Kartonnen koffiebekertjes, die een laagje van kunststof hebben, mogen dan niet meer. Hiervoor geldt een uitzondering voor zorginstellingen. Men moet bovendien gaan betalen voor koffiebekers die iemand voor onderweg koopt. Verkooppunten mogen hier zelf de prijs voor bepalen. Wel moeten zij herbruikbare alternatieven aanbieden. Deze maatregel gaat al in per juli 2023.

Bedrijven kunnen ervoor kiezen om toch bepaalde plastic bekers of verpakkingen te gebruiken, zolang hiervan maar 75 tot 90 procent weer wordt ingezameld en hergebruikt. Dat mag alleen „wanneer het echt nodig is”, aldus de staatssecretaris.

Heijnen schrijft dat in Nederland dagelijks 19 miljoen plastic bekertjes en voedselverpakkingen worden weggegooid na eenmalig gebruik. „Daar moeten we toekomstige generaties niet mee blijven opzadelen.” Volgens Heijnen is een „ommezwaai” van wegwerp naar hergebruik nodig. De afwasbare mok moet volgens haar dan ook de norm worden.

Het verbod op de wegwerpplastics was eerder al aangekondigd, maar komt er nu definitief. De Europese Unie heeft regels om zwerfplastic tegen te gaan en daar komt deze Nederlandse aanscherping uit voort.

Eerder werden plastic rietjes, bestek en roerstaafjes al in de ban gedaan. Ook is het sinds 2017 verboden voor winkels om gratis plastic tasjes te verstrekken. Volgens Heijnen had deze maatregel succes; het aantal plastic tasjes dat in het zwerfafval belandt is met 70 procent afgenomen. Verder moet men nu ook statiegeld betalen over kleine plastic flesjes.

De nieuwe regels om wegwerpplastic tegen te gaan zijn een mooie stap, vinden milieuorganisaties, maar volgens hen zijn meer maatregelen nodig om de plasticvervuiling echt effectief tegen te gaan. „Met alleen een verbod op koffiebekers en borden zijn we er natuurlijk niet”, reageert Greenpeace. „We moeten opnieuw kijken naar hoe de supermarkt eruit moet zien, want daar kopen we nog steeds driedubbel verpakte producten.”

Ook Natuur & Milieu vindt dat „meer nodig is om met zijn allen de stap te maken van wegwerp naar herbruikbaar”. De organisatie zou graag zien dat er een algemeen verbod komt op wegwerpproducten waarvoor een goed herbruikbaar alternatief bestaat. Zo ver gaat het kabinet vooralsnog niet.

Natuur & Milieu vraagt zich af of veel mensen zullen overstappen op herbruikbaar materiaal in situaties waarin ze een keuze houden, bijvoorbeeld wanneer ze eten afhalen. „Als bedrijven kunnen besluiten de meerprijs van wegwerp heel laag te houden, zullen veel mensen de overstap naar herbruikbaar niet gaan maken. Zo gewend als we zijn aan onze wegwerpcultuur.”

Wat Greenpeace betreft is het ook belangrijk dat grote voedingsmiddelenproducenten als Unilever, Coca-Cola, Nestlé en Pepsi hun plasticgebruik „drastisch verminderen” en investeren in producten zonder verpakking. „En als dat niet kan in herbruikbare en hervulbare verpakkingen”, zegt plasticexpert Meike Rijksen van de milieuorganisatie.