New York heeft er ten tijde van de omikronvariant een nieuw symbool bij. Naast de kenmerkende gele taxi’s is in het straatbeeld het ‘Covid-busje’ opgedoken. Op bijna elke straathoek van Manhattan staat wel zo’n bestelbus waarin coronatesten worden afgenomen.

Op het trottoir ervoor staat een tent van transparant plastic waar de check-in wordt gedaan. Vanuit de geopende schuifdeur voert iemand met een ziekenhuisjas vervolgens de test uit. Na zo’n vijftien minuten komt het resultaat bij wie de test heeft ondergaan via e-mail binnen. De Covid-test is oppervlakkig. Het staafje gaat hooguit 2 centimeter in de neus. Zo’n lichte slijmafname is minder betrouwbaar dan de diepere monsterafname.

Bij de coronabusjes die gratis antigeen-sneltesten uitvoeren, staat steevast een rij mensen. De busjes die speciaal worden ingezet voor moleculaire testen (waarbij het resultaat hooguit binnen 24 uur bekend wordt) trekken veel minder volk. Al deze testen op straat zijn gratis. Je zou haast vermoeden dat er ergens een zakelijk belang meespeelt. Een medewerkster van zo’n busje dat bij het Grand Central Terminal, het treinstation in het centrum van Manhattan, is gestationeerd, spreekt actief voorbijgangers aan om toch vooral een test te ondergaan.

Ziekteverzuim

Gemiddeld test een op de twintig mensen positief op corona. Ruim 10.000 inwoners van New York liggen momenteel wegens Covid in het ziekenhuis, van wie meer dan 1300 op de intensive care. Dat is het hoogste aantal sinds mei 2020.

De om zich heen grijpende omikronvariant heeft zijn effecten op het leven in New York. Zo’n 21 procent van de metrobestuurders zit deze week ziek thuis, meldde The New York Times vrijdag. Dit hoge ziekteverzuim is volgens het gemeentelijk openbaar vervoerbedrijf te wijten aan het virus.

Bezoekers aan New York kunnen gemakkelijk zelf vaststellen dat als gevolg daarvan het normaal efficiënte vervoerssysteem steken laat vallen. Het is inmiddels bijna de norm nu dat de treinen van de 22 metrolijnen niet op tijd rijden en dat de wachttijden lang zijn. Een ander opmerkelijk effect van het virus is dat er weinig mensen gebruik maken van het openbaar vervoer.

Maar het effect van het virus is vooral te zien op scholen. Zo zaten begin deze week 41 leraren van de Clara Barton middelbare school in Brooklyn ziek thuis, zo schrijft het dagblad New York Post, de conservatieve tegenhanger van The New York Times.

De scholen gingen afgelopen dinsdag, de eerste dag na de kerstvakantie, weer open. Maar het is niet ondenkbaar dat ze weer snel dichtgaan. Politici van de stad en de staat New York hebben donderdag een brief ondertekend waarin wordt gevraagd tijdelijk over te schakelen op leren op afstand.

Niet alleen zijn de mobiele Covid-teststations als paddestoelen uit de grond gekomen, ook is het plotseling normaal dat iedereen een mondkapje draagt in het openbaar. De discipline is hoog. Mensen die zich niet aan de mondkapjesplicht houden, zijn werkelijk op de vingers van één hand te tellen.

Er wordt breed op vaccinaties gecontroleerd, hoewel oppervlakkig: alleen je naam wordt gecheckt. Zonder een groene pas kom je geen museum binnen – en ook geen restaurant, als je het tenminste niet wil laten bij het afhalen van eten.

Kerkdiensten zijn wel gewoon toegankelijk voor niet-gevaccineerden. Bij een viering afgelopen zondag in Midtown New York was er geen vaccinatiecontrole en was het houden van afstand ook geen issue. Kerkgangers zaten schouder aan schouder. Het avondmaal werd zoals gebruikelijk gehouden.

Petitie

De uitsluiting van ongevaccineerden op veel andere plekken leidt tot verzet. „Op dit moment kunnen niet-gevaccineerde mensen, ook kinderen, niet deelnemen aan onder meer evenementen en sportwedstrijden. Schoolgaande kinderen worden geweerd van buitenschoolse activiteiten”, zegt Jessica Rudin (31), moeder van kinderen van 5 jaar, 3 jaar en 11 maanden.

Rudin begon deze week met een online petitie tegen verplichte inenting tegen Covid-19. Binnen een paar dagen haalde ze ruim 41.000 handtekeningen van andere moeders op. „Ik ben met de handtekeningenactie begonnen omdat er wordt geprobeerd om verplichte vaccinatie voor schoolkinderen in New York op te leggen”, licht ze toe. „Ik ben daarop tegen. Voor het vaccin is een vergunning voor noodgebruik afgegeven en de definitieve studies naar de langetermijneffecten van het vaccin zullen pas over 5 jaar bekend worden. Hoe kunnen wij als ouders een weloverwogen beslissing nemen als we niet alle mogelijke bijwerkingen kennen?”

De handtekeningen worden gestuurd naar Kathy Hochul, de gouverneur van de staat New York, en president Joe Biden, om hen ervan bewust te maken hoeveel mensen tegen verplichte vaccinatie zijn. „Ik wil dat de overheid ziet dat ten minste 41.000 van ons tegen de verplichting zijn en wij keuzevrijheid willen hebben. Ik wil ook dat het bewustzijn in New York wordt vergroot bij diegenen die misschien niet op de hoogte zijn van de dreigende verplichting.”

Rudin heeft alle veertien leden van de gezondheidscommissie van de Senaat van de staat van New York een pakket gestuurd met daarin een verzoekschrift, de handtekeningen en persoonlijke verhalen over bijwerkingen. „We hopen dat het impact heeft op de wetgevers”, zegt de jonge vrouw.

Duizeligheid

Niet dat Rudin een hardliner is. Ze heeft zelf twee doses Moderna gehad. „De pandemie bestaat en de ziekte is echt. Maar na de tweede inenting had ik drie maanden last van duizeligheid en ernstige hoofdpijn. Bovendien kreeg ik vier weken later alsnog Covid. Ik vind het oneerlijk als er een verplichting komt. Hierdoor worden niet-ingeënte kinderen belemmerd om onderwijs te volgen. De verplichting ontneemt ons onze individuele rechten.”

Rudin begrijpt ook niet goed de noodzaak van vaccinatie als al 95 procent van de volwassenen in New York is gevaccineerd en er toch sprake is van een record aantal ziektegevallen. „Het vaccin voorkomt niet dat iemand Covid-19 oploopt, zoals ik aan den lijve heb meegemaakt. Als gevaccineerde mensen het virus kunnen verspreiden, moeten ze aan dezelfde eisen voldoen als niet-gevaccineerde mensen. Daarom is de huidige vaccinatieverplichting in onder andere restaurants discriminatie en vormt het een inbreuk op onze morele rechten.”

Ewout Kieckens, correspondent in Rome, verbleef de afgelopen weken in New York