Ruim 2400 keer werd een petitie van inwoners van Hulshorst, Nunspeet en omgeving ondertekend. Dat heeft geholpen, zegt secretaris Wijnand Kooijmans van Buurtvereniging Hulshorst. „Nader overleg tussen de provincie, Natuurmonumenten en de wethouder van Nunspeet leverde op dat onze vier wensen alle zijn ingewilligd.”

Het Hulshorsterzand blijft tóch open voor wandelaars in de zomer. Natuurmonumenten wilde het stuifzandgebied van 15 maart tot 1 september afsluiten, omdat er dan vogels broeden. Het broedseizoen geldt nu tot 15 juli. Ook de mountainbikeroute is buiten het broedseizoen toegankelijk. Een populair wandelrondje dat volgens Kooijmans dreigde te worden gedegradeerd tot „dezelfde weg op en neer lopen”, hoeft niet te worden opgeofferd en de Hulshorsterzandroute kan het hele jaar door worden bewandeld.

Nachtzwaluw

De maatregelen waartegen de ondertekenaars protesteerden, waren onderdeel van het provinciale plan Recreatiezonering Veluwe. Doel ervan is dat kwetsbare natuur op de Veluwe wordt ontzien, terwijl recreatie mogelijk blijft. Wandel-, fiets- en ruiterpaden worden afgesloten of verlegd, parkeerplaatsen opgeheven of verplaatst. „Als we nu niets doen, verdwijnen vogelsoorten, reptielen en sommige planten voorgoed”, aldus gedeputeerde Pieter van ’t Hoog.

„Dat de natuur moet worden beschermd, staat ook voor ons vast”, reageert Kooijmans. „Niet alle paden hoeven open te blijven. Maar de natuur moet wel beleefd kunnen worden. In de afweging van belangen dienen bewoners ook meegenomen te worden. Bovendien: de maatregelen hier zijn mede gericht op de nachtzwaluw. Van deze vogelsoort wil de provincie op de Veluwe graag 600 exemplaren. Volgens tellingen zijn er, zonder beperkende maatregelen, al 1000. Ook op het Beekhuizer- en Hulshorsterzand neemt de nachtzwaluw in aantal toe.”

De buurtvereniging begraaft nu de strijdbijl. „Op een hoorzitting van Provinciale Staten over het zoneringsplan in januari hebben we niet meer ingesproken. Er is een compromis bereikt, dan moet je je er ook een keer bij neerleggen.”

Boomleeuwerik

Zover is het dorp Kootwijk nog niet. Op de hoorzitting was het met meerdere insprekers present. Belangenvereniging Kootwijk Vooruit is al langer met de provincie in gesprek. Bestuurslid Nicolette Bakhuisen: „Op een gegeven moment schreven we een brandbrief dat we overleg wensten. In het begin van het proces werden we hooguit geïnformeerd. Het leek ons belangrijk om vroeg in het traject mee te praten, want hoe meer versies er van een plan zijn, hoe minder er nog gaat veranderen. We maakten ons zorgen dat we op de Stroese Heide niet eens meer een rondje zouden mogen lopen of fietsen. Voor dat gebied zijn de maatregelen aangepast, maar over het algemeen is er weinig beweging.”

„We kunnen voortaan wel langs de Stroese Heide, maar het overgrote deel gaat dicht in het broedseizoen, terwijl het voorjaar juist een mooie periode is om daar jonge hertjes en reetjes te zien”, vult Paul Milo, lid van de werkgroep recreatiezonering van Kootwijk Vooruit, aan. „In elk geval zaten we aan tafel, maar er is nog wel overleg met Staatsbosbeheer nodig.”

Onbegrip heeft Kootwijk met name voor de maatregel dat het Kootwijkerzand in het broedseizoen gedeeltelijk volledig wordt afgesloten en dat de toegang tot de rest van de zandverstuiving wordt beperkt tot de onbegroeide gedeelten. „Terwijl van verstoring weinig sprake is. Zoveel recreanten komen daar niet. Wie er is, gebruikt vooral bestaande loop- en ruiterroutes.”

Afsluiting in het broedseizoen moet de boomleeuwerik beschermen. „De enige overgebleven vogel van het open zand”, aldus Milo. „De provincie noemt ook de tapuit en de duinpieper, maar die zijn hier al jaren niet meer gezien als broedvogel en die komen hiermee ook niet terug. Daar komt bij dat juist het Kootwijkerzand, met de huidige openstelling, een van de weinige plekken is waar de boomleeuwerik in aantal toeneemt. Het lijkt erop dat de provincie dit gebied dan maar extra wil beschermen, omdat andere broedplekken van deze vogel op de Veluwe onder druk staan.”

Wisselgeld

Ook Kootwijk Vooruit erkent dat het met de natuur op de Veluwe minder goed gaat. Bakhuisen en Milo: „Er groeit steeds meer gras en mos op de zandverstuiving. We begrijpen zeker dat er wat moet gebeuren, maar wij denken niet dat recreatiezonering de meest adequate oplossing is. Het heeft meer effect om eerst de grootste oorzaken van de teruggang van de natuur, stikstofuitstoot en verdroging, aan te pakken.”

Bij veel bewoners van Kootwijk leeft de gedachte dat het afsluiten van gebieden rondom hun dorp ‘wisselgeld’ is. „Elders kan dan ruimte worden gegeven aan soms grootschalige recreatie. Toerisme is economisch van belang voor de Veluwe. Maar het moet niet zo zijn dat de ontwikkeling van recreatievoorzieningen tot gevolg heeft dat de bewegingsmogelijkheden van de Kootwijkers wordt beperkt.”

Monddood

Opmerkelijk stil vindt Hulshorster Kooijmans het op andere plekken op de Veluwe, onder meer rond stuifzandgebied De Haere bij ’t Harde en Doornspijk. „Ook daar worden ingrijpende maatregelen genomen, maar belanghebbenden worden monddood gehouden. Er is wel een bijeenkomst over De Haere geweest, maar als de provincie niet openbaar maakt dat die gehouden wordt, komen belanghebbenden ook niet. Alleen omwonenden waren ervoor uitgenodigd.”

In veel plaatsen zijn de provinciale voornemens, net als in ’t Harde en Doornspijk, te weinig bekend, is Kooijmans’ indruk. „Spreek je in Apeldoorn of Epe mensen op straat aan over recreatiezonering, dan kijken ze met een blik van: Waar heb je het over? Als je de plannen niet kent, protesteer je ook niet.”