In Rusland is een poster uit de jaren twintig van de Sovjet-Unie sinds deze week weer helemaal actueel. ”Donbass, het hart van Rusland”, luidt de tekst. Aan beide kanten een mijnwerker. Het is een poster met de Donbasregio als een rood hart waarvandaan rode bloedvaten het Sovjetrijk binnenlopen, naar Oekraïne, de Baltische landen en Rusland. Het gebied staat bekend om zijn steenkolenmijnen en fabrieken.

Op de vraag aan Oekraïners de afgelopen weken of er een serieuze Russische invasie komt, geloofde daar, op een enkeling na, om diverse redenen niemand in. Wat ze wel noemden, was gerommel in Oost-Oekraïne: aanslagen, provocaties en de Russische erkenning van de Volksrepublieken Donetsk en Loehansk, die door pro-Russische separatisten in 2014 werden uitgeroepen. Maandag maakte Vladimir Poetin dit waar: de Russische president erkende de onafhankelijkheid van de twee volksrepublieken. Maar met welk deel van de Donbas neemt hij genoegen?

De separatisten zelf willen meer. Ze veroverden in 2014 en 2015 met steun van het Russische leger een deel van de Donbas, inclusief de steden Donetsk en Loehansk. In de Donbassteden Slovjansk, Kramatorsk en Marioepol legden ze het af tegen het Oekraïense leger en milities. De separatisten, met hun hang naar de Sovjet-Unie, azen op de hele regio, zoals op de Sovjetposter staat. In hun grondwet claimen ze dat de twee volksrepublieken de hele Donbas (in het Oekraïens gespeld met een enkele s, in het Russisch met dubbel s) beslaan. Voor Oekraïne bestaat de Donbas uit de regio’s Donetsk en Loehansk.

Confrontatie

Poetin was dinsdag duidelijk over wat hij verstaat onder het territorium van de volksrepublieken. Het gaat om de hele Donbas, zei de Russische president. Dus ook om de delen die onder controle staan van Oekraïne. „We erkennen de fundamentele documenten van de volksrepublieken, inclusief de grondwet. En de grondwet beschrijft de grenzen binnen de regio’s Donetsk en Loehansk in de tijd dat ze deel uitmaakten van Oekraïne.” Dit voedt de angst onder Oekraïners die wonen in het deel van de Donbas dat nu onder controle staat van Kiev.

Daarentegen zullen de separatisten Poetins woorden met gejuich ontvangen. Want ze krijgen er militaire slagkracht bij. In het verdrag dat Poetin sloot met de rebellenleiders staat dat beide partijen zullen samenwerken om hun soevereiniteit en territoriale integriteit te beschermen. Als extra zetje kreeg Poetin dinsdag formeel toestemming van de Federatieraad, het Russische Hogerhuis, om troepen in te zetten in het buitenland.

Daarmee dreigt een directe militaire confrontatie tussen Oekraïne en Rusland. Op schootsafstand zitten mogelijk straks Oekraïense soldaten, bereid om alles te geven voor hun land, tegenover een sterker Russisch leger. Als het Russische leger en de rebellen de grenzen willen opschuiven, zal het Oekraïense leger het eigen grondgebied verdedigen. Omgekeerd kan Kiev zich laten verleiden te schieten bij een provocatie.

Schending soevereiniteit

Met name Marioepol geldt voor de rebellen als een aantrekkelijke strategische prooi. Het is een haven- en industriestad met spoorlijnen de Donbas in. Verovering vergroot de kans op economische ontwikkeling voor de rebellengebieden. Verlies van Marioepol zou voor Kiev een klap zijn. De stad is een vesting die Oekraïne met hand en tand zal verdedigen. Ook Slovjansk en Kramatorsk hebben belangrijke fabrieken en tellen spoorwegknooppunten.

Poetin benadrukte dinsdag dat alle grensgeschillen via overleg moeten worden opgelost. „We verwachten dat alle controversiële kwesties zullen worden opgelost tijdens onderhandelingen tussen de huidige autoriteiten van Kiev en de leiding van deze republieken.”

Daar zal de Oekraïense regering niets voor voelen. Voor Kiev is Poetins erkenning een schending van de soevereiniteit. „We zijn op ons land”, sprak president Volodimir Zelenski nadat Poetin tot erkenning had besloten. „We zijn voor niets of niemand bang. We zijn aan niemand iets verplicht. En we geven niets op.” Een bloedig, gewapend conflict tussen Kiev en Moskou dreigt.