Kamerleden: lage opkomst ‘schuld’ van politiek
Lokale partijen zijn opnieuw veruit de grootste geworden bij de gemeenteraadsverkiezingen. VVD en CDA blijven de grootste landelijke partijen bij de Nederlandse gemeenteraden. Maar beide partijen verliezen wel. Volg het nieuws in dit liveblog.
Advertentie
Lodewijk Asscher wordt de verkenner tijdens de coalitieonderhandelingen in Amsterdam. Het voormalig PvdA-Kamerlid is volgens Het Parool gevraagd door PvdA-lijstrekker Marjolein Moorman, die de verkiezingen woensdag wist te winnen.
De PvdA werd woensdag de grootste partij van de stad en mag daarom het initiatief in de onderhandelingen voor een nieuwe coalitie nemen. Marjolein Moorman zegt in Lodewijk Asscher de ideale persoon te zien om een eerste verkenning voor de onderhandelingen te doen, zo schrijft de Amsterdamse krant.
De historisch lage opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen is zorgelijk en voor een groot deel de schuld van de landelijke politici. Dat stellen diverse Kamerfracties. „We hebben ons het afgelopen jaar niet van onze beste kant laten zien”, stelt Derk Boswijk, campagneleider van het CDA.
„Als politiek moeten we als eerste naar onszelf kijken”, vindt Boswijk. Dat vinden ook PvdA, SGP en de Partij voor de Dieren. „De lage opkomst is een opdracht aan alle politici om integer te handelen en het in ons gestelde vertrouwen waar te maken”, stelt PvdA-Kamerlid Khadija Arib. Fractievoorzitter Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren) vindt dat de politiek, en vooral de coalitiepartijen, de hand in eigen boezem moeten steken. Die hebben er de afgelopen jaren een potje van gemaakt, vindt ze.
De politiek moet eerlijker worden en „niet meer om de hete brij heen draaien”, stelt Ouwehand. CDA’er Boswijk vindt dat politici meer het land in moeten en daar uitleggen welke dilemma’s er spelen en hoe de politiek werkt. Als partij krijg je niet alles voor elkaar en moet je compromissen sluiten, aldus Boswijk. „Maar dit is niet iets wat van vandaag op morgen geregeld is.”
De woordvoerder van de SGP stelt dat „politici betrouwbaar moeten zijn en geen loze beloften doen”.
Hoewel gemeenten steeds meer taken krijgen, is er steeds minder belangstelling voor de lokale politiek, twittert een bezorgde D66-campagneleider Sjoerd Sjoerdsma. PvdA en Volt maken zich grote zorgen over het feit dat veel mensen zich niet vertegenwoordigd voelen of niet door de politiek worden bereikt.
De kiesgerechtigde leeftijd moet worden verlaagd van 18 naar 16 jaar, meldt Volt. Als jongeren eenmaal stemmen, blijven ze dat doen, meent campagneleider Anna Strolenberg. In het onderwijs moet daarnaast meer aandacht komen voor de rol en functie van gemeenteraden. „Jongeren hebben hier weinig kennis over.”
Het zou goed zijn als de minister van Binnenlandse Zaken de oorzaken van die lage opkomst gaat onderzoeken, menen CDA, PvdA, SGP en Volt. „Maar ik ga er vanuit dat politici het antwoord ook bij zichzelf zoeken en reflecteren op hun eigen optreden”, voegt Arib daar meteen aan toe. Ouwehand verwacht er niet veel van. De sleutel ligt volgens haar in het herstel van vertrouwen. „Het is funest als het wantrouwen in de politiek zo groot is.”
De opkomst bij de raadsverkiezingen is uitgekomen op 50,9 procent. Vier jaar geleden bracht 54,9 procent van de kiezers hun stem uit.
Bij de gemeenteraadsverkiezingen heeft 50,9 procent van de kiesgerechtigden zijn stem uitgebracht. Dat blijkt uit gegevens van de Verkiezingsdienst van het ANP.
Donderdagmiddag rond 15.00 uur waren zo goed als alle stemmen geteld. Alleen Amsterdam en Eindhoven staan nog op 95 procent. Als daar ook alle stemmen zijn geteld, kan het opkomstpercentage nog licht worden bijgesteld.
De opkomst ligt hoe dan ook lager dan bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen. Toen stemde 54,9 procent van de kiesgerechtigden. Onderzoek naar de relatief lage opkomst, vooral in de steden, moet de achterliggende redenen aan het licht brengen, zei minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken donderdagochtend.
Burgemeester Ahmed Aboutaleb wil dat er een onafhankelijk onderzoek komt naar de oorzaken van de lage opkomst in Rotterdam bij de gemeenteraadsverkiezingen. Hij zei dat bij een bezoek aan Ahoy waar hij samen met Hanke Bruins Slot, minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, bekeek hoe de ruim 200.000 Rotterdamse stembiljetten werden geteld en verwerkt.
De burgemeester zal zijn voornemen bespreken tijdens een ontmoeting die hij donderdag heeft met de lijsttrekkers van de veertien partijen die een of meerdere zetels krijgen in de nieuwe Rotterdamse raad.
Aboutaleb noemde het woensdag al teleurstellend dat minder dan vier op de tien Rotterdammers (38,9 procent) de moeite hebben genomen om te gaan stemmen. Hij voegde daar donderdag aan toe dat hij niet alleen teleurgesteld, maar eigenlijk ook „heel verdrietig” is over de opkomst.
Bruins Slot herhaalde donderdag nog eens dat het nog te vroeg is om te zeggen wat de reden is voor de historisch lage opkomst bij de verkiezingen van dit jaar. „Uit analyse moet blijken wat de oorzaken zijn van de lage opkomst in vooral in de grote steden.” Het landelijke opkomstcijfer lag op net geen 51 procent. De bewindsvrouw van het CDA hoopt later een beter beeld te hebben van de opkomst in het hele land. Het is volgens haar nog niet duidelijk of er lokale omstandigheden of andere zaken zoals corona en de oorlog in Oekraïne een rol speelden.
Eerder donderdag kondigde burgemeester Femke Halsema al aan dat Amsterdam onderzoek gaat doen naar de oorzaak van de lage opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen. Ze noemt de lage opkomst „zorgelijk”. In de hoofdstad bracht volgens de voorlopige uitslag 46 procent van het electoraat een stem uit.
Femke Merel van Kooten-Arissen komt in de gemeenteraad van Woerden. Ze was de lijsttrekker van haar eigen partij Splinter, die één zetel heeft gewonnen in de Utrechtse gemeente.
Splinter deed vorig jaar ook mee aan de Tweede Kamerverkiezingen. De partij kreeg toen 0,3 procent van de stemmen, niet genoeg voor een Kamerzetel.
Van Kooten-Arissen kwam in 2017 in de Kamer via de lijst van de Partij voor de Dieren. Ze stapte in de zomer van 2019 uit die fractie omdat de PvdD volgens haar niet genoeg oog had voor menselijke zaken. Ze was een paar maanden onafhankelijk Kamerlid en werd daarna lid van 50PLUS, maar ze trad niet toe tot de fractie. Vervolgens ging ze met Henk Krol mee naar zijn Partij voor de Toekomst. Die samenwerking duurde drie maanden. Na hun breuk ging Van Kooten-Arissen verder als onafhankelijk Kamerlid. Eind 2020 richtte ze de „groene, progressieve, liberale, sociaaldemocratische” partij Splinter op.
De Haagse banketbakkers doen goede zaken. Veel politieke partijen vieren met taart de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen.
beeld ANP, Bart Maat
beeld ANP, Bart Maat
beeld ANP, Bart Maat
beeld ANP, Bart Maat
beeld ANP, Bart Maat
beeld ANP, Bart Maat
beeld ANP, Bart Maat
Het vervroegd stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen is populair gebleken onder ouderen, meldt ouderenvereniging ANBO op basis van een eigen peiling. Volgens de organisatie stemden ouderen vooral eerder omdat ze dat graag op een rustig moment wilden doen.
Bij de gemeenteraadsverkiezingen was het mogelijk om al op maandag of dinsdag te stemmen op bepaalde plekken, voorafgaand aan de eigenlijke verkiezingsdag woensdag. Ongeveer een op drie ondervraagde 65-plussers maakte hiervan gebruik.
Wat de senioren betreft is het meerdaags stemmen een blijvertje, zegt ANBO. In de peiling, die door bijna 8000 mensen werd ingevuld, zegt twee derde dat deze mogelijkheid ook in de toekomst moet blijven bestaan. Het vervroegd stemmen is vorig jaar als tijdelijke maatregel ingevoerd vanwege corona.
Een deel van de ouderen die op woensdag naar het stembureau ging, had eigenlijk ook wel eerder willen stemmen. Zo’n 20 procent van hen ging toch op woensdag omdat op de dagen ervoor geen stembureau in de buurt open was, zo blijkt uit de rondvraag.
Vrijwel alle 65-plussers die de ANBO-enquête hebben ingevuld, voelden zich veilig in het stembureau. Minder dan 10 procent vond het in het stembureau drukker dan ze hadden verwacht. Dat geldt zowel voor de maandag- en dinsdagstemmers als de woensdagstemmers.
Lokale partijen die gelieerd zijn aan de BoerBurgerBeweging (BBB) hebben bij de gemeenteraadsverkiezingen een flinke zetelwinst behaald. Deze partijen, BoerBurgerBondgenoten genoemd, gaan van 27 naar 61 zetels in gemeenteraden. In negentien van de twintig gemeenten waarin deze partijen meededen, werden 1 of meer zetels behaald.
In de gemeenten Midden-Drenthe (Gemeentebelangen) en in het Groningse Westerkwartier (VZ Westerkwartier) werden de lokale ’BBB’-partijen zelfs de grootsten, respectievelijk met vijf en tien zetels. in de gemeente Rhenen (Trots op Rhenen) werd er geen zetel bemachtigd.
„Wij zijn uiteraard heel blij met meer dan een verdubbeling van het aantal raadszetels van deze bondgenoten”, aldus BBB-voorzitter Erik Stegink. Hij legt uit dat de lokale partijen weliswaar samenwerken met zijn landelijke partij, maar dat het „authentieke lokale partijen zijn die vertegenwoordigd zijn in de raad”. Wel hebben sommige lokale partijen al aangegeven dat ze op den duur afdelingen willen worden van de BBB, aldus Stegink. Of dit in de toekomst mogelijk gaat worden, bekijkt de BBB nu. „We gaan eerst nog evalueren”, zegt hij.
De bedoeling van het bondgenootschap is dat lokale politici informatie kunnen vragen aan de BBB, meedoen met discussies en kunnen „meedraaien in een pakket aan opleidingen”. Of de verkiezingswinst komt doordat de partijen hebben kunnen profiteren van het landelijk imago van de BBB, weet de voorzitter niet. „Lokale partijen hebben het natuurlijk in algemene zin goed gedaan. Maar aangezien geen enkele partij zetels heeft verloren, heeft het ze in elk geval niet geschaad.”
De aan BBB gelieerde partijen zijn er niet meer op vooruit gegaan dan andere landelijke partijen als wordt gekeken naar het percentage van de stemmen dat ze hebben ontvangen. Alle lokale partijen inclusief lijstverbindingen hebben 36,2 procent gekregen van de stemmen in gemeenten waarvan de uitslag binnen is, tegen 28,6 procent van de vorige verkiezingen. Dat is een verschil van 7,6 procentpunt. Bij de BBB was het verschil 5,6 procentpunt.
In zetelaantal zijn de BBB-partijen er wel veel meer op vooruit gegaan. Alle lokale partijen hebben een kwart meer zetels gekregen, de bondgenoten van BBB zijn ruim verdubbeld in zetelaantal.
De BBB heeft in de Tweede Kamer 1 zetel, die bezet wordt door Caroline van der Plas.
Advertentie
Onlinestemhulp MijnStem is de afgelopen dagen zo’n 2,9 miljoen keer geraadpleegd. Via MijnStem konden mensen stemhulp krijgen voor 253 gemeenten. Miljoenen mensen hebben zo’n online kieshulp ingevuld voor de gemeenteraadsverkiezingen.
Op woensdag stond de teller voor MijnStem rond 17.00 uur op 2,7 miljoen. Om 21.00 uur sloten die dag de stembureaus. „We zien dat de grote piek vooral op de avond voor de verkiezingen en op de verkiezingsdag zelf was”, stelt een woordvoerster. „Die eindigde richting de avond.”
In de loop van volgende week wordt het online kieshulpmiddel offline gehaald. MijnStem verwacht de komende dagen nog wel wat bezoekers, maar lang niet meer zo veel als op dinsdag en woensdag. „Waarschijnlijk willen mensen na de verkiezingsuitslag nog checken wat de partijen ook alweer vinden”, zei de woordvoerster daar eerder over.
De 55 StemWijzers van ProDemos zijn 1,6 miljoen keer volledig ingevuld, meldde de maker na het sluiten van de stembureaus woensdagavond. ProDemos kan geen vergelijking maken met de gemeenteraadsverkiezingen van 2018, omdat er toen in 44 gemeenten een StemWijzer kon worden ingevuld, elf minder dan nu. Toen werd deze stemhulp ruim 1 miljoen keer volledig ingevuld.
Kieskompas, online in 35 gemeenten, is ruim 570.000 keer ingevuld, meldde een woordvoerder donderdagmiddag. Bij vorige gemeenteraadsverkiezingen in 2018 ging het uiteindelijk om zo’n 380.000 mensen. Ook deze stemhulp blijft nog een paar dagen online.
In de vrijwel onchristelijke gemeente Wijdemeren komt de ChristenUnie voor het eerst in de raad. Lijsttrekker Esther Kaper is er „nog steeds beduusd van.”
De partij Volt is behalve landelijk nu ook vertegenwoordigd op lokaal niveau. De partij deed mee in tien gemeenten en behaalde overal zetels. Nederland is daarmee het vijfde land in Europa waar de internationale beweging op lokaal niveau verkozen is, meldt de partij.
In Utrecht behaalde de partij 5,6 procent van de stemmen, wat goed is voor 3 zetels. Verder komt Volt in de gemeenteraden van Amsterdam, Arnhem, Delft, Den Bosch, Eindhoven, Enschede, Maastricht, Rotterdam en Zwolle.
Naast de vertegenwoordiging op nationaal niveau in Bulgarije en Nederland is Volt ook vertegenwoordigd op lokaal niveau in Bulgarije, Duitsland, Italië en Zweden.
Woensdagavond al noemde partijleider Laurens Dassen het „fantastisch dat Volt lokaal aan het doorbreken is”. In de Tweede Kamer heeft Volt 3 zetels. Landelijk gezien worstelt de partij met een conflict met Tweede Kamerlid Nilüfer Gündoğan. Die werd vorige maand wegens gemeld grensoverschrijdend gedrag uit de fractie gezet, maar later oordeelde een rechter dat dit onrechtmatig was en dat zij terug moet keren in de fractie.
Na het tellen van bijna 98 procent van de stemmen in Rotterdam lijkt het erop dat Leefbaar Rotterdam een zetel moet inleveren ten opzichte van vier jaar geleden. De partij staat nu op tien zetels. Eerdere tussenstanden wezen nog op elf zetels. Leefbaar blijft met het resultaat wel de grootste fractie in de Rotterdamse raad.
De VVD heeft zich genesteld op de tweede plek met zes zetels (+1), GroenLinks en D66 blijven onveranderd op vijf zetels uitkomen. De PvdA levert een zetel in en komt op vier zetels. DENK komt net als in 2018 op vier zetels uit. De Partij voor de Dieren wint een zetel en komt op twee. De SP en het CDA verliezen een zetel en houden er één over. 50Plus behoudt de ene zetel die het had.
Er zijn drie partijen nieuw in de raad. BIJ1 en Volt behalen beide twee zetels en Forum voor Democratie komt binnen met één zetel.
Het opkomstpercentage in Rotterdam bedroeg 38,9 procent. Daarmee behoorde de stad met Almere en Roosendaal tot de top 3 van gemeenten met de laagste opkomst.
Het CDA weet de winst van vier jaar terug in Limburg bij de gemeenteraadsverkiezingen niet vast te houden. De partij kreeg in zeven Limburgse gemeenten de meeste stemmen. Bij de vorige verkiezingen werden de christendemocraten nog in tien gemeenten de grootste. In 2014 ging het ook om zeven gemeenten, blijkt uit cijfers van de Verkiezingsdienst van het ANP.
Vooral in Horst aan de Maas en Bergen behaalde de partij flink minder stemmen dan vier jaar terug. Van de Limburgse gemeenten scoorde het CDA bij de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen relatief het best in Beesel. 36 procent van de stemmen in die gemeente ging naar de christelijke partij. Relatief de minste stemmen kreeg de partij in Brunssum: daar wist het CDA nog geen 4 procent van de stemmen te behalen. In provinciehoofdstad Maastricht kwam de partij in 2018 nog als grootste uit de bus. Nu ging zo’n 10 procent van de stemmen in Maastricht naar het CDA, waarmee de partij één zetel verliest en als gedeeld tweede uit de bus komt.
Het aantal zetels van de ChristenUnie in Renswoude is gehalveerd, de kandidaat-raadsleden werden bedreigd. „In de nieuwe periode gaan we ervoor, maar dit heeft wel wat verwerkingstijd nodig.”
De Amsterdamse lijsttrekker van de Partij van de Ouderen, Wil van Soest, hoopt dat haar partij toch nog een zetel behaalt in de gemeenteraad. Volgens de voorlopige uitslag op basis van 83 procent van de stemmen valt de PvdO nu buiten de boot. „Ik heb begrepen dat we nog honderd stemmen nodig hebben, dus het wordt heel spannend.”
Van Soest - met haar 85 jaar de oudste nog actieve politica van het land - zat de afgelopen acht jaar in de Amsterdamse gemeenteraad. Ze is teleurgesteld dat haar partij niet gelijk een plek heeft bemachtigd. Van Soest wijt het verlies aan de deelname van 50PLUS aan de gemeenteraadsverkiezingen. „Het is belachelijk dat er twee ouderenpartijen tegen elkaar concurreren. Ik heb steeds de samenwerking gezocht met 50PLUS, maar dat is niet gelukt. Het gevolg is dat we nu beiden niks hebben.”
De politica vindt het vooral „heel verdrietig voor al die oudere mensen in Amsterdam die hulp hard nodig hebben”. Maar ook voor de medewerkers van haar partij. Zelf wil ze ook nog graag vier jaar door in de raad. Mocht dat niet lukken, dan betekent dat niet het einde van haar politieke carrière. Van Soest is namelijk ook lid van Provinciale Staten Noord-Holland. „En we zijn in twee stadsdelen gekozen, dus daar zal ik ondersteuning bieden. Want wat zou ik zonder politiek moeten doen na 28 jaar.”
De strijd om de beste poster werd - voor de derde keer - georganiseerd door VNG Magazine, het ledenblad van de VNG. Er werd meer dan vierduizend keer gestemd. De Rotterdamse afdeling van de ChristenUnie kreeg ruim 34 procent van de stemmen. Het verkiezingsaffiche van de PvdA uit Leiden werd tweede met 25 procent van de stemmen. Het brons was voor de Roosendaalse Lijst uit Roosendaal. Die lokale partij kreeg 18 procent van de stemmen.
De jury prees het winnende affiche onder meer wegens de herkenbaarheid van de poster. Hierop is de Rotterdamse skyline te zien in een blauw hart. Volgens de vakjury, onder leiding van hoogleraar communicatie en organisatie Christian Burgers van de Universiteit van Amsterdam, verwijst de slogan ‘Voor een stad met een hart’ naar het beeld De verwoeste stad van Ossip Zadkine. Dat werd gemaakt naar aanleiding van het bombardement van Rotterdam in de Tweede Wereldoorlog en heet in de volksmond ook wel ‘Stad zonder hart’.
Campagneleider Judith de Gelder van de Rotterdamse ChristenUnie is „heel blij” met de titel. „Het is ontzettend leuk als je de liefde voor de stad op een poster en in een slogan weet te krijgen”, zegt ze in VNG Magazine. „Maar het is dubbel zo mooi als anderen dat ook zien. Dat is precies de kunst van campagne voeren: dat je je boodschap op een aansprekende manier naar voren brengt.”
In totaal werden 108 posters ingezonden. Bij de vijf genomineerden voor de prijs zaten ook nog de posters van de lokale partijen De Bossche Groenen in Den Bosch en GemeenteBelangen in Het Hogeland.
Lokale partijen boekten woensdag op veel plaatsen winst. In een enkel geval was er een monsterscore. Landelijke partijen moesten op veel plekken verliezen incasseren.
Met een sensationele overwinning door lokale partij Echt voor Barendrecht heeft de kiezer in de Zuid-Hollandse gemeente „afgerekend met het zittende bestuur”, aldus voorman van de partij Lennart van der Linden donderdag. De partij behaalde twintig van de 29 zetels in de gemeente en daarmee een absolute meerderheid.
„Ik ben er beduusd van. Ik had al wel gedacht dat we zouden winnen. Maar dat we 60 procent van alle stemmen hebben behaald, is ongelooflijk en fantastisch”, aldus de lijsttrekker.
Verklaringen voor de klinkende zege heeft hij wel. „Het zittende bestuur is zeer matig en er zijn omstreden besluiten genomen, onder meer op het gebied van afvalbeleid. Onze partij heeft een duidelijk programma, we hebben goede mensen en een goede campagne gevoerd.”
Ook was de kiezer volgens Van der Linden niet vergeten wat er vier jaar geleden was gebeurd. Toen behaalde de partij veertien van de 29 zetels maar belandde de partij toch in de oppositie. Andersom wil Echt voor Barendrecht andere partijen niet uitsluiten, ondanks de ruime meerderheid. „Wij kunnen met iedereen samenwerken, we zullen zien wie zich het meest kan vinden in ons programma.”
Concreet wil Echt voor Barendrecht onder meer het afvalbeleid „logischer” maken en de gemeente veiliger maken door „de buitenruimte beter te beheren”.
Het Reformatorisch Dagblad belichtte maandag met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen zeven spannende kwesties rond CU en SGP. Nu de antwoorden.
Sfeerbeelden uit 2017, van het stemmen voor de Tweede Kamerverkiezingen in het kleinste stembureau van Nederland, in de huiskamer van Wim en Elly Westhoff. beeld ANP, Vincent Jannink
beeld ANP, Vincent Jannink
beeld ANP, Vincent Jannink
beeld ANP, Vincent Jannink
beeld ANP, Vincent Jannink
beeld ANP, Vincent Jannink
beeld ANP, Vincent Jannink
beeld ANP, Vincent Jannink
beeld ANP, Vincent Jannink
beeld ANP, Vincent JanninkHet kleinste stembureau van Nederland heeft een opkomst van meer dan 100 procent behaald tijdens de gemeenteraadsverkiezingen. Er kwamen zestig mensen langs in de woonkamer van Wim Westhoff in het Overijsselse Marle.
Voor een opkomst van 100 procent moeten er ongeveer vijftig mensen stemmen in dit stembureau. Geregeld zijn dat er echter meer, omdat er behalve kiezers uit de buurtschap Marle ook mensen elders uit de gemeente Olst-Wijhe komen.
Bij de Tweede Kamerverkiezingen haalde het stemlokaaltje vorig jaar daardoor zelfs bijna 300 procent opkomst. Tijdens de vorige gemeenteraadsverkiezingen waren er volgens Westhoff ongeveer evenveel kiezers die stemden in zijn huiskamer.
„Stemmen voor de gemeenteraad is toch anders dan voor de landelijke en provinciale verkiezingen”, licht hij toe. „Want dan mogen er meer mensen van buitenaf komen stemmen.”
Het stembureautje zou vanwege de coronamaatregelen eerst uitwijken naar de schuur van Westhoff, maar door het schrappen van de 1,5 metermaatregel kon er toch als vanouds weer gestemd worden in de woonkamer.
Het woonhuis is sinds 1948 een stembureau. De buurtschap Marle ligt in tegenstelling tot Olst en Wijhe op de westelijke over van de IJssel. Om te voorkomen dat de kiezers uit Marle de rivier over moeten steken, werd een apart stembureau ingericht in het huis.
Drie vrouwen vertegenwoordigen de SGP na de verkiezingen in de gemeenteraad. Vergeleken met vier jaar geleden is het aantal gekozen SGP-vrouwen verdrievoudigd.
De twee programma’s over de gemeenteraadsverkiezingen zijn woensdagavond door 1,18 miljoen mensen bekeken, blijkt uit cijfers van de Stichting KijkOnderzoek (SKO).
Naar Nederland Kiest: De Uitslagen op NPO 1 keken de hele avond gemiddeld 723.000 mensen. Het programma Jinek & RTL Nieuws: De Uitslagenavond op RTL4 werd bekeken door 457.000 mensen.
Van de verkiezingsavond op NPO 1 kregen gedurende de avond in totaal 4,2 miljoen mensen een stukje uitzending mee, meldt de SKO. In totaal 1,8 miljoen mensen keken een stukje van de RTL4-uitzending over de verkiezingen.
Het best bekeken programma van de avond was traditiegetrouw het NOS Journaal van 20.00 uur, waar 2 miljoen mensen hun tv voor aanzetten.
Geen juichstemming, maar er ook zeker geen gesomber. Bij het CDA heerst er opluchting en gelatenheid als de eerste exitpolls binnendruppelen. De cijfers kleuren in de meeste plaatsen rood, maar de verwachtte afstraffing lijkt uit te blijven.
„Nagelbijten” is het volgens partijleider Segers van de ChristenUnie als de verkiezingsuitslagen binnendruppelen. Spannend is het zeker als keer op keer een rood vakje op het scherm verschijnt omdat de CU stemmenverlies moet incasseren.
Lokale partijen zijn opnieuw veruit de grootste geworden bij de gemeenteraadsverkiezingen. Na het tellen van 98,5 procent van de stemmen komen de lokalen uit op 36,4 procent van de stemmen, blijkt uit voorlopige uitslagen van de Verkiezingsdienst van het ANP. Omgerekend zijn dat al 3398 van de in totaal 8237 raadszetels die nu zijn te verdelen over 333 gemeenten.
Bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 waren de lokalen ook de grote winnaars, met ongeveer een derde van de stemmen. In ongeveer driekwart van de gemeenten regeerde de afgelopen tijd een partij die niet op landelijk niveau meedoet. Al bijna twee decennia groeit het percentage stemmers op lokale partijen. Ook in grote steden als Rotterdam en Den Haag won een lokale partij.
Bij de landelijke partijen lijkt de VVD weer de grootste te worden. Maar de partij verliest wel. De partij van Mark Rutte komt in deze tussenstand uit op 11,5 procent van de stemmen. In 2018 kreeg ze met deze tussenstand nog meer dan 13 procent van de kiezers achter zich.
Zoals verwacht verliest het CDA, maar veel minder dan vooraf verwacht. Partijleider Wopke Hoekstra zei in een eerste reactie dat de exitpolls „beter dan verwacht” waren. Zijn partij gaat in deze tussenstand van 13,4 procent van de stemmen vier jaar geleden naar 11,2 procent. Daarmee zouden de christendemocraten de tweede partij worden.
Ook is er verlies voor de SP. De partij had te maken met een interne ruzie met de jongerenbeweging. In Oss, de bakermat van de partij, is ze niet meer de grootste. De Lokale partij Voor de Gemeenschap kwam hier als grootste uit de bus. SP-partijleider Lilian Marijnissen zei zich zorgen te maken over de lage opkomst.
De meeste landelijke partijen blijven redelijk stabiel. Een kleine winst tekent zich af voor de PvdA (vooral in Amsterdam), de Partij voor de Dieren, FVD, SGP, BIJ1, Volt, JA21 en Belang van Nederland van Wybren Haga. Een verlies is in zicht voor de PVV, GroenLinks, ChristenUnie, 50PLUS. DENK blijft gelijk.
VVD en CDA blijven de grootste landelijke partijen bij de Nederlandse gemeenteraden. Maar beide partijen verliezen wel. In 2018 kregen ze allebei ruim 13 procent van de stemmers achter zich, deze gemeenteraadsverkiezingen koos ongeveer 11,5 procent van de stemmers voor de VVD en 11,2 procent voor het CDA, aldus de voorlopige uitslag van de Verkiezingsdienst van het ANP. In de nacht van woensdag op donderdag was 98,5 procent van de stemmen geteld.
VVD-leider Mark Rutte durfde al vroeg op de avond te voorspellen dat zijn partij de grootste landelijke partij was in de Nederlandse gemeenteraden. Procentueel staat de VVD er inderdaad beter voor dan het CDA, maar de christendemocraten bezetten straks wel meer zetels. Dit heeft te maken met het aantal stemmen dat voor een gemeenteraadszetel nodig is: dit verschilt sterk per gemeente.
„Het voorlopige beeld is dat we helaas zetels hebben verloren, en dat het tegelijkertijd beter lijkt dan de recente peilingen”, zei partijleider Wopke Hoekstra in reactie op de eerste exitpolls. Hij denkt dat zijn partij na de crisis vorig jaar nu echt in rustig vaarwater is gekomen.
Een van de redenen dat de klap voor het CDA meevalt, is mogelijk dat de opkomst relatief laag is. Daar profiteert de partij normaal gesproken van, wegens haar trouwe achterban, aldus oud-partijleider en minister Hugo de Jonge.
De andere partijen in de landelijke regeringscoalitie, D66 en ChristenUnie, leverden allebei wat minder stemmen in.
De SP heeft terrein verloren in de meeste grote steden en in het van oudsher ‘rode bolwerk’ in de provincie Groningen. Met 98,5 procent van de stemmen geteld, verliest de SP in totaal 104 zetels van de 272 die het in 2018 haalde, aldus gegevens geleverd aan de Verkiezingsdienst van het ANP.
Procentueel is het grootste verlies in de Limburgse gemeente Gennep waar het bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen 21,2 procent van de stemmen haalde en nu 8,8 procent (in totaal -12,4 procentpunt). Maar ook in de Groningse gemeenten Pekela (-10,5 procentpunt), Stadskanaal (-5,7 procentpunt), Midden-Groningen (-4,7 procentpunt) en Oldambt (-3,8 procentpunt) raakt de partij stemmen kwijt. In die regio wordt traditiegetrouw links gestemd.
Bovendien moet de partij inleveren in acht van de tien grootste steden, met 3,7 procentpunt minder stemmen in Amsterdam in vergelijking met 2018 als grootste verlies. Pijnlijk is het verlies in Oss, waar partijleider Lilian Marijnissen vandaan komt. Daar levert de SP 7,1 procentpunt in en is het niet langer de grootste partij.
In sommige gemeenten groeit de partij. In Deventer haalt de SP 4 procentpunt erbij en in Alkmaar 3,3 procentpunt.
De SP heeft een aantal verkiezingen op rij verloren. Volgens Marijnissen ging de campagne dit jaar vanwege de oorlog in Oekraïne over „de wereld en weinig over de buurt”.
In Nunspeet wint Gemeentebelang met acht zetels. SGP heeft er zeven en ChristenUnie heeft er vijf.
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 kregen de SGP (7) en GemeenteBelang (6) de meeste stemmen, gevolgd door de ChristenUnie (4), CDA (2), VVD (1) en PvdA/GroenLinks (1).
Nunspeter Harm-Jan Polinder (SGP) reageert: „Ik kijk met veel dankbaarheid naar het aantal stemmen: 4636, dat is het hoogste aantal ooit. Ik feliciteer Gemeentebelang met de winst. Met 7 zetels voor ons moeten het vier mooie jaren worden. We zijn heel blij en dankbaar." Jennifer Elskamp (ChristenUnie) feliciteert Gemeentebelang met de winst. „De inwoners van Nunspeet hebben echt gekozen voor een lokale partij. We zijn onze kiezers heel dankbaar, dat we met vier mensen deel mogen nemen in de gemeenteraad."
Na het tellen van 98,5 procent van de stemmen, halverwege de nacht, bleek dat 50,3 procent van de kiesgerechtigden naar de stembus is gekomen. Dat kwam naar voren uit gegevens van de Verkiezingsdienst van het ANP. In 2018, bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen, ging 54,1 procent stemmen.
In Rotterdam gingen relatief de minste mensen naar de stembus: 38,9 procent van de mensen die hun stem mochten uitbrengen. Ook in Roosendaal (Noord-Brabant), Almere en Tilburg ging minder dan 40 procent naar de stembus. Op Schiermonnikoog brachten relatief de meeste mensen hun stem uit: 80,2 procent. Rozendaal (80,0), Staphorst (75,4) en Urk (75,2) volgen.
In Lelystad, Waddinxveen en Brunssum bleven in vergelijking met 2018 de meeste mensen weg. In Lelystad daalde de opkomst van 51 procent in 2018 naar 41 procent nu. In 28 gemeenten brachten meer mensen hun stem uit dan vier jaar geleden. In 294 gemeenten daalde de opkomst juist.
Dit jaar zijn er minder blanco stemmen en ongeldige stemmen uitgebracht: 35 procent minder blanco en 39 procent minder ongeldige. Sommige mensen stemmen blanco, om aan te geven dat ze geen enkele kandidaat geschikt genoeg achten. Blanco en ongeldige stemmen tellen wel mee als de opkomst wordt bepaald.
De Stadspartij Nijmegen heeft deze gemeenteraadsverkiezingen flink gewonnen. De partij had 3 zetels in de raad maar komt nu uit op 7 zetels van de in totaal 39 zetels. Dat blijkt uit gegevens die de gemeente heeft verstrekt aan de Verkiezingsdienst van het ANP.
GroenLinks blijft met 9 zetels de grootste in de stad. De partij had er 11. D66 is de derde partij van de stad. Die partij heeft de oorspronkelijke 6 zetels behouden.
De SGP boekt flinke winst bij de verkiezingen voor nieuwe gemeenteraden. De orthodox-christelijke partij gaat - na het tellen van 95 procent van de stemmen - van 170 naar 198 raadszetels. In het Zeeuwse Veere lijkt de Staatkundig Gereformeerde Partij de grootste partij te worden, met 4 zetels, blijkt uit de voorlopige uitslagen van de Verkiezingsdienst van het ANP.
Jarenlang deden SGP en CU met één lijst mee aan de gemeenteraadsverkiezingen in Veere. In 2018 was de combinatie met 5 van de 19 zetels de grootste partij. Dit keer besloot de CU op eigen kracht mee te doen. De partij haalde woensdag 1 zetel.
Ook in Urk, Wierden, Twenterand, Renswoude, Reimerswaal staat de SGP op winst. In Urk verdubbelde de partij haar zetelaantal van 3 naar 6, waardoor ze in één klap de grootste werd, ten koste van de ChristenUnie.
De eerste voorlopige uitslagen stemden partijleider Kees van der Staaij al „positief”, maar het werd nog beter voor de kleinchristelijke partij. „Bijzonder verheugend dat de SGP in veel plaatsen fors groeit!”, twitterde hij woensdagavond laat.
Maar er is ook verlies, zo gaat de SGP in Vijfheerenlanden van 5 naar 4 zetels. In Neder-Betuwe heeft de SGP het grootste percentage stemmen: bijna 42 procent. Dat levert 9 zetels op, drie keer zo veel als de PvdA die daar de tweede partij is.
In sommige gemeenten heeft de SGP een lijstverbinding met de ChristenUnie.
GroenLinks in Groningen blijft de grootste partij in de gemeente maar moet wel 2 zetels inleveren. De partij komt uit op 9 zetels, aldus de voorlopige uitslag van de Verkiezingsdienst van het ANP. De Partij voor het Noorden krijgt vanuit het niets 2 zetels.
De tweede partij van de stad, de PvdA, behoudt de 6 zetels die de partij al had en D66 is de derde partij met 5 zetels. De SP levert 1 zetel in en blijft steken op 4.
De opkomst in de gemeente Groningen is met 54,4 procent een stuk hoger dan bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen. Toen was het opkomstpercentage 44,1. In veel gemeenten ligt het opkomstpercentage dit jaar juist lager dan vier jaar geleden.
GroenLinks verliest drie van haar negen zetels in de Haarlemse gemeenteraad. De partij moet daarmee ook haar koppositie inleveren aan de Partij van de Arbeid, die volgens de voorlopige uitslag van de Verkiezingsdienst van het ANP van zes naar zeven zetels groeit.
Ook het CDA levert in: de partij halveert en houdt twee zetels in de Haarlemse raad over. Partij voor de Dieren komt voor het eerst in de gemeenteraad, met twee zetels. Ook Forum voor Democratie en Belang van Nederland van Wybren van Haga hebben een zetel veroverd. De oud-VVD’er woont zelf in Haarlem.
In Utrecht is GroenLinks de grootste partij gebleven. De partij haalde met 18,5 procent van de stemmen 9 zetels, en leverde daarmee 3 zetels in vergeleken met de vorige gemeenteraadsverkiezingen in 2018. Dat blijkt uit gegevens die de gemeente heeft verstrekt aan de Verkiezingsdienst van het ANP.
Volt komt uit het niets met 3 zetels nieuw in de raad. Ook BIJ1 is met 1 zetel een nieuwkomer in de raad. Forum voor Democratie en Belang van Nederland (BVNL) behalen geen zetels in Utrecht.
D66 verliest 2 zetels en komt met 8 zetels op de tweede plek. VVD verliest 1 zetel en komt op 5. Ook SP en DENK verliezen elk 1 zetel en houden daarmee beide 1 zetel over. PvdA wint juist 1 zetel en komt daarmee op 4 zetels, net als CDA dat met 1 zetel erbij op 3 komt.
De opkomst in Utrecht was met 56,3 procent iets lager dan de gemeenteraadsverkiezingen in 2018. Toen was de opkomst 59 procent.
Het verlies van het CDA lijkt bij de gemeenteraadsverkiezingen mee te vallen ten opzichte van de meest recente peilingen. Maar in het CDA-bolwerk Tubbergen moet de partij een harde klap incasseren: het CDA halveert daar zijn zetelaantal in de gemeenteraad, aldus de voorlopige uitslag van de Verkiezingsdienst van het ANP.
Waar de christendemocraten eerst 12 zetels hadden, staan ze nu op 6 zetels in de Overijsselse gemeente. Daarmee zijn ze overigens nog wel de grootste: ze hebben één zetel meer dan de combinatie Gemeentebelangen-VVD, maar het CDA verliest de absolute meerderheid in de raad. Hierbij speelt ook dat veel Overijsselse CDA-stemmers zich verbonden voelen met Kamerlid Pieter Omtzigt, die vorig jaar brak met de partij. Maar ook in grote steden als Rotterdam en Breda verliest de partij flink.
GroenLinks is met 9 zetels de grootste partij in Eindhoven geworden. De partij heeft stuivertje gewisseld met de VVD, die in 2018 nipt van GroenLinks won. Dat blijkt uit de voorlopige uitslag van de Verkiezingsdienst van het ANP na het tellen van 95 procent van de stemmen.
De VVD heeft bij de raadsverkiezingen 11,5 procent van de stemmen behaald, in 2018 was dat 14,8 procent. GroenLinks heeft 18,2 procent van de Eindhovense kiezers achter zich gekregen, tegen 14,5 procent in 2018.
De drie nieuwkomers - Volt, Forum voor Democratie en Partij voor de Dieren - hebben samen 5 zetels behaald. Volt en de Partij voor de Dieren komen elk met 2 zetels in de raad. Forum voor Democratie heeft 1 van de 45 raadszetels in Eindhoven behaald.
De ChristenUnie verdwijnt uit de Eindhovense raad. Het CDA wint licht. D66, SP, PvdA incasseren verlies. De Lijst Pim Fortuijn ziet 1 van haar huidige 2 zetels verdampen.
De opkomst was met 41,6 procent lager dan in 2018. Toen bracht 46,4 procent van de kiezers zijn stem uit.
In Tilburg heeft de partij van de voormalig chauffeur van Pim Fortuyn, Hans Smolders, flink ingeleverd, zo blijkt uit gegevens die de gemeente heeft verstrekt aan de Verkiezingsdienst van het ANP. De Lijst Smolders Tilburg gaat van 10 naar 6 zetels. GroenLinks wint juist in de stad, die partij gaat van 6 naar 10 en wordt de grootste partij.
Smolders’ fractie werd bij de vorige verkiezingen de grootste in de Tilburgse gemeenteraad maar viel buiten de coalitie. Er waren niet genoeg andere partijen die een coalitie met zijn partij wilden vormen.
In Tilburg komt Forum voor Democratie uit het niets op 1 zetel en de Partij voor de Dieren op 2. Ook Ons Tilburg behaalt er 1.
40 procent van de kiesgerechtigden kwam stemmen.
In Assen is de lokale partij Assen Centraal de grote winnaar van de gemeenteraadsverkiezingen. De nieuwkomer komt met 5 zetels in de gemeenteraad, blijkt uit gegevens verstrekt aan de Verkiezingsdienst van het ANP. De partij PLOP haalt de meeste stemmen en komt ook op 5 zetels. Ook de ChristenUnie haalt datzelfde zetelaantal.
De PvdA, VVD en GroenLinks verliezen en gaan alle van 4 naar 3 zetels. Ook is er verlies voor het CDA, SP en 50PLUS. Zij gaan van 3 naar 2 zetels. D66 blijft gelijk op 3.
De opkomst is dit jaar lager dan bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen. Dit jaar kwam 51,5 procent van de stemgerechtigden. In 2018 was dat 55,3 procent.
Leefbaar Zeewolde en de ChristenUnie, beide tegen de komst van een omstreden datacentrum in de plaats in Flevoland, krijgen na deze verkiezingen in de gemeenteraad samen 14 van de 19 zetels. Dat blijkt uit gegevens die de gemeente heeft verstrekt aan de Verkiezingsdienst van het ANP. Leefbaar Zeewolde haalde 45,5 procent van de stemmen en heeft zijn zetelaantal daarmee zien verdubbelen, van 5 naar 10. De ChristenUnie haalde 22,3 procent van de stemmen en krijgt daarmee 4 zetels in de raad.
In Zeewolde woedt een discussie over een gepland datacentrum van Facebook-moederbedrijf Meta. Dat park is omstreden vanwege onder meer twijfels over de duurzaamheid en maatschappelijke opbrengst ervan. In december bleek dat een meerderheid van de gemeenteraad voor de komst van het centrum is. Elf van de negentien raadsleden stemden voor de wijziging van het bestemmingsplan voor de beoogde locatie, wat een volgende stap is naar de bouw van het datacentrum.
Felle tegenstanders van het plan toonden zich toen ChristenUnie en Leefbaar Zeewolde. Samen hadden die partijen toen 8 zetels, maar nu dus 14.
De ChristenUnie blijft de grootste partij in de gemeenteraad van Zwolle. De partij krijgt zeven zetels, net als bij de verkiezingen vier jaar geleden. Dat blijkt uit de voorlopige uitslag die de gemeente heeft verstrekt aan de Verkiezingsdienst van het ANP.
GroenLinks krijgt ook zeven zetels, maar heeft net iets minder stemmen gehaald dan de ChristenUnie, blijkt uit de door de gemeente verstrekte cijfers. In een exitpoll van Ipsos voor de NOS woensdagavond kwam GroenLinks nog naar voren als grootste partij in Zwolle.
De VVD haalde in Zwolle vijf zetels. De Partij voor de Dieren gaat van nul naar twee zetels. Nieuwkomer Volt krijgt 1 zetel.
De PvdA blijft de grootste in Leeuwarden. De partij heeft met 18,8 procent van de stemmen 8 zetels behaald, blijkt uit gegevens verstrekt aan de Verkiezingsdienst van het ANP. Dat zijn er 3 minder dan bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen. GroenLinks gaat van 5 naar 7 zetels.
Forum voor Democratie deed voor het eerste mee en komt nieuw in de gemeenteraad met 1 zetel.
In de Friese hoofdstad verdubbelen lokale partijen Fryske Nasjonale Partij (FNP) en Gemeentebelangen (GBL) hun zetels en komen allebei op 4. CDA, VVD en D66 verliezen elk 1 zetel.
De opkomst in Leeuwarden is met 51 procent een stuk hoger dan vier jaar geleden. Toen was de opkomst 40,6 procent. In veel gemeenten is de opkomst juist lager dan bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen.
Dit liveblog wordt gesloten. Morgenochtend vanaf 6.30 uur wordt het liveblog voortgezet. Tot die tijd zijn de uitslagen per gemeente te zien op de uitslagenkaart.
Rond middernacht is SGP-leider Kees van der Staaij heel tevreden. ,Op veel plekken hebben we een forse groei. De uitslagen zijn verheugend.” Hij vind het lastig om te zeggen waar de winst door komt. ,We hebben goed campagne gevoerd.” Ook de houding van de SGP ten aanzien van het coronabeleid heeft meegewerkt, zo hoorde hij tijdens de campagneweken.
De NOS heeft een andere verklaring: de lage opkomst is een groot voordeel voor de SGP.
De SP is in Oss, de bakermat van de partij, niet meer de grootste. De lokale partij Voor de Gemeenschap (VDG) is met 26,1 procent van de stemmen de grote winnaar van deze gemeenteraadsverkiezingen. De SP heeft 19,9 procent van de stemmen behaald. Dat blijkt uit de voorlopige uitslagen van de Verkiezingsdienst van het ANP. In 2018 stemde 27 procent van de kiezers uit Oss nog op de SP.
Ook voor de Papendrechtse SGP’ers ziet het er rooskleurig uit. Met de uitslagen van 6 van de 22 stembureaus heeft de SGP 7,73% van de stemmen gehaald. Bij de vorige verkiezingen was dat 6,62%. Die winst gaat niet meer verdampen, verwacht Ardjan Boersma, de nummer 2 op de lijst. De stemmenwinst gaat de SGP waarschijnlijk een extra zetel opleveren, een verdubbeling van 1 naar 2. De winst heeft volgens Boersma waarschijnlijk ook te maken met een lagere opkomst. De grootse partij van dit moment in Papendrecht, de lokale PAB, verliest flink en keldert van 9 naar 5 zetels is de verwachting.
De SGP in Oldebroek gaat van 4 naar 2 zetels. De nieuwe partij CVO, van Tom de Nooijer, die van de SGP afsplitste, heeft 3 zetels. SGP-voorzitter Dick van Meeuwen betreurt de situatie in Oldebroek. Hij wil er verder weinig over zeggen. ,Het is altijd goed om te kijken hoe je toch weer bij elkaar kunt komen.”
In Wierden en Voorst komt de SGP voor het eerst in de raad. Van Meeuwen is daar blij mee. Arco Hak heeft in Voorst 20 jaar zijn best gedaan om een zetel te halen. Dat is nu gelukt.”
De lokale partij Hart voor Den Haag/Groep de Mos blijft in Den Haag vooralsnog de grootste partij. Uit de voorlopige eerste tussenstand van de uitslag komt naar voren dat de partij van Richard de Mos 9 zetels krijgt. Burgemeester Jan van Zanen maakte dat bekend nadat 57 procent van de stembureaus was geteld. De partij van De Mos werd bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen in 2018 met 8 zetels de grootste in Den Haag.
Forum voor Democratie heeft volgens partijleider Thierry Baudet haar doel bereikt, nu het ernaar uitziet dat de partij in verschillende gemeenteraden minstens een zetel wint. Volgens de exitpoll van Ipsos, in opdracht van de NOS, haalt FVD in bijvoorbeeld Breda, Sittard-Geleen en Rotterdam een zetel.
In een volle raadszaal van gemeente Papendrecht zijn veel SGP’ers aanwezig. Een delegatie uit Den Haag en een aantal lokale kopstukken.
De telefoons draaien overuren. Doorlopend druppelen uitslagen binnen en de aanwezigen drentelen bedrijvig heen en weer om elkaar op de hoogte te brengen van interessante uitslagen.
De SGP’ers glunderen bij veel binnenkomende resultaten. In een aantal gevallen is sprake van zetelwinst en in nog meer gevallen van stemmenwinst.
Twee SGP-dames, Janie de Jong en Jenny Romijn, noteren direct alle uitslagen op lijsten waarop alle gemeenten staan waar de SGP meedoet, alleen of samen met de CU.
Bij twijfel wordt direct contact gezocht met SGP’ers in den lande. De eerste signalen zijn positief volgens de aanwezige SGP’ers.
Segers spreekt de CU’ers toe. “Dit is weer een avond van nagelbijten.” Hier en daar is het ronduit spannend. “Ik krijg net van Wijdemeren de uitslag: Esther Kaper heeft een zetel.” De zaal juicht.
Segers spreekt zijn waardering uit voor de 3500 CU’ers op de lijsten, klaar om hun stad of dorp te dienen. Hij wijst erop dat het vertrouwen in de overheid daalt. “De lokale overheid is de eerste waar het vertrouwen hersteld moet worden.”
Kees van der Staaij en SGP-voorlichter Cornel van de Beek lopen voortdurend met lijstjes rond. Ze noteren plaatsen waar de uitslagen bekend zijn of waar een deel van de stemmen is geteld. ,In Veere zijn we de grootste geworden”, klinkt Van der Staaij verheugd. In de Zeeuwse plaats vormen CU en SGP geen combinatie meer. De 5 zetels van CU en SGP zijn nu verdeeld: 1 voor de CU en 4 voor de SGP.
Het is nog te vroeg om te zeggen wat de reden is voor de relatief lage opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen van dit jaar, zegt minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken. „Voor ons is het in de analyse heel belangrijk om te kijken: wat zijn de oorzaken van de lage opkomst.”
Duo-raadslid en nummer drie op de kandidatenlijst van SGP, Willem Goudriaan is vanavond vooral benieuwd naar de uitslagen in zijn eigen gemeente Papendrecht. “Ik heb zelf meegedaan aan de campagne. We zouden al blij zijn met groei in stemmenaantal.”
De huidige coalitie in Papendrecht bestaat uit PAB (Papendrechts Algemeen Belang) en de drie christelijke partijen: SGP, CDA en CU. De combinatie van CU en SGP levert een wethouder. Goudriaan: “In 2014 hadden we 2 zetels en in 2018 1 zetel. Het zou fantastisch zijn als we 2 zetels zouden krijgen en daarmee met Ardjan Boersma een extra raadslid.” Verder kijkt Goudriaan landelijk vooral naar de gemeenten waar het bij de vorige verkiezingen erg spannend was voor de SGP. “Daar telt echt elke stem”.
Burgemeester Annemiek Jetten komt 22.30 uur aan het woord. Ze refereert aan de oorlog in Oekraïne. ,Miljoenen mensen zijn op de vlucht. Ook in Papendrecht bieden we opvang. We zoeken nog steeds naar nieuwe locaties. De vele hulp waarderen wij zeer.” De burgemeester roemt de vele vrijwilligers, mensen die zich voor Oekraïeners inzetten, maar ook voor de verkiezingen.”
De opkomst in Papendrecht was 50,9 procent, de vorige keer was het 52,5 procent. De SGP in Papendrecht is voorlopig gestegen van 6,6 naar 7,2 procent, bij 30 procent van de getelde stemmen.
De exitpoll van Amsterdam komt binnen. Zowel CDA als CU lijkt uit de raad te verdwijnen. Het wordt even stil tijdens de CU-uitslagenavond in Amersfoort. Maar het is definitieve uitslag nog niet.
De PvdA lijkt GroenLinks te verslaan als grootste partij.
Rond kwart over tien melden zich diverse partijbonzen en hun gevolg in de Schaepmanzaal van het CDA-partijkantoor in Den Haag. Onder meer minister van Volkshuisvesting Hugo de Jonge en Marnix van Rij, oud-partijvoorzitter en staatssecretaris van Financiën.
Applaus klinkt als partijleider Wopke Hoekstra binnen komt lopen en zich achter de opgestelde microfoons positioneert. Zijn boodschap is er opnieuw een van opluchting: „We hadden dolgraag al onze zetels willen behouden, maar dat zit er vermoedelijk niet in. Toch lijken de uitkomsten beter dan verwacht. Ik wil al die duizenden CDA’ers, die zich de afgelopen tijd het vuur uit hun sloffen hebben gelopen, waanzinnig bedanken. Samen gaan we door. We zijn een partij van samen. We gaan landelijk maar ook lokaal door met minder ik en meer wij.”
Een drukte van belang bij de ChristenUnie in Amersfoort. Tweede Kamerlid Ceder gaat straks door naar Amsterdam.
Daar is het opnieuw spannend. „In 2014 kwamen we 162 stemmen tekort, in 2018 haalden we het wel.” Ceder werd er het eerste CU-raadslid, totdat hij vorig jaar doorschoof naar de Tweede Kamer. En nu is hij lijstduwer in de hoofdstad. „We hebben er vandaag nog geflyerd. We hebben laten zien dat je ook met één zetel echt een bijdrage kunt leveren. Een groeiende groep mensen vindt ons verhaal goed voor de stad. Amsterdam verdient een beter imago dan stad van drugs en prostitutie.”
Onder anderen Kees van der Staaij is in Papendrecht. De afgelopen tijd heeft hij tal van plaatsen bezocht. ,Dat deden we vooral om lokale fracties te steunen, niet om het verschil te maken. Dat doen zijzelf.” Van der Staaij betreurt de breuk binnen de SGP in Oldebroek. ,Helaas hebben we dat niet kunnen voorkomen. Het gaat zeker stemmen kosten. Het is ook niet nieuw voor ons. Ook in Urk is er een keer een afsplitsing geweest.”
In Amsterdam doet de SGP mee zonder dat er kans is op een zetel. Kan dat ten koste gaan van de ChristenUnie, die momenteel 1 zetel heeft?” Van der Staaij: ,We hoopten in alle grote steden de krachten te bundelen, maar helaas is dat niet gelukt.” En de potentiële kiezers die naar partijen als FVD, PVV en Jezus Leeft gaan? Van der Staaij: ,Er is altijd grensverkeer tussen partijen. Maar meestal gaat het niet om grote aantallen. We hebben een stabiele achterban. Er gaan altijd wel stemmen af en er komen ook stemmen bij. Per saldo groeien we.”
De raadszaal van het gemeentehuis in Papendrecht stroomt vol. De landelijke SGP komt bijeen te midden van lokale fracties. In Papendrecht heeft de SGP één zetel. De nummer twee op de lijst, Ardjan Boersma, in het dagelijks leven beleidsmedewerker in de Tweede Kamer, hoopt dat er een tweede zetel in zit. ,De vorige keer hadden we 900 stemmen. Als we er nu 100 extra hebben, maken we kans op een restzetel.”
Boersma heeft de afgelopen tijd aandacht gevraagd voor goede zorg voor ouderen. ,Daarnaast willen we aandacht voor het gezin. Er zijn extra betaalbare woningen nodig voor gezinnen en starters.” Ook de koopzondagen zijn een issue. Vier jaar geleden waren er nog 26 koopzondagen. In verband met corona zijn dat er tijdelijk 52. Boersma hoopt dat de komende tijd wordt teruggegaan naar 26.
Ook in Amsterdam is de opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen lager vergeleken met de verkiezingen van vier jaar geleden. De gemeente meldt dat dit keer 46 procent van de kiesgerechtigde Amsterdammers een stem heeft uitgebracht. In 2018 was dat 52,2 procent.
Ook in andere grote steden was de opkomst lager, met name in Rotterdam. Daar kwam de opkomst dit jaar uit op 39 procent. Vier jaar geleden was dat 46,7 procent.
In Den Haag heeft 43 procent van de kiesgerechtigde inwoners een stem uitgebracht. Vier jaar geleden was dat 48 procent. In Utrecht is het opkomstpercentage met 56,4 procent, ook lager dan bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen. Toen was het 59 procent.
Burgemeester Rianne Donders van Roermond heeft aangifte gedaan van het ronselen van volmachtstemmen. De aangifte is dinsdag al gedaan, maar de gemeente heeft ervoor gekozen het pas na het sluiten van de stembureaus op woensdagavond bekend te maken.
Donders kreeg de afgelopen dagen concrete signalen binnen van het ronselen van stemmen. De kwestie ligt nu bij het Openbaar Ministerie, daarom kan de burgemeester er verder niets over zeggen.
Inmiddels zijn twee verdachten gehoord, zegt het OM. Dat roept mensen die ook zijn benaderd door stemmenronselaars op zich te melden.
Volt-leider Laurens Dassen heeft woensdagavond in afwachting van de verkiezingsuitslag partijleden bedankt voor hun incasseringsvermogen. „Ik hoop en ambieer uit de grond van mijn hart dat Volt het hier en daar beschadigde vertrouwen met zelfkritiek en optimisme zal herstellen”, zei hij tijdens een partijbijeenkomst in Amsterdam.
Dassen refereerde daarmee aan de gebeurtenissen binnen de partij rond Tweede Kamerlid Nilüfer Gündoğan, die eerder wegens gemeld grensoverschrijdend gedrag uit de fractie werd gezet.
Volgens Dassen zullen lessen worden getrokken uit wat er zich heeft afgespeeld. Hij ging in zijn toespraak eerst in op de situatie in Oekraïne. „Het is belangrijker dan ooit om een boodschap van verbondenheid, eenheid en solidariteit uit te dragen. Voor Volt in Den Haag was dat de afgelopen weken erg moeilijk. Ik snap dat jullie daar veel vragen over hebben”, aldus Dassen.
„Tegelijkertijd weet ik dat de noodzaak van de nieuwe politieke cultuur niets betekent als we niet desnoods ten koste van onszelf bereid zijn te acteren als mensen in de verdrukking komen.” Volgens hem is de gedragscode waar de leden mee hebben ingestemd daar „glashelder over”. „En hadden we dingen beter kunnen doen? Ongetwijfeld. Daar zullen we lessen uit trekken.”
De opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam is uitgekomen op 39 procent. Dat is een stuk lager dan de opkomst bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen, toen deze op 46,7 procent lag. Meer dan 200.000 Rotterdammers brachten hun stem uit.
Burgemeester Ahmed Aboutaleb vindt het teleurstellend dat minder dan vier op de tien Rotterdammers de moeite hebben genomen om te gaan stemmen. Hij noemde de opkomst tijdens de uitslagenavond op het stadhuis in Rotterdam „teleurstellend laag”. Het gemiddelde opkomstpercentage voor de 39 nieuw te vormen wijkraden was 34,9 procent.
Ook in andere grote steden is de opkomst lager dan vier jaar geleden. In Den Haag heeft 43 procent van de kiesgerechtigde inwoners een stem uitgebracht. Vier jaar geleden was dat 48 procent.
In Utrecht is het opkomstpercentage met 56,4 procent, ook lager dan bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen. Toen was het 59 procent.
In Amsterdam is het opkomstpercentage rond 21.45 uur nog niet bekendgemaakt. Vier jaar geleden lag de opkomst in de hoofdstad op 52,2 procent.
In Rotterdam blijft Leefbaar Rotterdam de grootste partij, blijkt uit een exitpoll door Ipsos in opdracht van de NOS. De partij haalt volgens de peiling 21,2 procent van de stemmen. Bij de vorige verkiezingen was dat 20,5 procent.
GroenLinks blijft vrijwel gelijk met een winst van 0,1 procent en D66 verliest 0,3 procent. De partijen zijn respectievelijk de tweede en derde partij volgens de exitpoll.
De VVD verliest en gaat van 10,7 procent naar 9 procent. Het grootste verlies is voor de SP, die in Rotterdam is opgesplitst. Door het interne conflict gaat de SP van 4,9 procent naar 3 procent.
Nieuwkomer Volt haalt volgens de exitpoll 5,7 procent. Ook BIJ1 doet voor het eerst mee en krijgt 4,4 procent. Forum voor Democratie, die ook niet eerder in Rotterdam meedeed, krijgt 2 procent. De ChristenUnie haalt 2,9 procent van de stemmen.
De opkomst is lager dan bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen. Nu is 39,7 procent van de kiesgerechtigden gaan stemmen, aldus de exitpoll. Bij de vorige verkiezingen was dat 46,7 procent. Burgemeester Ahmed Aboutaleb noemt het bij de NOS een „teleurstellend lage opkomst”.
De PVV komt niet terug in de Rotterdamse gemeenteraad, omdat de partij niet op het stemformulier stond. De PVV had één zetel in de raad.
In Zwolle is GroenLinks de grootste partij geworden. De partij haalde 18,1 procent van de stemmen. Dat blijkt uit een peiling door Ipsos, in opdracht van de NOS.
Grote verliezer is de lokale partij Swollwacht, die bijna halveerde en 7,7 procent van de stemmen heeft overgehouden van de 14,5 procent in 2018.
D66 komt met 12,5 procent van de stemmen als tweede partij uit de bus.
CDA, VVD, ChristenUnie en PvdA verloren kiezers. Nieuwkomers Partij voor de Dieren en Volt hebben respectievelijk 5 procent en 3,8 procent van de stemmen gehaald.
De opkomst bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen was 61,4 procent. Nu was de opkomst met 64,4 procent nog hoger De ChristenUnie werd vier jaar geleden de grootste, met 17,9 procent van de stemmen. De partij komt nu uit op 15,9 procent.
De opkomst van de gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam is uitgekomen op 39 procent. Dat is een stuk lager dan de opkomst bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen, toen lag deze op 46,7 procent. Het opkomstcijfer van de wijkraden is 34,9 procent. Burgemeester Ahmed Aboutaleb noemde de opkomst op de uitslagenavond in Rotterdam „teleurstellend laag”.
In Den Haag heeft 43 procent van de kiesgerechtigde inwoners een stem uitgebracht. Ook dat getal is lager dan vier jaar geleden, toen was de opkomst in Den Haag 48 procent.
De gemeente Schiermonnikoog heeft woensdag om 21.14 uur als eerste de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen doorgegeven aan de Verkiezingsdienst van het ANP. De opkomst was 80,2 procent. 663 inwoners brachten hun stem uit. De partij Ons Belang werd de grootste met 4 zetels. Vier jaar geleden was dat Samen voor Schiermonnikoog, toen had die er ook 4.
Op het Waddeneiland konden mensen kiezen uit drie partijen. De derde partij is Schiermonnikoogs Belang.
De strijd om het als eerste melden van de uitslag gaat al jaren tussen Schiermonnikoog, Vlieland en het Gelderse Rozendaal. Dat zijn de kleinste gemeenten van het land, met elk ongeveer duizend kiezers. De gemeente Rozendaal heeft er door de komst van een nieuwe wijk echter iets meer bewoners bijgekregen en achtte zich al kansloos in de ‘strijd’.
Vlieland kwam vlak na Schiermonnikoog, om 21.23 uur, met de uitslag. Daar kwamen 661 van de 1045 kiesgerechtigden naar de stembus. Lijst Fier behaalde 38,5 procent van de stemmen en krijgt daarmee 3 zetels. Nieuw Liberaal Vlieland, in 2018 de grootste met 4 zetels, behaalde er deze keer 3.
Bij de Kamerverkiezingen vorig jaar won Schiermonnikoog ook, net als bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen in 2018.
Burgemeester Ineke van Gent van Schiermonnikoog spreekt van een hectisch avondje stemmen tellen, dat „altijd spannend” is. „Als ik de uitslag doorgeef aan het ANP, staat iedereen met spanning toe te kijken: zijn we de eerste? En dan begint iedereen te juichen.” Van Gent is erg blij met de hoge opkomst op haar eiland: „De politiek leeft hier en staat heel dichtbij de mensen.”
Bij het CDA is opgelucht gereageerd op de eerste exitpoll van Nieuwegein. Vooraf waren de verwachtingen dat de CDA zware verliezen zou gaan leiden. Als een klein plusje op het scherm verschijnt, klinkt een instemmend gemompel. „Ah kijk, heel goed.”
Derk Boswijk, campagneleider, reageert al snel: “Even een applausje hoor.” Boswijk, verheugd: „De eerste klap is een daalder waard. Maar de avond is nog lang.”
In de Schaepmanzaal van het partijkantoor in Den Haag is maar een klein groepje CDA’ers bijeen voor de uitslagennacht. Het merendeel van de aanwezigen is van de pers. „We houden het sober vanwege de oorlog in Oekraïne”, aldus persvoorlichter Thijn van Veghel.
GroenLinks wordt de grootste partij in Nieuwegein. Dat blijkt uit een exitpoll uitgevoerd door Ipsos in opdracht van de NOS. GroenLinks kreeg 18,4 procent van de stemmen, een verdubbeling in vergelijking met vier jaar geleden. De VVD wordt procentueel de tweede partij. Bij de vorige verkiezingen waren de liberalen nog de grootste partij in deze stad.
Ook de PvdA wint in de Utrechtse stad met dik 63.000 inwoners. Verder winnen D66 en het CDA volgens de exitpoll licht, net als twee lokale partijen. De Verenigde Senioren Partij, die in 2018 nog tweede werd, verliest iets. Ook de ChristenUnie en twee lokale partijen staan op verlies.
De opkomst was 49,8 procent, in 2018 was dat 48,1 procent.
Om 21.00 uur zijn alle stemlokalen in Nederland dichtgegaan. In het hele land gaan tellers van start met het tellen van de stemmen die zijn uitgebracht voor de gemeenteraadsverkiezingen.
Het tellen van stemmen is openbaar. Mensen mogen komen kijken, maar mogen de tellers niet hinderen. In Amsterdam worden alle stemmen geteld in de RAI, in Rotterdam in Ahoy, in Utrecht in de Jaarbeurs en in Den Haag grotendeels in het World Forum.
Woensdag overdag zijn ook al de stemmen geteld die maandag en dinsdag werden uitgebracht. Vanwege corona was deze mogelijkheid tot vervroegd stemmen opengesteld, net als vorig jaar bij de Tweede Kamerverkiezingen. De uitkomst van deze telling wordt kort na het sluiten van de stemlokalen bekendgemaakt.
Het tellen gebeurt met de hand en begint met een sneltelling op lijstniveau: het optellen van alle geldige stemmen per politieke partij. De stembureaus geven de uitkomst van die sneltelling door aan hun gemeente. Daarna worden de geldige stemmen per kandidaat geteld. Als dat klaar is, maakt het stembureau daarvan een proces-verbaal op, dat naar de gemeente wordt gebracht.
Op basis van de processen-verbaal tellen de stembureaus de uitslagen bij elkaar op. Op maandag 21 maart stellen de gemeentelijke centrale stembureaus dan in een openbare zitting de officiële uitslag en de zetelverdeling vast.
Op woensdag 30 maart treden de zittende raadsleden af en worden de nieuwe leden geïnstalleerd. Vanwege een gemeentelijke herindeling met Weesp gebeurt dat in de gemeente Amsterdam al op 24 maart.
Volt-leider Laurens Dassen wacht woensdagavond vol spanning de uitslag af van de gemeenteraadsverkiezingen. „We hopen op zoveel mogelijk zetels, in elk geval in elke plaats één en hopelijk zelfs twee of drie”, zei hij tijdens een partijbijeenkomst in Amsterdam.
Dassen houdt er rekening mee dat de gebeurtenissen rondom Tweede Kamerlid Nilüfer Gündoğan van invloed zijn op de uitslag. Hij noemt het „ontzettend vervelend” dat dit zich zo vlak voor de verkiezingen heeft afgespeeld. „Maar we moeten ook niet wegkijken en voor bepaalde waarden staan. Al hadden dingen ongetwijfeld anders gekund.”
De partij zette Gündoğan vorige maand uit de fractie na meldingen van grensoverschrijdend gedrag. Het Kamerlid spande een kort geding aan tegen deze stap en werd door de rechter in het gelijk gesteld. Het bestuur van Volt vindt dat Gündoğan haar aangiftes tegen melders van wangedrag moet intrekken. Pas daarna kan zij weer met Dassen om tafel om het conflict uit te praten.
Volt doet in Nederland in tien gemeenten voor het eerst mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. Kiezers konden in Amsterdam, Arnhem, Delft, Den Bosch, Eindhoven, Enschede, Maastricht, Rotterdam, Utrecht en Zwolle op de partij stemmen.
Dassen zei blij te zijn „dat honderden vrijwilligers zich de afgelopen tijd hebben ingezet”. „En al die kandidaten die door weer en wind de straat zijn opgegaan.” De zenuwen voor de uitslag zijn er wel. „Dat hoort erbij. Aan de ene kant we opgelucht dat we straks weten wat de uitslag gaat zijn, maar er is natuurlijk ook spanning.”
In meerdere provinciesteden was de opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen rond 18.00 uur opgelopen tot boven de 40 procent. Al 45,6 procent van de Groningers was naar de stembus geweest, in Nijmegen had 46,3 procent van de inwoners zijn of haar stem uitgebracht. In Harderwijk had al bijna de helft van de inwoners gestemd, 49,5 procent om precies te zijn.
In Amstelveen was de opkomst van de verkiezingen bijna 43 procent, in Assen had 45 procent al gestemd. In andere gemeentes ging de opkomst minder hard. In Lelystad had om 18.00 uur 31,1 procent van de kiezers gestemd, in Eindhoven was dat 35 procent.
Met nog een uur te gaan voordat de stembureaus sluiten, zetten medewerkers van stemlokalen zich schrap voor het tellen van de stemmen. Om 21.00 uur ontbrandt de traditionele strijd tussen een aantal plaatsen om als eerste de uitkomsten te melden.
De strijd om de eerste te zijn gaat meestal tussen Schiermonnikoog, Vlieland en het Gelderse Rozendaal. Deze gemeenten hebben elk één stembureau. De gemeente Rozendaal heeft er door de komst van een nieuwe wijk echter iets meer bewoners bijgekregen en acht zich al kansloos in de ‘strijd’, laat een woordvoerder van de gemeente weten.
Bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen in 2018 ’won’ Schiermonnikoog door om 21.13 uur de resultaten van de lokale verkiezingen door te bellen aan de Verkiezingsdienst van het ANP. De opkomst was 83 procent. Vlieland was de tweede met de uitslag, tien minuten na Schiermonnikoog. Een paar minuten daarna kwam Rozendaal.
In Amsterdam zijn tot 18.00 uur ongeveer 235.000 stemmen uitgebracht voor de gemeenteraadsverkiezingen. Dat houdt volgens de gemeente in dat zo’n 34 procent van de kiesgerechtigden heeft gestemd. Tot 13.00 uur bedroeg de opkomst 19 procent. Voor de Amsterdamse stadsdeelcommissies staat de teller op zo’n 225.000 stemmen.
In Den Haag had rond 18.30 uur 35,9 procent van de kiezers hun stembiljet ingevuld en ingeleverd. Dat was om 15.00 uur nog 29,7 procent. Utrecht heeft van de vier grootste steden vooralsnog het hoogste opkomstpercentage: 44,9 procent.
In Rotterdam is de opkomst met 31,6 procent tot nu het laagst. Woensdagmiddag had 26,4 procent van stemgerechtigde Rotterdammers gestemd voor hun nieuwe gemeenteraad.
Op meerdere Waddeneilanden heeft een groot deel van de kiesgerechtigde inwoners hun stem al uitgebracht voor de gemeenteraadsverkiezingen. Op Schiermonnikoog lag de opkomst om 16.00 uur op 64 procent. Vlieland noteerde rond 17.00 uur 56 procent, zegt een woordvoerder van de gemeente.
Beide eilanden strijden traditiegetrouw met het Gelderse Rozendaal om de eer de eerste gemeente te zijn waar alle stemmen zijn geteld.
Op Vlieland bedroeg de opkomst bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen in 2018 63 procent, op Schiermonnikoog was dat 82,5 procent. ‘Schier’ was bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen in 2018 de snelste gemeente die de uitslag doorgaf.
Op Ameland had woensdagmiddag om 14.00 uur 40 procent van de kiesgerechtigden gestemd. Op Terschelling stond volgens Omrop Fryslân de teller om 15.30 uur op 42 procent. De stemlokalen zijn tot 21.00 uur open.
Onlinestemhulp MijnStem, die voor 253 gemeenten online staat, is rond 17.00 uur 2,7 miljoen keer ingevuld voor de gemeenteraadsverkiezingen. Een woordvoerster van de stemhulp verwacht dat de grootste piek van mensen die de stemhulp invullen nu voorbij is. De stemlokalen sluiten om 21.00 uur.
De stemhulp meldde eerder al dat 50 procent van het totaalaantal gebruikers wordt verwacht op de laatste dag voor de verkiezingen en op de verkiezingsdag zelf. Ook de dag na de verkiezingen ziet MijnStem nog bezoekers op de website. „Waarschijnlijk willen mensen na de verkiezingsuitslag nog checken wat de partijen ook alweer vinden”, denkt de woordvoerster van MijnStem.
De StemWijzers van ProDemos, actief in 55 gemeenten, zijn inmiddels door 1,5 miljoen mensen ingevuld. ProDemos kan geen vergelijking maken met de gemeenteraadsverkiezingen van 2018, omdat er toen in 44 gemeenten een StemWijzer kon worden ingevuld, elf minder dan nu. Toen werd deze stemhulp ruim 1 miljoen keer volledig ingevuld.
In meerdere provinciesteden liggen de opkomstcijfers voor de gemeenteraadsverkiezingen woensdagmiddag boven de 30 procent. In Hilversum had rond 15.30 uur 40,6 procent van de kiesgerechtigden hun stem uitgebracht. Ook in Nijmegen (34,5 procent), Harderwijk (37,5 procent), Assen (30 procent) en Groningen (32,6 procent) gaat het om ongeveer een derde van de kiezers.
In andere gemeentes is de grens van 30 procent nog niet bereikt. Het gaat onder meer om Breda, waar om 15.30 uur 25,6 procent had gestemd. In Eindhoven gaat het om 26 procent van de stemgerechtigden. Lelystad staat op 23,2 procent en in Heerlen is 19 procent van de kiezers tot dusver langsgekomen op het stembureau.
Het is woensdagmiddag „heel rustig met een gestage opkomst” in het kleinste stembureau van Nederland, in het Overijsselse Marle. Voorzitter Wim Westhoff had rond 14.30 uur zeker 25 kiezers ontvangen in het kieslokaal dat is ingericht in zijn woonkamer.
In eerste instantie zou Westhoff net als bij de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen kiezers ontvangen in zijn schuur. Dat was noodzakelijk vanwege de coronaregels. Maar nu het niet langer nodig is 1,5 meter afstand te houden, is het vier man sterke stembureau toch zoals vertrouwd weer neergestreken in de huiskamer.
„Er staan wel spatschermen, maar we zitten er weer als vanouds”, zegt Westhoff. „Dat is wel iets gezelliger en comfortabeler. Want in de schuur wordt het met name in de avond wat kouder en is het hard stoken met de houtkachel. De uitgang stond daar ook open voor de ventilatie.”
De titel ‘kleinste stembureau’ slaat ook op het kleine aantal kiesgerechtigden dat geregistreerd staat: in totaal nog geen vijftig. Alleen op woensdag kan er gestemd worden en niet, zoals op sommige andere locaties, ook op de twee voorgaande dagen.
Al sinds 1948 biedt het woonhuis aan de Marledijk onderdak aan een stembureau voor de buurtschap Marle, die bij de gemeente Olst-Wijhe hoort. Doorgaans haalt het stembureau een zeer hoge kiezersopkomst omdat ook kiezers elders uit de gemeente Olst-Wijhe graag komen stemmen in het woonhuis. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 haalde het stemlokaaltje zelfs bijna 300 procent.
Dat laatste ziet Westhoff dit keer niet gebeuren, maar de 100 procent denkt hij wel te halen. „Ik verwacht wel dat bijna iedereen uit de buurt hier komt stemmen. En er komen ook wel een paar mensen van buitenaf.”
Het opkomstpercentage in de gemeente Utrecht was rond 15.00 uur 29,7 procent. In totaal zijn nu 83.271 stemmen uitgebracht in de domstad.
In Den Haag is de opkomst 25,5 procent. In Rotterdam hebben 21,5 procent van de stemgerechtigden een bezoek gebracht aan het stembureau. Amsterdam komt om 18.00 uur met nieuwe opkomstcijfers.
De stembureaus zijn tot 21.00 uur geopend.
In de gemeente Amsterdam zijn tot 13.00 uur ongeveer 132.000 stemmen uitgebracht. Dat betekent dat zo’n 19 procent van de stemgerechtigden heeft gestemd, meldt de gemeente. Voor de stadsdeelcommissies zijn ongeveer 125.000 stemmen uitgebracht.
In Den Haag is het opkomstpercentage op de derde verkiezingsdag opgelopen van 8,7 in de vroege ochtend naar ruim 22 procent. Utrecht begon de dag met een opkomstpercentage van 7,1 procent, daar is het opkomstpercentage inmiddels opgelopen naar 26,4 procent.
Van de vier grote steden heeft Rotterdam met 18,8 het laagste opkomstpercentage.
In ’s-Gravenpolder speelt de oorlog in Oekraïne nauwelijks een rol bij hun stemgedrag voor de gemeenteraadsverkiezingen, zeggen de mensen op straat. „Het is verschrikkelijk wat daar gebeurt, maar het heeft niets te maken met lokale politiek.”
In het Brabantse dorp Budel-Dorplein heeft de gemeente Cranendonck een drive-instembureau geopend. „In de stemstraat kunt u met alles op wielen stemmen, zoals een auto, fiets en step”, meldt de gemeente aan de Belgische en Limburgse grens. Woensdagochtend kwam een stemgerechtigde langs op een shovel om zijn stem uit te brengen.
In de drive-in klinkt muziek en vanaf 15.00 uur is er een optreden van een lokale dj. Een half uur later gaat burgemeester Roland van Kessel er stemmen.
SP-leider Lilian Marijnissen heeft woensdagmorgen in basisschool De Korenaer in Oss haar stem uitgebracht voor de gemeenteraadsverkiezingen.
„Ga stemmen vandaag! Dit is onze kans om lokaal te laten zien dat het in jouw gemeente anders kan. Stem voor goede zorg, betaalbaar wonen en een veilige buurt in jouw stad of dorp”, twitterde ze eerder op de dag voordat ze naar de stembus ging.
Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet heeft woensdagochtend samen met zijn vrouw Davide Heijmans gestemd. Dat deden ze in het stembureau in de Posthoornkerk in Amsterdam.
Forum voor Democratie doet onder meer in Amsterdam, Purmerend, Alkmaar, Almere, Apeldoorn, Arnhem, Breda en Den Bosch mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. In totaal doet Forum in 55 gemeenten mee.
Bij het partijkantoor van Forum voor Democratie in Amsterdam is een spandoek opgehangen met daarop de tekst ‘geen fascisme/racisme in de raad’. De politie bevestigt dat er een spandoek hangt aan de gevel van het pand aan de Herengracht.
Het spandoek is opgehangen door een groep die zichzelf antifascisten noemt. „Ze willen hiermee de aandacht vestigen op de groei van fascistische en racistische partijen in Nederland, met name de FVD. Ze staan hiermee in solidariteit met alle protesten en acties die de afgelopen landelijk zijn gevoerd”, aldus de initiatiefnemers.
Forum voor Democratie reageerde op Twitter op de actie. „Extremisten bezochten vannacht opnieuw ons kantoor. Partijkartel en Mainstream Media creëren een klimaat van politiek geweld met hun voortdurende demonisering en stigmatisering van onze partij.”
Maandag werd het partijkantoor beklad met de tekst fascist. Ook hing er een spandoek met daarop de namen van partijleider Baudet en de Russische president Poetin met een rood hart ertussen.
Zo’n honderd inwoners van Hilvarenbeek hebben woensdag het nuttige met het aangename verenigd door de stembusgang voor de gemeenteraadsverkiezingen te combineren met een gratis bezoek aan Safaripark Beekse Bergen.
Naast de ingang van het park staan twee safaribussen waar mensen hun stem kunnen uitbrengen. In ruil voor hun stempas krijgen de eerste duizend stemmers een gratis toegangskaart en een uitrijkaart. Een woordvoerster denk dat het woensdagmiddag wel drukker zal worden, omdat de kinderen dan vrij zijn van school. Stemmen bij het park kan tussen 10.00 uur en 16.00 uur.
Ook voor de jeugd is er vertier geregeld. Naast het safaripark kunnen jongeren in Hilvarenbeek zich bij stemlocatie The Box vanaf 15.30 uur laten vermaken door een dj. Ook rijden er in de gemeente twee huifkarren rond die de jonge kiezers naar de stemlocatie brengen.
Volt-leider Laurens Dassen heeft woensdagochtend zijn stem uitgebracht voor de gemeenteraadsverkiezingen. Dat deed Dassen in het stembureau in Zaal 3 van Het Nationale Theater in Den Haag.
Volt doet in tien gemeenten mee aan de gemeenteraadsverkiezingen: Amsterdam, Arnhem, Delft, Den Bosch, Eindhoven, Enschede, Maastricht, Rotterdam, Utrecht en Zwolle.
Er zal in de toekomst in Nederland minder plaats zijn voor vee dan nu. Dat erkende CU-leider Gert-Jan Segers tijdens het publieke debat voorafgaand aan de laatste dag van de gemeenteraadsverkiezingen.
Onlinestemhulp MijnStem, die voor 253 gemeenten online staat, is zeker 2,4 miljoen keer ingevuld voor de gemeenteraadsverkiezingen. Een woordvoerster van de stemhulp verwacht dat dit aantal woensdag nog flink zal oplopen, omdat mensen deze ook op de verkiezingsdag zelf nog zullen raadplegen.
Een woordvoerder meldde eerder al dat 50 procent van het totaal gebruikers wordt verwacht op de laatste dag voor de verkiezingen en op de verkiezingsdag zelf. MijnStem was dinsdagmiddag bijna 1,2 miljoen keer ingevuld en dinsdagavond 1,8 miljoen keer.
In een aantal steden heeft woensdag rond 10.30 uur 10 tot 23 procent van de kiezers inmiddels zijn stem uitgebracht voor de gemeenteraadsverkiezingen.
De gemeente Harderwijk is na twee dagen stemmen een van de gemeenten met de hoogste opkomstcijfers. Hier had halverwege de ochtend ruim 23 procent van de kiezers gestemd. Kiezers konden hier ook maandag en dinsdag al terecht.
In Nijmegen was halverwege de ochtend ruim 19 procent van de kiezers naar de stembus gegaan, gevolgd door Utrecht met 15 procent. In Rotterdam was het opkomstpercentage ruim 10 procent. Dinsdagavond stond hier de teller nog op 5,3 procent. Amsterdam heeft voor woensdagochtend nog geen cijfers.
Minister Hugo de Jonge heeft woensdagochtend zijn stem uitgebracht voor de gemeenteraadsverkiezingen.
„In alle vrijheid je stem mogen uitbrengen, wát een voorrecht om in dit land te mogen leven. En een verantwoordelijkheid om iedere dag opnieuw te werken aan een weerbare democratie”, twitterde de minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening bij een foto in het stembureau.
De kiezers weten woensdagochtend de stemlokalen voor de gemeenteraadsverkiezingen op NS-stations goed te vinden, zegt een woordvoerster van de NS.
Zo werd de stemtent bij station Den Haag Centraal in de ochtend al goed bezocht door mensen die op weg naar hun werk hun stem wilden uitbrengen. Bij het stembureau bij station Leiden Centraal, dat maandag en dinsdag ook al open was, was het een stuk drukker dan de voorgaande dagen toen het juist rustig bleef. Ook in Rotterdam Centraal werd de stemtent midden in de stationshal goed bezocht, aldus de woordvoerster.
In en bij veertig NS-stations zijn woensdag stemlokalen ingericht voor de gemeenteraadsverkiezingen. Kiezers konden in Breda en Nijmegen al vanaf 05.15 uur terecht, gevolgd door Zwijndrecht vanaf 05.30 uur. De meeste stembureaus in of bij de stations openden de deuren om 07.30 uur en zijn dan bemand tot 21.00 uur. Het is duidelijk drukker dan op maandag en dinsdag toen er op stations in twaalf plaatsen gestemd kon worden.
Premier Mark Rutte heeft woensdag gestemd voor de gemeenteraadsverkiezingen. Dat deed de VVD-voorman op zijn oude basisschool, Schoolvereniging Wolters in Den Haag.
Rutte maakte bij het stemmen ook een selfie met de leden van het stembureau. „Door te stemmen, bepaal je mee wat er de komende jaren in jouw gemeente gebeurt. Maak dus gebruik van je democratische recht”, schreef Rutte op Twitter.
Het stembureau in het Muziekcentrum in de gemeente Zoeterwoude houdt de deuren woensdag tijdens de gemeenteraadsverkiezingen gesloten. Er zijn volgens de Zuid-Hollandse gemeente meerdere coronabesmettingen geconstateerd bij de stembureauleden.
Alternatieve stembureaus in de buurt zijn De Klaverhal of het clubhuis van de plaatselijke scouting.
GroenLinks-leider Jesse Klaver was woensdag rond 09.30 uur samen met zijn vrouw in het Theater de Regentes in Den Haag om daar zijn stem uit te brengen voor de gemeenteraadsverkiezingen.
PvdA-leider Lilianne Ploumen heeft woensdag rond 09.00 haar stem uitgebracht voor de gemeenteraadsverkiezingen. Ze bracht haar stem uit in een stembureau in de basisschool De Mijlpaal in haar woonplaats Amsterdam.
Wie gaat er woensdag met de winst vandoor? Reikhalzend zien partijen uit naar de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen. Waar wordt het spannend voor christelijke politici? Zeven kwesties.
Minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra heeft woensdag rond 08.30 uur zijn stem uitgebracht voor de gemeenteraadsverkiezingen. De CDA-leider stemde in een stembureau in een kerkgebouw in zijn woonplaats Bussum.
In veel gemeenten, waaronder in grote steden als Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht, zijn woensdagavond bijeenkomsten waar politieke partijen gezamenlijk de bekendmaking van de voorlopige uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen afwachten. Op tv wordt verslag gedaan van de uitslagenavonden.
In het Haagse stadhuis is vanaf 22.30 uur een bijeenkomst, waar ook vertegenwoordigers van de politieke partijen zijn uitgenodigd. Burgemeester Ahmed Aboutaleb maakt rond middernacht de voorlopige uitslag bekend in de burgerzaal van het stadhuis in Rotterdam. In Utrecht doet burgemeester Sharon Dijksma dat in TivoliVredenburg via een digitale verbinding, omdat ze dinsdag positief testte op corona. Ook in de Stopera in Amsterdam is een bijeenkomst.
De NOS doet vanaf 20.30 uur verslag van de verkiezingsavond. Rob Trip en Simone Weimans verzorgen de presentatie. Vanaf 21.00 komt Malou Petter met exitpolls van Ipsos uit de gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Breda, Zwolle, Veendam, Sittard-Geleen en Nieuwegein. In de uitzending wordt geschakeld naar bijeenkomsten van de politieke partijen in die gemeenten.
Vanaf 21.30 uur is op RTL4 een gezamenlijk programma van Jinek en RTL Nieuws te zien. Ook daar staan verslaggevers bij de winnaars en de verliezers op bijeenkomsten van politieke partijen en worden de polls en uitslagen gepresenteerd. Eva Jinek praat aan tafel met politiek verslaggever Fons Lambie en met een aantal prominente oud-politici.
Op woensdagavond worden de voorlopige uitslagen bekendgemaakt, in de meeste gemeenten waarschijnlijk rond middernacht. Op maandag 21 maart volgen om 10.00 uur de definitieve uitslagen. Die worden bekendgemaakt door het centraal stembureau in de gemeentes.
Minister van Financiën Sigrid Kaag heeft woensdag rond 08.00 uur haar stem uitgebracht voor de gemeenteraadsverkiezingen. De D66-leider stemde in Wijkcentrum ‘t Benoordenhuis in haar woonplaats Den Haag. Ze nam haar hond mee.
Afgelopen dagen kon er ook al gestemd worden bij zo’n 1700 stembureaus. „Stem in vrijheid, voor vrijheid. Wees niet stil. Gebruik uw stem”, schreef Kaag maandag op Twitter toen de eerste stemlokalen opengingen.
Woensdag wordt met temperaturen tot misschien 20 graden een warme dag en mogelijk de warmste verkiezingsdag in maart ooit. Daarnaast krijgen we te maken met een golf Saharazand, die volgens Weer.nl de lucht ’s middags bruin kan kleuren.
Woensdag bereikt warmere lucht vanuit het zuiden ons land. Daardoor schiet het kwik omhoog en kan het in het zuiden voor het eerst dit jaar mogelijk 20 graden worden. In het noorden wordt het zo’n 14 graden. Als de temperatuur in De Bilt tot boven de 16 graden stijgt, gaat deze derde dag waarop gestemd kan worden voor de gemeenteraadsverkiezingen de boeken in als warmste verkiezingsdag ooit in maart.
Woensdagmiddag bereikt daarnaast ook Saharazand ons land. Dat leverde de afgelopen dagen al Spanje, Frankrijk, Italië, Zwitserland en Oostenrijk rode luchten, zand op de grond of auto’s en in skigebieden rode en bruine sneeuw op. Tegen de tijd dat het zand in Nederland aankomt is het al wat meer verwaaid, maar de hoeveelheid zand in de lucht kan ook bij ons de zon bruinig kleuren en het zonlicht temperen. Woensdagavond trekt het dikste van de stofwolk over en in de nacht naar donderdag gaat het regenen, waardoor het stof ook op auto’s en ramen kan neerdalen.
Donderdag is de lucht weer helder en wordt het op de meeste plaatsen zonnig. Wel is de lucht dan koeler waardoor het niet warmer wordt dan 10 tot 12 graden. We staan dan aan het begin van een langdurige lenteperiode met veel zon, een vaak stevige oostenwind en oplopende temperaturen rond de 15 en volgende week mogelijk 20 graden, aldus Weer.nl. Wel blijft er ’s nachts kans op nachtvorst.
Terwijl deze woensdag geldt als de echte verkiezingsdag voor de gemeenteraden, wordt er ook al begonnen met het tellen van de stemmen die maandag en dinsdag zijn uitgebracht. Vanwege corona was deze mogelijkheid tot vervroegd stemmen opengesteld, net als vorig jaar bij de Tweede Kamerverkiezingen.
Na het sluiten van de stemlokalen op maandag en dinsdag hebben de stembureauleden al vastgesteld hoeveel kiesgerechtigden hebben gestemd, door het aantal geldige stempassen en volmachtbewijzen te tellen. Woensdag overdag worden dan de stembiljetten geteld. De uitkomst van die telling wordt na 21.00 uur bekendgemaakt, als alle stemlokalen zijn gesloten. Vanaf dat moment beginnen de tellers ook met het tellen van de stemmen die woensdag zijn uitgebracht.
Dat gebeurt met de hand en begint met een sneltelling op lijstniveau: het optellen van alle geldige stemmen per politieke partij. De stembureaus geven de uitkomst van die sneltelling door aan hun gemeente. Daarna worden de geldige stemmen per kandidaat geteld. Als dat klaar is, maakt het stembureau daarvan een proces-verbaal op, dat naar de gemeente wordt gebracht.
In 34 gemeenten verloopt het telproces net anders. Die gemeenten, waaronder Rotterdam, Utrecht, Groningen en Maastricht, doen mee aan een experiment centraal tellen. De stembureaus in die gemeenten tellen woensdag alleen het aantal stemmen per lijst, en de stemmen per kandidaat worden pas op donderdag geteld, op een of meer centrale locaties. Met deze zogenoemde centrale stemopneming wordt sinds de Europese Parlementsverkiezingen in 2019 geëxperimenteerd. Doel is het proces van tellen betrouwbaarder, transparanter en dus beter controleerbaar te maken.
Op basis van de processen-verbaal tellen de stembureaus de uitslagen bij elkaar op. De gemeentelijke centrale stembureaus stellen maandag 21 maart in een openbare zitting de officiële uitslag en de zetelverdeling vast.
Op woensdag 30 maart treden de zittende raadsleden af en worden de nieuwe leden geïnstalleerd. Vanwege een gemeentelijke herindeling met Weesp gebeurt dat in de gemeente Amsterdam al op 24 maart.
Het tellen van stemmen is openbaar. Mensen mogen komen kijken, maar mogen de tellers niet hinderen. In Amsterdam worden alle stemmen geteld in de RAI, in Rotterdam in Ahoy, in Utrecht in de Jaarbeurs en in Den Haag grotendeels in het World Forum.
PVV-leider Geert Wilders brengt woensdag tijdens de gemeenteraadsverkiezingen zijn stem uit op Sebastián Kruis, de lijsttrekker en huidige fractievoorzitter van de partij in de gemeente Den Haag.
Wilders noemt de lokale politicus in Den Haag op Twitter „een fantastische lijsttrekker met een geweldig team en de beste plannen voor Den Haag.”
Na twee dagen stemmen is de gemeente Harderwijk een van de gemeenten met de hoogste opkomstcijfers. Bij aanvang van de derde en ‘echte’ verkiezingsdag heeft reeds 17,1 procent van de Harderwijkers gestemd, het dubbele van de percentages in de grote steden.
Van de vier grote steden heeft Den Haag tot dusver de grootste opkomst met 8,7 procent van de stemgerechtigden. Utrecht begint de derde verkiezingsdag met een opkomstpercentage van 7,1 procent. In Amsterdam stond de teller dinsdagavond op 6,2 procent en in Rotterdam is dat inmiddels 5,3 procent.
Woensdagochtend om 07.30 uur gingen de stemlocaties weer open.
Rond deze tijd gaan voor de derde dag op rij de stembureaus open waar gestemd kan worden voor de gemeenteraadsverkiezingen. Op maandag en dinsdag kon ook al gestemd worden, op zo’n 1700 stembureaus. Naar verwachting brengen de meeste mensen op woensdag pas hun stem uit, nu er zo’n 8800 stemlokalen openen.
Vervroegd stemmen op de maandag en dinsdag is mogelijk gemaakt in verband met corona. Mensen met een kwetsbare gezondheid konden ervoor kiezen op een van deze dagen hun stem uit te brengen, omdat die veel rustiger verlopen dan de woensdag.
Sommige stembureaus zijn deze ochtend al wat eerder opengegaan dan 07.30 uur. Zo gingen stembureaus op de NS-stations in Breda en Nijmegen om 05.15 uur al open. Een stemlokaal in Castricum had de primeur: dat opende om middernacht al de deuren.
Op en bij veertig NS-stations zijn woensdag stemlokalen ingericht voor de gemeenteraadsverkiezingen. Vroege vogels kunnen in Breda en Nijmegen al terecht vanaf 05.15 uur, gevolgd door Zwijndrecht vanaf 05.30 uur.
„We willen iedereen de gelegenheid geven om te stemmen. Een stem uitbrengen voor het werk of juist liever na het werk, het kan allebei gewoon op het station”, zegt Jeannette Singewald, stationsmanager van Breda.
De meeste stembureaus in of bij de stations zetten de deuren open om 07.30 uur en zijn dan bemand tot 21.00 uur. Stemmen op het station in de eigen gemeente kan met een geldige stempas en een geldig identiteitsbewijs.
Deze derde verkiezingsdag telt de meeste stationslocaties om te stemmen. Maandag en dinsdag kon het maar op stations in twaalf plaatsen. In Halfweg-Zwanenburg en Nieuw-Vennep kon het zelfs maar op een van de twee dagen, en daar kan het deze woensdag niet.
Bijna 13,6 miljoen mensen mogen dit jaar een stem uitbrengen voor de gemeenteraadsverkiezingen. Er doen 334 van de 345 gemeenten mee en in totaal zijn er 8235 raadszetels te verdelen.
Om de spreiding van kiezers te bevorderen zijn de stemlokalen, net als vorig jaar tijdens de Tweede Kamerverkiezingen, drie dagen open. Maandag en dinsdag konden kiezers al op meer dan 1700 plaatsen terecht, woensdag zijn dat er rond de 8800. De meeste stembureaus zijn geopend tussen 07.30 uur en 21.00 uur. In de stemlokalen zijn mondkapjes niet verplicht en er hoeft ook geen 1,5 meter afstand te worden gehouden. De gemeenten richten de lokalen echter wel zo in dat 1,5 meter afstand kán worden gehouden en er worden extra hygiënemaatregelen genomen.
Hoewel 334 gemeenten meedoen, wordt er gestemd voor 333 raden. Inwoners van Weesp stemmen namelijk voor de gemeenteraad van Amsterdam, waar ze nog dit jaar bij gaan horen. In elf gemeenten wordt niet gestemd. In acht daarvan zijn vanwege herindelingen in de afgelopen jaren al raadsverkiezingen geweest. Dat zijn Eemsdelta, Boxtel, Vught en Oisterwijk (2020) en Maashorst, Land van Cuijk, Purmerend en Dijk en Waard (2021). In de gemeenten Brielle, Westvoorne en Hellevoetsluis volgt de stembusgang op een later moment. Deze gemeenten gaan per 1 januari 2023 samen.
Aan de verkiezingen doen 2871 partijen mee, waarvan er 1776 landelijk zijn en 1095 lokaal. In totaal wedijveren 54.994 kandidaten om de 8235 raadszetels. Elke zetel die de komende verkiezingen wordt bezet, heeft minstens drie gegadigden. Het aantal zetels in de gemeenteraad is afhankelijk van de hoeveelheid inwoners. Acht gemeenten hebben het hoogst mogelijke aantal plekken te verdelen in de raad, namelijk 45.
Bijna iedereen die in Nederland woont en boven de 18 jaar is, mag stemmen. Mensen mogen ook stemmen als ze uit een lidstaat van de Europese Unie komen of als ze afkomstig zijn uit een verder gelegen land en hier minimaal vijf jaar wonen. Mensen van buiten de EU die hier korter dan vijf jaar wonen, mogen dus niet stemmen. In Amstelveen komt dit het meest voor, bij een tiende van de bevolking. Ook in Wageningen en Diemen wonen verhoudingsgewijs veel mensen die geen stem mogen uitbrengen. Ook gedetineerden mogen stemmen.
Dat gebeurt per volmacht, maar kan ook in persoon, als ze op de dag van stemming verlof hebben of omdat er een stemlokaal is ingericht in de gevangenis of tbs-kliniek waar ze verblijven.
Stemmen kan met een geldige stempas en een geldig identiteitsbewijs. Een identiteitsbewijs is geldig om mee te stemmen als het op 16 maart 2022 niet langer dan vijf jaar verlopen is.
De derde dag van de gemeenteraadsverkiezingen gaat van start. Afgelopen maandag en dinsdag kon op ongeveer 1700 plekken al gestemd worden, maar naar verwachting brengen de meeste kiezers op woensdag pas hun stem uit, als er zo’n 8800 stemlokalen open zijn.
De meeste stemlokalen zijn geopend tussen 07.30 uur en 21.00 uur, maar er zijn er ook heel wat die eerder opengaan. De vroegste is Castricum: daar is om middernacht al een stemlokaal opengegaan, in de Tuin van Kapitein Rommel.
In de lokalen zijn mondkapjes niet verplicht en er hoeft ook geen 1,5 meter afstand te worden gehouden. Maar de gemeenten richten de stemlocaties wel zo in dat 1,5 meter afstand kán worden gehouden en er worden extra hygiënemaatregelen genomen. Stemmen kan met een geldige stempas en een geldig identiteitsbewijs. Een identiteitsbewijs is geldig om mee te stemmen als het op 16 maart 2022 niet langer dan vijf jaar verlopen is.
Het stemlokaal in De Tuin van Kapitein Rommel in Castricum is om middernacht opengegaan zodat nachtbrakers er hun stem kunnen uitbrengen voor de gemeenteraadsverkiezingen. Maar het loopt niet storm. Na zo’n 1,5 uur waren welgeteld twaalf stemmers langs geweest, vertelt Hans van Schoor van het stemlokaal.
„Het is geen enorme opkomst”, zegt een desalniettemin opgetogen Van Schoor. De meesten waren er ook al meteen om middernacht. Het ging volgens hem om mensen die voor het eerst mogen stemmen en om mensen die met de hond nog een blokje om gingen.
De Tuin van Kapitein Rommel is een natuurtuin en ontmoetingsruimte van de gemeente Castricum, tegenover het station. Dit opmerkelijke stemlokaal neemt de rol over van de bloemenwinkel in het station, waar voorheen ook altijd al om 00.00 uur kon worden gestemd.
De afgelopen twee dagen was het stemlokaal ook al open, maar dan wel overdag. Toen zijn volgens Van Schoor een stuk of duizend mensen langs geweest. Inwoners kunnen er woensdag nog tot 21.00 uur stemmen, als alle stembureaus in Nederland de deuren sluiten.
Van Schoor verwacht niet veel mensen nog die in de nacht komen stemmen. Vanaf 04.00 of 05.00 uur zal de drukte mogelijk iets toenemen, denkt hij, als de eerste treinreizigers langskomen om hun stem uit te brengen. En om 06.30 uur komt de ochtendploeg.
Advertentie