Het extra koopkrachtverlies heeft vooral te maken met hogere ziektekostenpremies. Het kabinet ging op Prinsjedag nog uit van een stijging van de particuliere premies met 4,5 procent in 2005. Inmiddels blijkt dat gemiddeld 8 procent. Vrijwel alle inkomensgroepen lijden daardoor een gering extra koopkrachtverlies. Ook de kwetsbare groepen gaan er een kwartprocent extra op achteruit, waardoor ze volgend jaar er in totaal een half procent op achteruitgaan.

De recente cijfers kwamen woensdagmorgen aan de orde in een overleg tussen Tweede Kamer en regering over de motie-Van der Vlies. Daarin sprak de Kamer vorig najaar uit dat chronisch zieken, gehandicapten en ouderen voor onvoorziene terugval in koopkracht in de loop van 2004 extra compensatie zouden moeten krijgen. De motie kwam nadat het kabinet al voor zo’n 200 miljoen euro aan compensatiemaatregelen had toegezegd.

Indiener Van der Vlies van de SGP constateerde woensdagmorgen dat de motie vooralsnog niet is uitgevoerd. Hij kreeg voor die constatering steun van PvdA, GroenLinks, SP en ChristenUnie. De oppositiepartijen tillen er zwaar aan dat de regering vooralsnog niets heeft gedaan aan extra koopkrachtverliezen voor kwetsbare groepen gedurende dit jaar, terwijl voor volgend jaar alweer extra verlies dreigt. Ook de regeringspartijen bleken bezorgd.

CDA-kamerlid Verburg sloot zich aan bij een voorstel van diverse ouderenorganisaties om 300.000 ouderen met lage inkomens (tot 110 procent van het minimumloon) eenmalig 100 euro te schenken. Ze vroeg De Geus of hij dat uitvoerbaar acht. Verder wees ze erop dat een groot aantal mensen geen gebruik weet te maken van de compensatie die het kabinet vorig jaar regelde. Ze riep diakonieën, organisaties en mantelzorgers op om chronisch zieken, gehandicapten en ouderen op de mogelijkheden te wijzen.

Het extra geld dat het kabinet ter beschikking stelde, loopt grotendeels via de bijzondere bijstand. Verburg stelde voor het geld dat dit jaar niet is uitgekeerd volgend jaar opnieuw op te nemen in het budget van de bijzondere bijstand. Ook VVD-kamerlid Weekers en D66’er Bakker vroegen het kabinet het budget voor bijzondere bijstand te verhogen. Een concreet bedrag wilden ze niet noemen, omdat de regering nog altijd uiterst krap bij kas zit.

De linkse oppositie wil veel verder gaan. PvdA-kamerlid Noorman lanceerde het plan om 300 miljoen euro uit de meevallende aardgasopbrengsten te halen om de kwetsbare groepen te compenseren. Haar GroenLinks-collega Van Gent wil het extraatje van 60 euro dat alle AOW’ers volgend jaar krijgen niet uitkeren aan rijkere ouderen „zoals koningin Beatrix of minister Bot”, zodat er meer geld overblijft voor de lagere inkomens.

Ook ChristenUnie en SGP gaven aan dat zij het nodig vinden het extra koopkrachtverlies waarmee kwetsbare groepen volgend jaar te maken krijgen te compenseren. Kamerlid Van der Vlies blijft knokken voor zijn motie. In april is het zicht op de koopkrachteffecten voor ouderen, chronisch zieken en gehandicapten over 2004 compleet, omdat dan ook de belastingteruggaaf is afgerond. „Ik zal dan opnieuw mijn motie in stelling brengen.”

Minister Hoogervorst van Volksgezondheid zei dinsdag in de Kamer dat er volgens hem nog steeds sprake is van een evenwichtig inkomensbeeld. Ook de regeringsfracties vinden de algemene koopkrachtcijfers verdedigbaar. ChristenUnie-kamerlid Rouvoet vroeg vanmorgen aandacht voor het probleem dat de algemene cijfers de individuele uitschieters verhullen. „Tegen zulke mensen kun je niet zeggen: U bent nu eenmaal een uitschieter.”