Gangmaker is Mikhail Gelfand, docent bio-informatica van het Instituut voor Wetenschap en Technologie in Skolkovo bij Moskou. De universitair docent onderbrak afgelopen week zijn gewone college over genetica. Via Zoom ging hij het gesprek aan met zijn studenten. Over de aanval op Oekraïne.

De aanval op Oekraïne had veel van zijn studenten geschokt. „Ik ben een oude man”, begon Gelfand het gesprek. Hij had in zijn leven al heel wat schokkende gebeurtenissen meegemaakt. De ontbinding van de Sovjet-Unie in 1991; een poging tot staatsgreep in 1993 en de annexatie van de Krim door Rusland in 2014. „Die perioden van onrust zijn als een oude zweer. Die zit je dwars, die is pijnlijk. Maar je leert er mee te leven”, citeert het wetenschappelijk tijdschrift Science de docent.

Na het gesprek op Zoom gingen enkele van zijn studenten de straat op om zich aan te sluiten bij de protestacties tegen Poetins agressieve oorlogshandelingen. „Het is hun beslissing”, benadrukte Gelfand. „Niemand hoeft de held uit te hangen.”

Terwijl de politie honderden demonstranten arresteerde, verzamelde Gelfand, wiens vrouw Oekraïens is, handtekeningen van wetenschappers voor zijn protestbrief.

De docent publiceerde zijn brief op TrV-Nauka, een onafhankelijke wetenschappelijke nieuwssite. „Dit betekent dat wij wetenschappers ons werk niet meer normaal kunnen doen: wetenschappelijk onderzoek doen is immers ondenkbaar zonder samenwerking met collega’s uit andere landen”, schrijft hij. „De oorlog met Oekraïne is een stap op weg naar niemandsland.”

Meer dan 370 Russische wetenschappers en wetenschapsjournalisten hekelen in de brief de oorlog die Rusland tot internationale paria zal maken. De Russische wetenschappelijke gemeenschap ondervindt de gevolgen al: de Britse, Canadese, Franse, Poolse en Amerikaanse wiskundeverenigingen hebben allemaal aangekondigd dat ze niet zullen deelnemen aan het International Congress of Mathematicians, dat in juli in Sint-Petersburg wordt gehouden.

Met de open protestbrief wil Gelfand laten zien dat de Russische wetenschappelijke gemeenschap niet hetzelfde voorstaat als de Russische leider. Ook zijn Oekraïense collega’s kunnen zo zien dat Russische wetenschappers bezwaar maken tegen de handelwijze van hun regering. Ook hoopt hij de internationale gemeenschap hiermee te overtuigen om alleen de schuldigen aan te pakken.

De hoogleraar maakt zich grote zorgen over de sancties. „Het is nu al moeilijk om specialistische apparatuur aan te schaffen.” Dat wordt straks onmogelijk. „Mijn collega’s die experimenteel bioloog zijn, zullen enorm geraakt worden”, vreest hij.

Aanvankelijk verwachtte Gelfand geen oorlog, zei hij vrijdag tegen Science. „Ik zei dat er geen oorlog zou komen. Ik heb het niveau van gekte onderschat.”