De nieuwe regel is al ruim een jaar van kracht, maar de commissie wilde afwachten of die ook stand zou houden voor het Europees Hof van Justitie. Dat wees de protesten van Hongarije en Polen tegen de rechtsstaattoets af. Daardoor is de weg vrij voor actie, vindt minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken. „We verwachten dat de commissie nu zo snel mogelijk de procedure start om de uitbetaling van EU-middelen op te schorten of stop te zetten. We zullen de commissie blijven aansporen om dit te doen.”

Veel Europarlementariërs vrezen dat de Hongaarse kiezer de gevolgen van het wanbeleid van hun premier Orbán nog niet zal voelen en hem bij de parlementsverkiezingen over ruim zes weken daarom niet zal wegstemmen. De commissie heeft Polen en Hongarije in het najaar al wel gemeld wat er volgens haar schort aan de omgang van die landen met de regels van democratie en rechtsstaat. Maar voor EU-geld daadwerkelijk wordt ingehouden moet de procedure nog in werking worden gezet en nog een aantal stappen genomen.

De commissie gaat de uitspraak van het hof „eerst heel nauwgezet bestuderen” en „de komende weken” richtlijnen opstellen. Ze kan niet zeggen hoelang het precies zal vergen voor die af zijn. Met bijvoorbeeld de verkiezingen in Hongarije houdt de commissie geen enkele rekening, bezweert een woordvoerder.

„Zoals ik eerder heb benadrukt, staat respect voor de rechtsstaat centraal in de Europese samenwerking. De belangrijke uitspraak van het EU-hof van Justitie is een steun in de rug voor ons standpunt dat solidariteit en wederkerigheid hand in hand gaan”, stelt Hoekstra.