties tegen Rusland. Dat heeft het kabinet vrijdag besloten nadat minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken) een dag eerder zwaar onder vuur was komen te liggen in de Tweede Kamer over de trage realisering van de sancties.

Volgens Hoekstra moet de coördinator zorgen voor afstemming tussen de departementen. Hij kan ze „aanspreken en aanjagen”. Bij veel strafmaatregelen zijn meerdere ministeries betrokken. Het ongekende sanctiepakket tegen de Russen vanwege de inval in Oekraïne is voor veel ministeries „onontgonnen terrein”, aldus de bewindsman. De naam van de coördinator wordt maandag bekend, Hoekstra heeft wel al iemand in beeld, zegt hij.

De coördinator wordt aangesteld omdat „we zeker willen zijn dat we niets missen”, zei premier Mark Rutte op zijn wekelijkse persconferentie. Volgens hem had de coördinator, die met een aantal mensen aan de slag gaat op Buitenlandse Zaken, eerder aangesteld kunnen worden. „Dat is de winst van het debat van gisteravond”, zei hij.

Zowel coalitie- als oppositiepartijen ergerden zich donderdag flink aan de aanpak van het kabinet. Volgens de Kamer duurt het allemaal veel te lang voordat de sancties zijn ingevoerd. Ze vrezen dat Russische oligarchen hierdoor alle tijd krijgen om hun bezittingen weg te sluizen. Hoekstra moest ook toegeven dat het nog niet allemaal goed verliep.

Volgens hem is er al wel veel gebeurd. Het kabinet heeft al meer dan een half miljard euro aan bezittingen bevroren en vastgoed van Russen op de sanctielijst mag niet meer verhandeld worden. Maar er zijn nog steeds problemen met de uitwisseling van gegevens van uitvoeringsorganisaties zoals de Kamer van Koophandel en het Kadaster. Daarin zijn vrijdag opnieuw stappen gezet om dat te verbeteren, aldus Hoekstra. Rutte is van mening dat Nederland het „niet zoveel slechter” doet dan Frankrijk of België.

De Europese Unie heeft China te verstaan gegeven dat het haar sancties tegen Rusland niet moet ondergraven, zeggen EU-kopstukken. Op een videotop met de president en de premier van Ruslands belangrijkste bondgenoot hebben ze naar eigen zeggen duidelijk gemaakt dat ze dat scherp in de gaten zullen houden.

De EU-China-top, met amper drie uur zuivere gesprekstijd, was „zeker geen business as usual”, zei voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie. De twee uur met de Chinese premier Li Keqiang en het uurtje met president Xi Jinping verliepen volgens haar in een „zeer sobere” stemming. Dat alles tegen het decor van de aanhoudende Russische oorlog tegen Oekraïne.

Rusland heeft bij China aangeklopt om hulp nu de oorlog minder succesvol verloopt dan gedacht en het land zucht onder tal van westerse sancties. Maar dat zou niet in het belang van China zijn, hebben Von der Leyen en haar collega Charles Michel van de raad van regeringsleiders van de EU-landen Xi en Li voorgehouden. Ze wees op de economische tol die Beijing dan zou betalen. „We zullen waakzaam zijn” en opletten of China er toch niet in vervalt, zei Michel.

China wijdde na afloop nauwelijks een woord aan de „Oekraïne-crisis”, een van de vele problemen waar de wereld nu mee zou worstelen. China hoopt dat de EU een „onafhankelijke kijk” op China en een onafhankelijk China-beleid ontwikkelt, aldus Beijing. Het stelt al langer dat de EU te veel de oren naar de Verenigde Staten laat hangen.

Het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) stuurt personeel naar de oude kerncentrale van Tsjernobyl en andere nucleaire locaties in Oekraïne. Directeur-generaal Rafael Grossi zegt een overeenstemming met Oekraïne te hebben bereikt over de aanwezigheid van zijn medewerkers.

Grossi ging deze week naar Oekraïne voor een bezoek aan een kerncentrale en ontmoetingen met Oekraïense autoriteiten, vervolgens ging hij door naar Rusland voor overleg daar. Met beide partijen is afzonderlijk afgesproken hoe de nucleaire veiligheid moet worden gehandhaafd. In overleg met Oekraïne wordt bepaald waar en wanneer IAEA-medewerkers worden ingezet, aldus Grossi.

De Tsjernobyl-centrale wekt geen stroom meer op, maar er wordt nog wel radioactief afval bewaard. De centrale werd op de eerste dag van de oorlog ingenomen door Russische troepen. Zij verlieten het terrein op 31 maart. De reden achter het vertrek is niet bekend bij de VN-waakhond. IAEA-chef Grossi spreekt wel van een stap in de goede richting.

Volgens Oekraïne is een deel van de Russische militairen vrijdag nog gezien in de zogeheten uitsluitingszone rond de kerncentrale. Daar is het stralingsniveau verhoogd door de grote kernramp in 1986. Tijdens de bezetting was lokaal een relatief hoger stralingsniveau waargenomen als gevolg van de verplaatsing van zware voertuigen die stof deed opdwarrelen. Mogelijk was het stralingsniveau ook hoger bij het vertrek van de troepen, zo heeft Grossi gezegd.

Het kabinet vraagt de Raad van State om advies over een voorstel dat trustkantoren zal verbieden te werken voor Russen of Belarussen. Na het advies wordt het wetsvoorstel in de Tweede en Eerste Kamer behandeld. Het voorgestelde verbod is een gevolg van de sancties tegen Rusland wegens de oorlog in Oekraïne.

Russische personen, ondernemingen en bedrijven waarvan een Rus of Belarus een significant aandeel heeft, mogen niet meer gefaciliteerd worden door trustkantoren. Deze trustkantoren bieden verschillende diensten aan. Ze kunnen vermogens en ondernemingen beheren, geldstromen regelen, vestigingsadressen regelen voor bedrijven en brievenbusfirma’s voor hen opzetten.

Het kabinet had dit liever op Europees niveau geregeld, zegt minister Sigrid Kaag van Financiën. Maar „omdat het onzeker is of dat op korte termijn lukt, wordt nationale spoedwetgeving voorbereid”. Hoewel het verbod dus verplicht tot een beëindiging van de dienstverlening, leidt dit niet direct tot meer bevriezingen van Russisch geld.

Trustkantoren mogen ook geen zogenoemde doorstroomvennootschappen aanbieden, die vaak eigendom zijn van zo’n trustkantoor en helpen met het ontwijken van belastingen. Dit verbod was al eerder een wens van het kabinet.

Het verlenen van trustdiensten wordt met de wet ook verboden als het gaat om „betrokkenheid van derde-hoogrisicolanden op witwasgebied of non-coöperatieve landen op belastinggebied”. Hiermee worden onder meer belastingparadijzen bedoeld als Panama en de Amerikaanse Maagdeneilanden.

De Russische president Vladimir Poetin wil zijn tegenstanders binnen Rusland nog harder aanpakken. Hij heeft met zijn veiligheidsraad aanvullende maatregelen besproken om „de interne veiligheidsbedreigingen af ​​te wenden en te neutraliseren”, meldt het Russische persbureau TASS.

De aanscherping komt in de zesde week van de bloedige Russische invasie in het buurland Oekraïne. De oorlog wordt in Rusland verkocht als „speciale militaire operatie” en vredesmissie. Hoewel uit peilingen zou blijken dat een grote meerderheid van de Russen de aanpak van Poetin steunt, is er ook verzet. Dat wordt echter in de kiem gesmoord.

Vorige maand gaf Poetin nog een felle waarschuwing aan Russische „verraders”. Volgens hem wil het Westen die als zogenoemde vijfde colonne inzetten om Rusland te vernietigen.

Friese gemeenten en de provincie Friesland hebben vrijdagochtend toch besloten hun contract met de Russische gasleverancier Gazprom niet op te zeggen. Het beëindigen van het contract levert „te veel nadelen en onzekerheden” op en is daarom niet verantwoord.

De intentie van de groep Friese overheden was om het contract met Gazprom zo snel mogelijk te verbreken. Gazprom Energy NL is gevestigd in Nederland, maar valt onder het Russische gasbedrijf Gazprom, waardoor het concern bijdraagt aan inkomsten in de Russische staatskas. Daarover ontstond ophef na de inval van Rusland in Oekraïne.

Het besluit om voorlopig het contract met Gazprom te handhaven, werd niet van harte genomen, schrijft de Coöperatie Openbare Verlichting en Energie Fryslân (OVEF) in een verklaring. Een voortijdige beëindiging van het contract zou Rusland echter financieel voordeel opleveren. Tot deze conclusie kwamen andere gemeenten en waterschappen ook. Mogelijk moet een schadevergoeding betaald worden bij een ontbinding van het contract. Ook zou Gazprom het gas voor de huidige hogere gasprijzen door kunnen verkopen aan een andere klant.

De Friese overheden zoeken wel verder naar mogelijkheden om zelf gas te gaan leveren in de toekomst. Zo ontwikkelt de regio verschillende opties voor duurzaam gas. De bestuurders willen dat klimaatminister Rob Jetten de aanbestedingsregels versoepelt, zodat lokale coöperaties mogelijk bij de volgende procedure gas kunnen aanbieden.

De Duitse regering heeft volgens de krant Die Welt ingestemd met de levering van tanks aan Oekraïne door een bedrijf in Tsjechië. Het gaat om 58 tanks die het Nationale Volksleger van de Duitse Democratische Republiek (1949-1990) ooit in gebruik had. De gevechtsvoertuigen uit de Sovjet-Unie van het type BMP-1 behoorden tot de standaarduitrusting van het communistische Warschaupact. Ze kwamen met de hereniging van Duitsland in handen van het Duitse leger, dat ze in de jaren negentig wist te slijten aan Zweden. Maar dat land verkocht ze vervolgens aan een Tsjechisch bedrijf.

Dat heeft al eerder geprobeerd ze aan Oekraïne te verkopen. Maar in 2019 weigerde de regering van Angela Merkel met de verkoop aan Oekraïne in te stemmen, omdat de bondskanselier vreesde dat dat de dialoog met Rusland zou schaden. Maar het gaat het Tsjechische bedrijf nu uiteindelijk en snel lukken. Het verzoek te mogen doorverkopen is 24 maart ingediend en de Duitse minister van Defensie Christine Lambrecht tekende donderdag al voor de toestemming.

Volgens de Duitse wet en contractclausules mag oorlogsmaterieel dat van de Duitse strijdkrachten is geweest, niet worden doorverkocht zonder uitdrukkelijke toestemming van de regering in Berlijn. Die staat ook op het standpunt dat de Bondsrepubliek geen zware wapens zoals tanks mag leveren aan oorlogvoerende landen, inclusief Oekraïne.

De snelle ondertekening betekent niet dat de tanks meteen aan de strijd gaan deelnemen. Ze moeten volgens Der Spiegel in de komende weken nog worden opgeknapt.

Een goede landelijke organisatie van huisartsenzorg voor vluchtelingen uit Oekraïne ontbreekt, zegt de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) vrijdag. Hierdoor kunnen vluchtelingen mogelijk geen basiszorg krijgen.

De vereniging wees drie weken geleden op wat er nodig is voor directe toegang tot de huisartsenzorg. Zo willen de huisartsen bijvoorbeeld een medisch dossier kunnen bijhouden voor Oekraïners, een telefoonlijn voor de avond-, nacht- en weekenduren en ze willen onnodige administratieve moeilijkheden bij het declareren van de zorgkosten voorkomen. Deze zaken zijn volgens LHV-bestuurder Guus Jaspar nu te ingewikkeld en „overal verschillend”. De LHV wil dat betrokken ministeries deze voorwaarden op korte termijn mogelijk maken.

Coördinatie en duidelijkheid over de voorwaarden om zorg te leveren zijn van groot belang, zegt de bestuurder. Volgens hem kost zorg voor Oekraïners regelen en verantwoorden momenteel meer tijd dan de zorg leveren. „De huisartsen staan al onder grote druk en dit komt er dan nog bij. Het is teleurstellend dat dit zo lang moet duren.”

De LHV benadrukt bovendien dat het belangrijk is om tolken in te kunnen zetten in de zorg. Dat zei staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) donderdag ook. Het kabinet heeft daarom tot en met juni dit jaar 1,6 miljoen euro opzij gezet voor het inhuren van professionele tolken. Wel is er volgens Van der Burg nog een gebrek aan tolken die de juiste taal spreken.

Hoe gevaarlijk is Oekraïne voor journalisten? In het land sneuvelden afgelopen weken verschillende reporters. Oorlogsfotograaf Eddy van Wessel: „Ik sliep in mijn hotel in de zwaar gebombardeerde stad Charkiv bewust niet aan de raamkant.”

Lees ook

Verslaggeving kan reporter in Oekraïne leven kosten

Oekraïense vluchtelingen in de Europese Unie krijgen hulp bij het wisselen van hun Oekraïense geld, als het aan de Europese Commissie ligt. Nu kunnen zij in hun land van aankomst meegebrachte grivna’s vaak niet of slechts tegen hoge tarieven ruilen voor euro’s, zloty’s of forinten omdat banken en wisselkantoren daarvoor huiverig zijn.

De inmiddels meer dan 3,8 miljoen gevluchte Oekraïners moeten grivna’s kunnen inwisselen tot een bedrag van ongeveer 300 euro, beveelt de commissie de EU-landen aan. Tot dat bedrag zou de vaste koers gelden die de Oekraïense centrale bank heeft bepaald. Ook zouden geen extra kosten in rekening moeten worden gebracht.

Rusland haalt een deel van zijn troepen weg uit de Oekraïense regio’s Kiev en Tsjernihiv, melden de gouverneurs. De Russische autoriteiten zeiden dinsdag de inzet van het leger op die plekken te verminderen. Volgens de NAVO trekken de soldaten zich niet terug, maar hergroeperen zij zich.

De gouverneur van Kiev zegt de bewegingen van de Russische voertuigen in de gaten te houden. Een deel van de troepen zou onderweg zijn naar de grens met Belarus. Ook zegt hij dat Russische militairen de plaats Hostomel, naast een belangrijke luchthaven, hebben verlaten maar wel in het aangrenzende Boetsja zitten.

Dat er militairen vertrekken, betekent niet dat de strijd in de regio is gestaakt. Ten noorden en ten oosten van de hoofdstad Kiev vinden volgens de burgemeester „zeer grote” gevechten plaats. Hij heeft gevluchte inwoners opgeroepen weg te blijven. „Het risico om te overlijden is behoorlijk hoog en daarom is mijn advies aan iedereen die terug wil komen: neem alsjeblieft wat meer tijd.”

Volgens de gouverneur van Tsjernihiv zijn sommige Russische militairen in de regio vertrokken, terwijl een deel is gebleven. „Lucht- en raketaanvallen zijn nog steeds mogelijk, niemand sluit dit uit.” De lokale autoriteiten zeiden eerder deze week dat in de stad Tsjernihiv 350 doden, vooral burgers, zijn gevallen sinds het begin van de oorlog.

Na de toezegging van Rusland om de militaire operaties in Kiev en Tsjernihiv te verminderen, vonden er nog wel aanvallen plaats. Rusland heeft verklaard dat de focus in Oekraïne nu ligt op de „bevrijding” van Donetsk en Loehansk. Dat zijn de twee regio’s in het oosten van het land waar pro-Russische separatisten zitten.

Rusland ziet toch vooruitgang in de gesprekken met Oekraïne. Minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov zei dat het overleg door moet gaan en dat Oekraïne meer begrip toont voor de situatie op het schiereiland de Krim en de oostelijke regio Donbas. Bovendien begrijpt Oekraïne dat een neutrale status van het land noodzakelijk is. Het land wilde lange tijd lid van de NAVO worden tot ongenoegen van het Kremlin. Vrijdag is opnieuw overleg gaande tussen de strijdende partijen met videoverbindingen.

Vanaf volgende week kunnen zo’n 130 kinderen uit Oekraïne terecht op een school aan de Broodberglaan in Eindhoven. Het gebouw wordt momenteel ingericht. Verhuiswagens met meubilair en lesmateriaal rijden af en aan. Volgens wethouder Stijn Steenbakkers (CDA) van onderwijs gaat het om de eerste centrale onderwijsplek voor Oekraïense kinderen in Nederland.

Vanaf volgende week worden de eerste kinderen uit Eindhoven hier verwacht, dertig voor het basis-, en honderd voor het voortgezet onderwijs. Vanaf 11 april stromen ook leerlingen uit de regio rond Eindhoven in. In het gebouw kunnen zo’n 550 leerlingen terecht. „We houden rekening met vierhonderd leerlingen voor het voortgezet, en 150 voor het basisonderwijs”, zei directeur Ruben Adriaans van basisschool ’t Palet, waar nu al negentien Oekraïense kinderen les krijgen.

De belegerde stad Marioepol blijft afgesloten voor iedereen die probeert binnen te komen en het is „zeer gevaarlijk” voor iedereen die probeert te vertrekken, meldt een assistent van de burgemeester vrijdag.

Rusland had voor vrijdag een humanitaire corridor voor Marioepol aangekondigd, maar die was volgens de assistent in de ochtend niet geopend. Volgens hem „laten de bezetters sinds gisteren geen humanitaire hulp, zelfs niet in kleine hoeveelheden, toe.”

De Russische gasleveringen aan Europa gaan vrijdag gewoon door. Het Russische staatsgasbedrijf Gazprom liet vrijdagochtend weten dat de export via pijpleidingen in Oekraïne in lijn blijft met de verzoeken van Europese partijen die gas hebben ingekocht.

Rond de gasleveringen ontstond donderdag veel onduidelijkheid. President Vladimir Poetin zei toen dat Russisch gas vanaf april met roebels betaald moet worden, terwijl onder meer de Italiaanse premier Mario Draghi kort daarvoor had gezegd dat de Russen nog wel euro’s zouden blijven accepteren. Uit een decreet viel later op te maken dat er een financiële constructie zou worden opgetuigd die het voor buitenlandse partijen mogelijk moet maken om via een omweg gewoon in euro’s te blijven afrekenen.

De uitvoering van het Nederlandse sanctiebeleid tegen Rusland is niet op orde en dat is beschamend. Dat zei ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers donderdagavond in televisieprogramma Op1. De fractievoorzitter stelt dat andere landen momenteel voortvarender zijn met hun strafmaatregelen tegen Moskou en dat Nederland moet aanhaken.

„Het is een crisis en het lukt ons niet om snel te handelen”, stelde de leider van de coalitiepartij over het Nederlandse sanctiepakket tegen Rusland. „De boten zijn weggevaren, de huizen van eigenaar gewisseld en de bv’s aan de Zuidas zijn ontmanteld. Het is te laat.”

Segers gaf aan dat andere landen meer Russische tegoeden hebben bevroren dan Nederland en effectiever te werk gaan met hun sancties. „In dat licht steken onze stappen er wat schraal bij af.”

Volgens de fractievoorzitter laat de huidige situatie zien dat Nederland meer samen moet werken op Europees niveau en ook met de Verenigde Staten om Rusland effectief onder druk te zetten. „De economische macht die Europa heeft, die moeten we inzetten, maar dat kan alleen als we goed samenwerken.”

Oekraïners die vanwege de oorlog zijn gevlucht mogen aan het werk zonder tewerkstellingsvergunning. Vanaf 1 april geldt wel een meldplicht voor de werkgever en moeten ze in loondienst komen.

Veel naar Nederland gevluchte mensen hebben al aangegeven graag aan het werk te willen. Ook veel bedrijven zien de komst van Oekraïners zitten, vooral vanwege de krapte in veel sectoren. Vakbonden waken voor eventuele uitbuiting van Oekraïners.

Tot 1 april was voor een tewerkstellingsvergunning formeel nog een arbeidsmarkttoets nodig. Bedrijven moeten daarmee aantonen dat er geen geschikte kandidaten zijn in landen in de Europese Economische Ruimte. Dat maakte het bijna onmogelijk om werknemers van buiten die landen zoals Oekraïne aan te nemen. De Europese Unie nam op 4 maart al de Richtlijn Tijdelijke bescherming aan. Daarmee konden Oekraïners die dat wilden al wel aan het werk, mits er een aanvraag voor een vergunning was gedaan.

De voorzitter van het Europees Parlement, Roberta Metsola, is onderweg naar de Oekraïense hoofdstad Kiev. Op Twitter schrijft de Maltese in zowel het Oekraïens als het Engels dat zij „onderweg is naar Kiev”. Het bericht is voorzien van een foto van Metsola op een treinstation.

De reis van de kersverse voorzitter van het Europees Parlement was uit veiligheidsoverwegingen niet aangekondigd. Ook is het niet duidelijk wat er precies op het programma staat. Een woordvoerder wil enkel kwijt dat Metsola „een boodschap van hoop en steun zal brengen”. Ze is de eerste leider van een Europees instituut dat sinds het begin van de oorlog een bezoek brengt aan de Oekraïense hoofdstad.

Vorige maand reisden de regeringsleiders van Polen, Slovenië en Tsjechië per trein naar Kiev. Na afloop van dat bezoek riep de Poolse premier Mateusz Morawiecki Europese, Britse en Amerikaanse leiders op om Kiev ook te bezoeken om er „in de ogen van de vrouwen en kinderen te kijken”.

Rusland verzamelt troepen die momenteel in Georgië zijn om te helpen bij de strijd in Oekraïne. Volgens het Britse leger gaat het om zo’n 1200 tot 2000 militairen die worden verdeeld over drie verschillende bataljons.

Het is „hoogst opmerkelijk dat Rusland op deze manier aan versterkingen probeert te komen”, schrijven de Britten over de troepenverzameling in Georgië. Volgens het Britse leger, dat de oorlog in Oekraïne volgt met behulp van inlichtingendiensten, „is dit indicatief voor de onverwachte verliezen aan Russische zijde”.

In de regio’s Abchazië en Zuid-Ossetië in Georgië zijn Russische militairen gelegerd sinds Rusland het land in 2008 binnenviel.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft vrijdag in zijn dagelijkse videoboodschap gezegd dat „de gevechten nog niet voorbij zijn” en „er moeilijke dagen in het verschiet liggen”. In het zuiden van het land en in de Oost-Oekraïense Donbas-regio is de situatie momenteel „extreem moeilijk”, stelt Zelenski.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft in zijn dagelijkse videoboodschap laten weten dat twee „verraders” zijn ontslagen. Het zou gaan om hooggeplaatste generaals die voor de Oekraïense veiligheidsdiensten werken. De president zegt dat hij „geen tijd heeft voor landverraders”.

Zelenski noemt de twee mannen bij naam. De Oekraïense president waarschuwt „antihelden” dat zij „uiteindelijk allemaal gestraft zullen worden”. De BBC spreekt van „een zeldzame glimp van interne onenigheid” in Oekraïne.

De situatie rondom de Oekraïense hoofdstad Kiev lijkt iets te verbeteren. De militaire commandant van de stad meldt dit in de nacht van donderdag op vrijdag in een verklaring. In de buitenwijken van de stad zou nog altijd gevochten worden, maar verder bleef het donderdag relatief rustig.

Het Oekraïense leger zou bezig zijn om de bevrijde gebieden rondom de hoofdstad vrij te maken van explosieven en mijnen. Ondanks de vorderingen moeten inwoners van de stad voorzichtig blijven en schuilen als het luchtalarm klinkt, meldt de commandant.

Er woedt vrijdagochtend brand in een brandstofdepot in de Russische stad Belgorod, op zo’n veertig kilometer van de grens met Oekraïne. Volgens de gouverneur van de Russische regio is het brandstofdepot aangevallen door militaire helikopters van het Oekraïense leger. Bewijzen daarvoor gaf de bestuurder niet.

Op sociale media gaan ongeverifieerde beelden rond waarop een grote brand en zwarte rookwolken in een bewoond gebied te zien zijn. Twee dagen eerder vond er in de regio een grote explosie plaats in een Russisch munitiedepot. Dat gebeurde bij het dorp Krasni Oktiabr, 12 kilometer van de Oekraïense grens. Vier mensen raakten daarbij gewond.

Het is ondanks de claim van de gouverneur onduidelijk waar de explosie van eerder deze week en de brand van vrijdag door zijn veroorzaakt. Oekraïne heeft geen verantwoordelijkheid opgeëist. Het is dan ook niet te zeggen of de incidenten iets te maken hebben met de oorlog in Oekraïne die enkele tientallen kilometers verderop, bij Charkov, woedt.

Het liveblog van donderdag is hier te vinden.