Tal van fracties onderschreven donderdag de uitspraak die de premier vanuit Brussel deed. CDA-Kamerlid Mulder vroeg om „een zorgvuldig maatschappelijk en politiek debat. Alleen zo komen we tot een meer afgewogen oordeel over deze periode van onze geschiedenis.”

PVV-leider Wilders vindt de excuses niet gepast. „Waar zijn de excuses van Indonesische zijde voor hun geweld tegen Nederlanders en de Bersiap? Het veroordelen van Nederlandse militairen is geschiedvervalsing. Het waren helden. We moeten achter onze veteranen staan”, twitterde hij.

De excuses gaan volgens Rutte dieper dan de eerdere, want Nederland ziet onder ogen dat het om extreem en stelselmatig geweld ging. Nederland neemt afstand van de stelling dat het slechts uitwassen waren en dat het leger in principe correct te werk ging. De eufemistische benaming ”politionele acties” gaat „op de plank”, zegt Rutte, die de strijd een „koloniale oorlog” noemt. De verantwoordelijkheid voor de misstanden lag op het hoogste niveau, erkent de premier.

Koning Willem-Alexander maakte twee jaar geleden –op bezoek in Indonesië– al excuses. Nu volgen daarop namens kabinet en koning excuses in „overtreffende trap”, zegt Rutte, omdat het geweld door de politiek toegelaten en gedekt werd. En voor het „consequent wegkijken” door vorige kabinetten.

Of de wandaden als oorlogsmisdaden bestempeld moeten worden, liet hij in het midden. Dat is volgens hem aan het openbaar ministerie.

De excuses zijn ook bedoeld voor de Indiëveteranen „die zich destijds als goed militair hebben gedragen” en iedereen in ons land die met de gevolgen van de koloniale oorlog heeft moeten leven. Of dienstweigeraars en deserteurs eerherstel verdienen, ligt ingewikkeld. Eerherstel is er in elk geval niet voor overlopers, die tegenover hun vroegere makkers konden komen te staan, onderstreepte Rutte.