„Het virus gecontroleerd laten rondrazen.” Zo beschrijft prof. Frits Rosendaal, epidemioloog aan het LUMC, de strategie waar het kabinet vorige week vrijdag voor koos. „Het is een tussenweg. Noem het uitrazen met een rem erop.”

De huidige strategie is een trendbreuk, vindt Rosendaal. Voorheen was het beleid erop gericht om het virus met strenge maatregelen de kop in te drukken en het reproductiegetal onder de één te krijgen. „Dat lijkt met deze variant ook vrijwel onmogelijk. Met een keiharde lockdown zou dat heel misschien lukken, maar de vraag is of dat het waard is.”

Dat de besmettingscijfers niet langer leidend zijn voor het kabinetsbeleid, verbaast de epidemioloog niet. „Voorheen gaf het aantal besmettingen een vooruitblik op de situatie in de ziekenhuizen. Maar dat cijfer is nu een minder goede voorspeller.”

Al maanden neemt het aantal ziekenhuisopnames gestaag af. De grote vraag is wanneer de curve omhooggaat. Dát er een nieuwe golf gaat komen, acht de Leidse epidemioloog heel waarschijnlijk, maar onzeker is hoe hoog die wordt. „Niet extreem hoog”, denkt Rosendaal. „Omikron is milder én veel mensen hebben een boosterprik gehaald.” Op dit moment heeft 53 procent van de volwassenen en 90 procent van de 60-plussers een derde prik in de bovenarm zitten.

Ontwrichting

Het zou de Leidse epidemioloog niet verbazen als de ziekenhuizen het de komende weken zwaar te verduren krijgen, net als in het Verenigd Koninkrijk. Daar staat de zorg flink onder druk door een combinatie van een grote patiënteninstroom en een hoog ziekteverzuim. Tegelijk denkt hij dat de intensive cares in Nederland de situatie wel meester blijven.

De versoepelde maatregelen zullen in eerste instantie een verdere toename van het aantal besmettingen veroorzaken. Behalve voor meer druk op de ziekenhuizen kan dat ook leiden tot ontwrichting van de maatschappij, waarschuwde minister Ernst Kuipers (Volksgezondheid) op de persconferentie vorige week vrijdag. Rosendaal: „Als veel mensen tegelijk ziek worden, rijdt de tram niet meer. Dat is een korte tijd lastig. Maar een harde lockdown is voor de meeste mensen ook heel vervelend.”

Na een korte en hevige piek zal de coronagolf weer dalen als groepsimmuniteit wordt bereikt, verwacht de Wageningse infectieziekten-modelleur Marino van Zelst. Rosendaal beaamt dat. „Het aantal besmettingen neemt vanzelf af als honderdduizenden mensen besmet zijn geraakt. Dan blijven er weinig vatbaren meer over en bereik je semi-groepsimmuniteit.”

In het Verenigd Koninkrijk is het aantal besmettingen al een paar weken aan het afnemen. Rosendaal: „Dat zou in Nederland ook kunnen gebeuren. Tegelijk zijn er wel een aantal verschillen. Engeland is verder met boosteren, en daar is delta meer rondgegaan. Dat geeft natuurlijke immuniteit.”

Eindspel

Rosendaal denkt dat het „eindspel” is begonnen. „We gaan richting het einde van de pandemie.”

Ook prof. Ger Rijkers, immunoloog aan het Elizabeth-TweeSteden Ziekenhuis, denkt dat Nederland in de laatste fase van de pandemie zit. „Als omikron, die nu een hevige storm is, gaat liggen, komen we in rustiger vaarwater terecht.”

Rijkers verwacht dat het kabinet binnen een paar weken de meeste maatregelen zal schrappen. „Ik denk dat op korte termijn alle culturele voorzieningen weer open mogen, evenals restaurants en uitgaansgelegenheden. Op sommige plekken zou ik wel pleiten voor controle op de coronapas. Niet eens zozeer om de verspreiding van het virus tegen te gaan, maar vooral om de niet-gevaccineerden te beschermen. Maar misschien moeten we ook daar overheen stappen.”

De immunoloog erkent dat er kwetsbare groepen in de maatschappij zullen blijven, zoals ongevaccineerden of mensen met een verzwakt immuunsysteem. „Ouderen mijden plekken uit angst voor besmetting. Ik zou de mondkapjesplicht daarom voorlopig in winkels handhaven.”