Sommige sorteerbedrijven werken al op halve kracht, een paar handelaren sloten tijdelijk hun deuren en veel telers kunnen komend jaar niet meer investeren. Afgelopen vrijdag gingen de Russische grenzen dicht voor onder meer uien, winterpeen, kool, appels en peren. De autoriteiten in de voormalige Sovjet-Unie hebben vliegjes, de Californische trips, aangetroffen in een zending Nederlandse groenten. Dat beestje willen ze niet binnen hun grenzen hebben, zo merkte al eerder de bloemen- en plantensector. Daarvoor geldt al vanaf juni dit jaar een boycot. Die leidde daar tot nu toe tot een schade van circa 40 miljoen euro.

Hoeveel het importverbod de Nederlandse groenten- en fruitsector gaat kosten, durft Beemsterboer niet te zeggen. „Vele miljoenen, dat is zeker.” Zijn achterban wordt het hardst getroffen, want Nederland exporteert iedere jaar 750.000 ton uien. Daarmee is het andere belangrijke spelers als China en Frankrijk ruimschoots de baas. Zeker 20 procent van de smaakmaker gaat richting Rusland.

Beemsterboer is niet alleen actief in Frugi Venta, de organisatie van im- en exporteurs en binnenlandse handelaren van groenten en fruit, maar is zelf ook een niet-onbelangrijk uienhandelaar. Met ruim twintig werknemers is zijn handelmaatschappij Beemsterboer BV goed voor de export van 60.000 ton uien. „Het is het leeuwendeel van onze handel. En daarvan brengen we ongeveer eenzesde deel naar Rusland.”

Op dit moment kost een kilo uien nog geen cent. De kostprijs ligt tussen de 8 en 10 cent. De groothandelaar wordt zelf niet direct getroffen. „Wij kopen nu minder in.”

Bovendien verhandelt zijn bedrijf jaarlijks nog eens 90.000 ton aan andere producten. „Aardappelen, wortelen en kool. Die brengen we niet alleen naar Rusland, maar ook naar West-Afrika, het Verre Oosten en het Caraïbisch gebied. We halen knoflook uit China, palmolie uit Maleisië en verkopen mayonaise, mosterd en azijn. Eigenlijk net zoals de VOC dat vroeger deed.”

Van de Californische trips ligt hij niet echt wakker. „Natuurlijk kunnen eitjes worden meegevoerd, maar desondanks blijft het diertje onschadelijk. Bovendien hebben deze beestjes een hekel aan knoflook en uien, ze kunnen hooguit op het blad voorkomen. Als de Russen de trips niet willen, moeten ze juist veel uien importeren.”

Hij zegt het niet te kunnen bewijzen, maar wel „sterk te vermoeden dat de Russische autoriteiten een stok hebben gevonden om de hond te slaan. Het land wil uniformiteit in certificering, net zoals dat in de vleessector al het geval is. Om dat proces te bespoedigen, wordt de druk opgevoerd. Nederland is voor een besluit evenwel afhankelijk van Brussel.”

Ook stelden de Russen recent voor om eigen controleurs te sturen. De uienexporteur moet erom glimlachen. „Met enkele mensen is een controle van 100 procent onmogelijk, omdat er sprake is van vele tientallen overladingsplaatsen.” Bovendien is Nederland niet het enige getroffen land. Ook de Duitse export ligt al stil. Denemarken, Estland en België kregen waarschuwingen.

Vaststaat voor Beemsterboer dat er sprake is van een politiek probleem. Achter de schermen wordt door het ministerie druk onderhandeld met de Russen. Hij hoopt dat „dit nog dit jaar tot resultaat leidt.”

De problemen leggen volgens hem de zwakte van de sector op een extra pijnlijke wijze bloot. Ongeveer 80 procent van de uienteelt heeft plaats in en om de Zeeuwse gemeente Reimerswaal. „Er is al langer sprake van overcapaciteit. Bij de sorteerbedrijven én bij de telers die zich vooral op volume richten. Dit jaar bedroeg de oogst, normaal zo’n 900.000 ton, ongeveer 1,2 miljoen ton. Dat kwam niet alleen door gunstige weersomstandigheden, maar ook door meer uitplant.”

Niet wetend wat de telers boven het hoofd hing, hield Beemsterboer vorige maand tijdens de jaarvergadering van Fugri Venta de aanwezigen de spiegel voor. „De overcapaciteit bij de sorteerders bedraagt wel 25 procent en kan niet voortduren. De telers moeten veel meer rekening houden met de consument. Die vraagt regelmatige producten in een mooie verpakking. Dat geldt sectorbreed. Door onze rommelige werkwijze zijn we bij de aardappels belangrijke markten kwijtgeraakt. Ik koop zelf hier geen peen meer. Die haal ik uit België. We moeten kritischer naar onszelf kijken en de productie verminderen.”