Premier Rutte wil geen harde aanpak van ongevaccineerden in de samenleving. Hij vreest dat dat juist averechts werkt. „Het ingewikkelde is natuurlijk dat je zoveel mogelijk mensen die niet gevaccineerd zijn, wil blijven overtuigen dat wel te doen”, zegt Rutte zaterdag tijdens het online congres van de VVD, meldt De Telegraaf.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft bij de benaming van de nieuwe coronavariant Omicron twee letters uit het Griekse alfabet overgeslagen. Eigenlijk was de naam Nu aan de beurt, maar dat kon te gemakkelijk worden verward met ’new’, het Amerikaanse woord voor nieuw.

Ook Xi, de volgende letter uit het alfabet, werd door de WHO overgeslagen, omdat het in China een veelvoorkomende achternaam is, zo zegt een woordvoerder tegen The New York Times. De Belgische viroloog Marc Van Ranst meldt tevens dat voor de WHO deze naam „diplomatiek delicaat lag”, omdat de Chinese president Xi Jinping heet.

Volgens de WHO-woordvoerder is voor het geven van namen aan ziekten het beste om daarbij geen „culturele, sociale, nationale, regionale, professionele of etnische groepen” te kwetsen. Om niemand voor het hoofd te stoten en geen verwarring te scheppen, kwam de Wereldgezondheidsorganisatie daarom voor variant B.1.1.529 uit bij Omicron, de 15e letter uit het Griekse alfabet.

De WHO gebruikt Griekse namen voor sommige coronavarianten zodat ze in het dagelijks gebruik beter zijn te onderscheiden. Niet alle varianten die een naam hebben gekregen, zijn zo bekend geworden als de Delta-variant en de voorheen dominante Alfa-variant. Die heeft de WHO evenals Omicron ook als zorgelijk bestempeld.

Reizigers die sinds afgelopen maandag zijn teruggekeerd uit zuidelijk Afrika krijgen van demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) de dringende oproep zich te laten testen en in quarantaine te gaan. De kans bestaat dat zij besmet zijn met de nieuwe, besmettelijkere Omicron-variant van het coronavirus. Vanaf zondag kunnen zij een afspraak maken via het speciale nummer 0800-5005, laat hij weten op Twitter. De personen hoeven niet verplicht in quarantaine, maar worden wel dringend aangeraden dit te doen, aldus een woordvoerder van het ministerie.

Het gaat om reizigers uit Zuid-Afrika, Namibië, Botswana, Zimbabwe, Mozambique, Malawi, Lesotho en Eswatini (Swaziland). Voor deze landen geldt inmiddels een inreisverbod voor niet-EU-burgers. Nederlanders kunnen nog wel heen en weer reizen naar zuidelijk Afrika. Bij terugkomst in Nederland moeten zij een dubbele negatieve testuitslag hebben en bij aankomst minstens vijf dagen in thuisisolatie.

Het RIVM maakte zaterdag bekend dat de besmettelijkere variant vermoedelijk ook in Nederland is aangetroffen. De Omicron-variant zou zijn gevonden bij reizigers vanuit Zuid-Afrika. Van de in totaal 624 passagiers bleken 61 besmet met corona. Of de besmettelijkere variant bij hen is aangetroffen, maakt het RIVM naar verwachting in de loop van zondag bekend.

De besmette passagiers verblijven momenteel in een coronahotel nabij luchthaven Schiphol. Mensen met klachten moeten daar zeven dagen binnenblijven. Er is beveiliging aanwezig, liet een woordvoerder van de GGD Kennemerland vrijdagavond weten.

Reizigers die vanuit Nederland naar Zwitserland gaan, moeten een negatieve coronatest kunnen overleggen en moeten ongeacht de uitslag tien dagen in quarantaine na aankomst. De Zwitserse regering maakte de regels bekend vanwege de waarschijnlijke vondst van de Omicron-variant van het coronavirus.

De Zwitserse regels maken geen onderscheid in mensen die gevaccineerd zijn of niet. De impact van de recent ontdekte Omicron-variant is nog niet bekend, dus veel landen willen geen risico’s nemen. Nederland heeft zelf ook een reisverbod ingesteld voor mensen uit zuidelijk Afrika, waar de variant het eerst is waargenomen.

Opvallend was dat Zwitserland eerder melding maakte van de vondst van de variant in Nederland dan het RIVM. Kort na de Zwitserse tweet bevestigde het RIVM dat er hoogstwaarschijnlijk mensen met de Omicron-variant vanuit Zuid-Afrika in Nederland zijn aangekomen.

Bij een aantal van de 61 uit Zuid-Afrika teruggekeerde reizigers die positief op corona hebben getest, is vermoedelijk de variant Omicron aangetroffen. Dat meldt het RIVM. De resultaten van alle verdachte testmonsters worden zondag bekendgemaakt.

In totaal waren 624 passagiers die vrijdag uit Zuid-Afrika terugkeerden door de GGD getest op corona. De passagiers die positief testten zijn in isolatie. De testmonsters zijn voor verdere analyse naar het RIVM gestuurd.

De Omicron-variant werd ontdekt in Zuid-Afrika. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft de variant het stempel zorgelijk gegeven, maar vooralsnog is onduidelijk wat de gevolgen zijn voor de ernst van de ziekte en de werkzaamheid van vaccins.

Ook in Italië is de Omicron-variant van het coronavirus vastgesteld. Het gaat om iemand die recent is teruggekeerd uit Mozambique. „De patiënt en de familieleden verkeren in goede gezondheid”, meldt het nationale instituut voor volksgezondheid. De besmetting kwam aan het licht tijdens laboratoriumonderzoek in een ziekenhuis in Milaan.

De nieuwe variant uit zuidelijk Afrika is ook in België, Engeland en Duitsland vastgesteld en vermoedelijk ook in Nederland.

In België gaat het vooralsnog om één geval en in zowel Engeland als Duitsland om twee besmettingen. Buiten Europa en Afrika zijn besmettingen vastgesteld in Hongkong en Israël.

De Omicron-variant van het coronavirus is na België en Engeland ook in Duitsland vastgesteld. Uit tests is gebleken dat twee mensen de in Zuid-Afrika ontdekte variant onder de leden hebben, meldt het ministerie van Volksgezondheid in de zuidelijke deelstaat Beieren. De twee waren op 24 november met een vlucht uit Zuid-Afrika aangekomen, aldus minister Klaus Holetschek.

De twee zijn in zelfisolatie gegaan. Ze hadden zelf een onderzoek geregeld. Alle mensen die de afgelopen veertien dagen vanuit Zuid-Afrika zijn gearriveerd, moeten een PCR-test doen. Van circa driehonderd passagiers in een Lufthansa-vliegtuig uit Kaapstad dat vrijdagavond in München landde, zitten vijftig mensen in quarantaine.

Een minister van de deelstaat Hessen had zaterdagochtend al gezegd dat de variant hoogstwaarschijnlijk Duitsland heeft bereikt. Bij het testen van een volledig gevaccineerde reiziger waren meerdere mutaties aangetroffen die worden geassocieerd met de nieuwe virusvariant, die naar het zich laat aanzien zeer besmettelijk is. Die persoon was 21 november aangekomen op het vliegveld van Frankfurt. Maandag wordt duidelijk of het een Omicron-besmetting is.

België was het eerste Europese land waar de variant werd vastgesteld, zaterdag gevolgd door Engeland en Duitsland. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft de variant het stempel zorgelijk gegeven, maar vooralsnog is onduidelijk wat de gevolgen zijn voor de ernst van de ziekte en de werkzaamheid van vaccins.

Het Verenigd Koninkrijk neemt extra coronamaatregelen om onder meer verspreiding van de nieuwe Omicron-variant tegen te gaan. Zo moeten alle reizigers op de tweede dag na aankomst in Groot-Brittannië een PCR-test doen en in isolatie tot ze een negatief resultaat hebben.

Ook moeten mensen voortaan weer mondkapjes dragen in winkels en het openbaar vervoer. Over drie weken wordt opnieuw naar de maatregelen gekeken, meldt premier Boris Johnson tijdens een ingelaste coronapersconferentie.

In het Verenigd Koninkrijk zijn tot nu toe twee gevallen van de Omicron-variant bekend. Johnson liet weten dat nog veel onduidelijk is over deze nieuwe variant uit zuidelijk Afrika. „Maar wetenschappers weten steeds meer en meer.” Volgens hem is in ieder geval duidelijk dat de variant verspreid kan worden door mensen die volledig zijn gevaccineerd.

Ruim honderd passagiers die vrijdagavond met een KLM-vlucht vanuit het Zuid-Afrikaanse Johannesburg naar Schiphol wilden vliegen, moesten daar achterblijven. Bij controle door KLM van de negatieve PCR-testverklaring van alle passagiers, bleek dat ruim honderd reizigers niet voldeden aan de eisen, aldus de vliegmaatschappij. Hoeveel mensen uiteindelijk in het toestel zaten, heeft KLM niet gezegd.

De reizigers die zaterdag wel mee mochten op de vlucht naar Schiphol, voldeden aan de door de Nederlandse overheid gestelde eisen. De GGD heeft ze bij aankomst gecontroleerd, meldt de KLM. De vliegmaatschappij controleerde de negatieve testverklaringen van de passagiers vanwege de inschatting van Zuid-Afrika als land met een zeer hoog risico op coronabesmetting.

Na het opduiken van de Omicron-variant van het coronavirus in zuidelijk Afrika, stelde de Nederlandse regering vrijdag een vliegverbod in voor Zuid-Afrika. Nederlanders en EU-burgers die op doorreis zijn naar hun woonland zijn uitgezonderd van dit vliegverbod.

Passagiers die onder deze uitzonderingsregel vallen, moeten een negatieve sneltest van maximaal 24 uur oud kunnen laten zien, naast een negatieve PCR-test met een maximale geldigheidsduur van eveneens 24 uur bij betreding van het vliegveld of maximaal 48 uur na aankomst in Nederland.

Op twee andere KLM-vluchten vanuit Zuid-Afrika naar Nederland bleken vrijdag in totaal 61 passagiers besmet, maar nog onduidelijk is of het hier gaat om de Omicron-variant.

In Duitsland worden dit weekend in totaal zo’n dertig ernstig zieke coronapatiënten vanuit de ziekenhuizen in het zuidelijke Beieren naar andere delen van het land gevlogen.

Zo zijn zaterdag meerdere patiënten die op de ic liggen naar het noorden en westen van Duitsland gebracht. Zij zijn opgenomen in ziekenhuizen in de steden Hamburg, Keulen, Düsseldorf en Dortmund. Per bus worden tevens patiënten naar de zuidwestelijke deelstaten Saarland en Rijnland-Palts gereden, laat een woordvoerder van het Beierse ministerie van Binnenlandse Zaken weten.

Vrijdag had een militair toestel al zes coronapatiënten die in Beieren op de intensive care lagen naar andere delen van het land gebracht. Ook zondag zal het toestel zes coronapatiënten naar het noorden van Duitsland vliegen.

Het is nu met name druk in de ziekenhuizen in het zuiden en oosten van Duitsland. Daar worden de inwoners extra hard getroffen door de vierde besmettingsgolf. Dit zijn ook de regio’s waar relatief weinig mensen hun coronaprikken hebben gehaald. De Duitse minister van Gezondheid Jens Spahn noemde vrijdag de situatie rond het coronavirus zorgelijker dan eerder in de pandemie.

Duitsland vangt ook Nederlandse coronapatiënten op nu de drukte in de ziekenhuizen in Nederland is toegenomen.

Er gaat ook een inreisverbod gelden voor niet-EU-reizigers vanuit Malawi. Demissionair minister Barbara Visser (Infrastructuur) meldt dat het verbod ingaat om 00.01 uur in de nacht van zaterdag op zondag.

Visser schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat het RIVM een verbod heeft geadviseerd vanwege de besmettelijkere Omicron-variant van het coronavirus. Nu mogen niet-EU-burgers al niet meer naar de Europese Unie reizen vanuit Zuid-Afrika, Botswana, Zimbabwe, Namibië, Mozambique, Lesotho en Eswatini (Swaziland). Vooralsnog ziet het RIVM geen reden om meer landen aan deze lijst toe te voegen.

Nederlanders kunnen nog steeds naar zuidelijk Afrika en weer terug vliegen. Bij terugkeer naar Nederland moeten zij zich wel dubbel laten testen en minstens vijf dagen in quarantaine gaan.

Bij het RIVM zijn afgelopen etmaal 22.089 nieuwe coronagevallen geregistreerd. Dat zijn er ongeveer evenveel als vorige week zaterdag, toen het instituut 21.778 nieuwe positieve testuitslagen meldde.

Afgelopen week kwamen er per dag gemiddeld 22.294 nieuwe coronagevallen binnen bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Dat weekgemiddelde blijft al een aantal dagen redelijk gelijk.

Dat het aantal positieve tests wat lijkt af te vlakken, wil niet zeggen dat het aantal besmettingen ook echt afvlakt. De teststraten van de GGD’en zitten tegen hun maximale capaciteit aan. Ze testen ongeveer 100.000 mensen per dag, en de laatste weken valt 20 tot 25 procent van alle testen daar positief uit. Dat komt ongeveer overeen met de ruim 20.000 positieve tests per dag die Nederland nu al ruim anderhalve week heeft.

In de gemeente Amsterdam werden afgelopen etmaal 949 nieuwe coronagevallen gemeld. In Rotterdam kregen 736 mensen te horen dat ze besmet zijn en in Den Haag 521 mensen. In Utrecht en Tilburg kregen respectievelijk 418 en 314 mensen een positieve testuitslag. Alleen op Ameland en Vlieland werden tussen vrijdag en zaterdag geen nieuwe coronabesmettingen bevestigd.

Het RIVM meldt over afgelopen etmaal 55 nieuwe overlijdens als gevolg van een coronabesmetting. Die mensen hoeven niet allemaal afgelopen 24 uur overleden te zijn, want soms duurt het een tijdje voor een aan corona gerelateerd heengaan aan het RIVM is doorgegeven. Het aantal geregistreerde overlijdens komt voor de vijfde dag op rij uit op 50 of meer.

De Omicron-variant van het coronavirus is na België ook in Engeland vastgesteld. De twee Britse gevallen zijn aan elkaar gelinkt en er is een verband met een reis naar zuidelijk Afrika, meldt minister van Volksgezondheid Sajid Javid.

De twee zijn in zelfisolatie gegaan met hun huishoudens. Ondertussen wordt onderzocht met wie ze contact hebben gehad. Uit voorzorg wordt extra getest in de steden waar ze verblijven, Nottingham en Chelmsford. Bij een positieve test wordt gekeken of het de Omicron-variant betreft.

Het Verenigd Koninkrijk voegt Malawi, Mozambique, Zambia en Angola toe aan de ‘rode reislijst’. Wie de laatste tien dagen in een van die landen die landen is geweest moet tien dagen in isolatie en een PCR-test ondergaan. Onder meer Zuid-Afrika, Botswana, Zimbabwe en Namibië waren donderdag al op de lijst gezet.

De Omicron-variant werd ontdekt in Zuid-Afrika en is in onder meer België en Israël aangetroffen. Hoogstwaarschijnlijk is dat ook het geval in Duitsland, en in Tsjechië wordt ook een verdacht geval onderzocht.

BARIN, de branchevereniging voor luchtvaartmaatschappijen die actief zijn in Nederland, benadrukt dat de maatschappijen zorgen voor een „strikte naleving” van de coronamaatregelen. Ook vindt de organisatie dat het huidige test- en quarantainesysteem „voldoende zou moeten werken”, reageert voorzitter Marnix Fruitema op de hoge coronabesmettingsaantallen van teruggekomen passagiers uit Zuid-Afrika.

Omdat het nog niet duidelijk is of en hoeveel mensen mogelijk besmet zijn geraakt met de nieuwe coronavariant Omicron die in zuidelijk Afrika rondwaart, benadrukt Fruitema dat het „nog te vroeg is om conclusies te trekken”. „Dat moet gecontroleerd worden door de GGD.”

Ook vindt Fruitema een eventuele extra zelftest in het vliegtuig voordat deze op luchthaven Schiphol aankomt niet nodig. „Ik denk dat in quarantaine gaan beter is dan mensen een zelftest laten doen aan boord. Als iemand dat moet doen, dan toch de GGD”, zegt de voorzitter. De GGD moet er volgens hem ook op toezien dat de thuisquarantaine van tien dagen bij een positieve of vijf dagen bij een negatieve test wordt nageleefd.

Fruitema noemt het huidige vliegverbod tussen Nederland en Zuid-Afrika „misleidend”. „Het is een inreisverbod” met uitzonderingen, zegt hij. Nederlanders en EU-burgers die op doorreis zijn mogen onder strikte regels reizen tussen de twee landen.

Om te bepalen of nieuwe varianten van het coronavirus zoals de de Omicron-variant in Nederland zijn, voert het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) een zogenaamde kiemsurveillance uit. Daarvoor worden in laboratoria elke week duizend willekeurige monsters geanalyseerd van positieve PCR-testen uit het hele land. Individuele gevallen, zoals de 61 positief getest reizigers uit Zuid-Afrika, worden niet afzonderlijk geanalyseerd.

Bij de monsters wordt gekeken naar de bouwstenen waaruit het virus is opgebouwd, aldus het RIVM. Dat heet een sequentieanalyse. Die bouwstenen worden vergeleken met andere monsters, zowel uit binnen- als buitenland. Zo kan worden vastgesteld of een bepaalde variant in Nederland aanwezig is of niet.

Dit laboratoriumonderzoek kost meer tijd dan dat van een ‘gewone’ PCR-test. „Binnen 24 uur hebben we de uitslag van een PCR-test, bij een sequentieanalyse duurt dat langer”, aldus een woordvoerster van het Rotterdamse ziekenhuis Erasmus MC, waar een van de laboratoria staat dat de monsters analyseert. „Hoe lang dit onderzoek naar de Omicron-variant zal duren durf ik nog niet te zeggen.”

Volgens het RIVM zijn er naar schatting al duizenden varianten van het virus. De nieuwe coronavariant Omicron werd vrijdag door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bestempeld als zorgelijk. De variant werd voor het eerst vastgesteld in Zuid-Afrika. Nederland heeft tijdelijk een inreisverbod ingesteld voor zuidelijk Afrika vanwege de variant, die al in België en waarschijnlijk ook Duitsland is vastgesteld.

De Omicron-variant van het coronavirus kan ook gunstig uitpakken voor de pandemie als de in Zuid-Afrika ontdekte mutant besmettelijker is, maar tegelijkertijd zorgt voor een minder ernstig ziektebeeld. Dat zegt de Belgische viroloog Marc Van Ranst, die de autoriteiten in zijn land adviseert over het coronabeleid.

„Indien de Omicron-variant minder ziekteverwekkend zou zijn, dan zou de grotere besmettelijkheid (die Omicron toelaat om Delta te vervangen) zeer positief zijn”, twittert de gezaghebbende viroloog. „Daarom moeten we de klinische gegevens van Omicron-patiënten (in Zuid-Afrika en wereldwijd) goed opvolgen.”

Voorlopig onderzoek wijst volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uit dat Omicron besmettelijker is dan eerdere varianten, maar over de gevolgen voor Covid-19 is nog niets bekend. De WHO heeft Omicron wel als zorgelijk aangemerkt.

De variant is naast landen in zuidelijk Afrika inmiddels aangetroffen in onder meer België en Israël. Op twee KLM-vluchten vanuit Zuid-Afrika naar Nederland bleken 61 passagiers besmet, maar nog onduidelijk is of het hier gaat om de Omicron-variant. Van Ranst vraagt zich af hoe het mogelijk is dat de besmette reizigers in het vliegtuig zijn geraakt. „Men moet toch een negatieve PCR-test kunnen voorleggen? Misschien ging het om inferieure testen of valse certificaten, oppert hij.

Een dag voor de nieuwe maatregelen van het kabinet in werking treden, is de instroom van coronapatiënten in de Nederlandse ziekenhuizen onverminderd hoog. De verpleegafdelingen hebben afgelopen etmaal 354 nieuwe patiënten met een coronainfectie zien binnenkomen, zo staat in de meest recente cijfers van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS). In totaal liggen er zaterdag 2624 mensen met Covid-19 in de ziekenhuizen.

Medewerkers van de verpleegafdelingen verzorgen momenteel 2069 coronapatiënten. Dat is er, ondanks het hoge aantal nieuwe opnames, per saldo één minder dan een etmaal geleden. Dat komt doordat er meer mensen de verpleegafdelingen verlieten dan er nieuw werden opgenomen, bijvoorbeeld omdat ze werden ontslagen uit het ziekenhuis, of overleden. Ook kan het zijn dat patiënten werden overgebracht naar de intensive cares.

Op die afdelingen nam het aantal coronapatiënten dat een bed bezet houdt afgelopen etmaal toe met 27. In totaal behandelen ic-medewerkers op dit moment 555 ernstig zieke coronapatiënten. Er waren 51 nieuwe opnames, maar doordat er ook mensen overleden of de ic mochten verlaten, nam het aantal bezette bedden per saldo minder snel toe.

Het ingestelde vliegverbod voor landen in zuidelijk Afrika betekent weer „een harde klap” voor gespecialiseerde reisbureaus. De Vereniging van Kleinschalige Reisorganisaties (VvKR) zegt in een reactie de „paniek” rondom het verbod te betreuren. Leden van VvKR zeggen dat de situatie lijkt op die van vorig jaar. „Het is jammer dat daar geen lessen uit geleerd zijn.”

Volgens de VvKR zorgt de term vliegverbod voor „veel onnodige onrust” bij reisbedrijven en hun klanten. „Voor mensen met een Nederlands paspoort geldt dat zij wel naar Nederland kunnen vliegen. Hetzelfde geldt voor mensen uit EU- en Schengenlanden die op doorreis zijn naar het land waar ze wonen”, aldus een woordvoerder van de VvKR.

De organisatie wijst erop dat de reiswereld nog altijd niet hersteld is van de problemen vorig jaar, toen de markt door vliegverboden en andere beperkingen volledig instortte. „Met name aanbieders naar verre bestemmingen hebben het zwaar te verduren en in het bijzonder de kleinschalige reisspecialisten die vanuit huis hun bedrijf runnen. Zij zijn al bijna twee jaar de dupe omdat ze geen overheidssteun kregen en het is zeer de vraag of dat nu wel gaat gebeuren”, aldus VvKR.

Als voorwaarde voor bijvoorbeeld steun in vaste lasten geldt onder meer dat het bedrijfs- en thuisadres moeten verschillen. Voor een aantal branches golden wel uitzonderingen zoals rijscholen en uitbaters van kermisattracties. VvKR-voorzitter Ton Brinkman had eerder al aangegeven dat 80 procent van de circa 400 leden de steun voor vaste lasten misloopt. Hij heeft deze week er in politiek Den Haag opnieuw op aangedrongen dat dit anders moet.

Het CIO doet een dringende oproep aan kerken om „alternatieve mogelijkheden te benutten” voor kerkdiensten die na 17.00 uur beginnen of dan nog niet afgelopen zijn.

Lees ook

CIO: Zoek alternatieven voor kerkdiensten na 17.00 uur

Schiphol neemt vooralsnog geen extra maatregelen op de luchthaven dan de al geldende regels zoals afstand houden en het verplichte mondkapje om reizigers tegen het coronavirus te beschermen. Dat op twee KLM-vluchten van Zuid-Afrika naar Nederland sprake was van een groot aantal coronabesmettingen noemde de luchthavenexploitant „uitzonderlijk”. De kwestie is reden voor Schiphol om met KLM en ook de GGD, die in allerijl moest komen testen, eens goed na te gaan hoe een en ander kon gebeuren.

„We hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid op controle, KLM had daar zeker een rol in vrijdag”, aldus een woordvoerder van Schiphol. „De verantwoordelijkheid van Schiphol richt zich op het luchthavenproces.”

De GGD heeft volgens Schiphol ook geen signaal gegeven voor extra maatregelen, aldus de zegsman, die verder aantekent dat Schiphol niet eerder massaal zoveel mensen heeft moeten testen bij aankomst. „Liever zien we dat reizigers getest zijn voor vertrek, die controle is aan de luchtvaartmaatschappij”, aldus de zegsman. Er is nog niet bekend of en hoeveel reizigers daadwerkelijk besmet zijn met de nieuwe Omicron-variant van het coronavirus die onder meer in zuidelijk Afrika rondwaart.

Schiphol vindt dat de huidige test- en quarantaineverplichtingen bij vliegreizen „relatief goed” werken. „Ook zijn de besmettingsaantallen aan boord van een vliegtuig relatief laag”, zegt de woordvoerder. „We zullen dus naar de optelsom van de situatie kijken”, aldus de zegsman over de hoge besmettingsaantallen op de twee vluchten.

Na aankomst van ruim 600 passagiers op de twee vluchten werden de reizigers opgevangen in twee aparte ruimtes op Schiphol. Op beelden op sociale media was te zien dat het druk was in de ruimte en dat mensen niet altijd een mondkapje droegen of goed afstand hielden.

„We hebben de twee vluchten op twee losse plekken afgehandeld, om zo de reizigersstromen van elkaar en van andere reizigers op de luchthaven te spreiden”, zegt de woordvoerder. In hoeverre personeel van Schiphol gehandhaafd heeft op het naleven van de regels voor afstand en mondkapjes kon de woordvoerder nog niet zeggen. „We vragen mensen om voldoende afstand te houden, maar het blijft de verantwoordelijkheid van mensen zelf.”

De Zuid-Afrikaanse regering voelt zich gestraft door de talrijke reisverboden sinds de ontdekking van de Omicron-variant van het coronavirus. In Nederland en andere EU-landen, de VS en tal van andere landen zijn reizigers uit zuidelijk Afrika voorlopig niet welkom uit vrees dat de variant nog besmettelijker is dan de Delta-variant.

„Deze laatste ronde van reisverboden komt neer op het straffen van Zuid-Afrika voor zijn geavanceerde DNA-onderzoekstechnieken en zijn vermogen om nieuwe varianten sneller te detecteren. Wetenschappelijke excellentie moet worden toegejuicht en niet gestraft”, aldus de regering. Die had eerder al zorgen uitgesproken over het negatieve effect op toerisme en bedrijfsleven. Zuid-Afrika wordt nu als zondebok neergezet, terwijl bij eerdere varianten in andere landen minder paniekerig werd gereageerd, klaagde gezondheidsminister Joseph Phaahla vrijdag.

Het virus is inmiddels ook vastgesteld in België, Israël en Hongkong. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is er geen wetenschappelijke basis voor de reisverboden en is meer onderzoek nodig. Wel zijn er volgens de WHO aanwijzingen dat het virus met deze mutaties besmettelijker is.

Critici vrezen dat landen voortaan zwijgen als ze op een variant stuiten. Dat speelde eerder al in India toen de daar ontdekte Delta-variant nog de Indiase variant werd genoemd. De WHO besloot daarop zorgelijke varianten te benoemen met een Griekse letter, om landen niet in een negatieve hoek te drukken.

Gezondheidsfunctionarissen in Afrika suggereren dat het in plaats van reisverboden beter was geweest als de gezondheidsscreening op luchthavens zou zijn opgeschroefd, of reizigers in quarantaine te zetten. „Dit zal verscheidene landen ontmoedigen om informatie te delen die heel belangrijk kan zijn voor de mondiale volksgezondheid”, zegt een WHO-manager in Afrika tegen The New York Times.

De GGD Kennemerland is bezig met een vluchtcontactonderzoek van de 600 reizigers die vrijdag met twee KLM-vluchten terugkeerden uit Zuid-Afrika, nu is gebleken dat 61 van hen positief getest zijn op het coronavirus. Dit zegt een woordvoerder van de GGD Kennemerland.

Tijdens een vluchtcontactonderzoek wordt onder meer duidelijk op welke stoelnummers besmette personen hebben gezeten, zodat andere reizigers daarover kunnen worden geïnformeerd. De woordvoerder van de GGD Kennemerland zegt dat gezien het hoge aantal besmettingen aan boord van de vliegtuigen sowieso alle reizigers van beide vluchten worden benaderd door de GGD.

Hoe het mogelijk is dat 10 procent van de reizigers besmet bleek met het coronavirus, is volgens de zegsman reden voor nader onderzoek. „We willen onder meer weten hoeveel van de positief geteste reizigers waren gevaccineerd en mogelijk niet waren getest voordat ze aan boord stapten. Het is niet ondenkbaar dat veel gevaccineerden zich bevinden in de groep die positief is getest. Het is ook mogelijk dat geteste mensen op weg naar het vliegveld besmet zijn geraakt.” Het is nog niet bekend of zij besmet zijn met de nieuwe Omicron-variant, het onderzoek daarnaar staat onder leiding van het RIVM.

Het vluchtcontactonderzoek heeft geen directe gevolgen voor de reizigers die bijvoorbeeld krijgen te horen dat ze tijdens de vlucht naast een besmet persoon hebben gezeten. Reizigers die negatief getest zijn, zitten thuis in quarantaine en dienen zich in alle gevallen na vijf dagen te testen.

Met de nieuwe coronaregels kunnen rijschoolhouders vanaf zondag 17.00 uur geen autorijlessen en praktijktrainingen voor beroepschauffeurs meer aanbieden, maar rijlessen voor de bromfiets en de motor gaan in de avonduren gewoon door. Dat meldt het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR).

Examens, toetsen, rijtesten en cursussen zullen doorgaan bij het CBR, ook na 17.00 uur. Dit geldt ook voor alle beroepsexamens en de cursussen ‘Alcohol’ en ‘Verantwoord rijgedrag’. Een woordvoerster van het CBR zegt dat dit mogelijk is omdat het CBR bij de essentiële dienstverleners hoort. Praktijkexamen worden overigens gewoon tijdens kantoortijden afgenomen, want rij-examinatoren werken niet na 17.00 uur.

„We zijn heel blij dat we geen kandidaten moeten teleurstellen en dat we voor iedereen open kunnen blijven”, aldus de CBR-woordvoerster. Bij aanvang van de coronacrisis vorig jaar lag het afnemen van theorie- en praktijkexamens lange tijd stil en konden zo’n 770.000 examens niet worden afgenomen. Het CBR begon daarna met een inhaalslag.

Na de aankondiging van nieuwe coronamaatregelen merkt de trouwbranche dat de paniek onder bruidsparen begint toe te nemen, zo ziet Stichting Trouwbranche Nederland. Vooral bruiloften die volgend jaar gepland staan worden geannuleerd.

„De meeste afmeldingen zijn van bruiloften in het eerste en tweede kwartaal van volgend jaar. Die bruidsparen zijn nu het meest in paniek”, zegt Frederiek Klop, weddingplanner en voorzitter van Stichting Trouwbranche Nederland. „De paren die hun bruiloft op kortere termijn gepland hebben staan, zijn al een paar weken bezig met een andere invulling om hun dag toch door te laten gaan.”

Zo ziet Klop de laatste tijd veel creativiteit bij de bruidsparen. „In plaats van een diner en avondfeest trekken ze het naar voren, door een uitgebreide lunch te organiseren, of ze beginnen om 15.00 uur al met een feestje. Dat gaat natuurlijk heel goed als dat tot 20.00 uur mag, maar nu de eindtijd 17.00 uur wordt, is dat toch een stuk minder aantrekkelijk.”

Klop spreekt van „veel verdriet, pijn en ellende, bij bruidsparen maar ook bij trouwlocaties en ondernemers”. „Gelukkig is het niet de meest hectische periode van het jaar qua bruiloften. Alles wat er nu nog staat zijn vooral huwelijken die al een keer eerder zijn verzet.”

De Omicron-variant van het coronavirus heeft „zeer waarschijnlijk” ook Duitsland bereikt. Dat meldt een regionale minister in deelstaat Hessen, waar zich de drukke luchthaven van Frankfurt bevindt. Bewindsman Kai Klose liet volgens Duitse media weten dat bij het testen van een reiziger „meerdere mutaties” zijn aangetroffen die worden geassocieerd met de nieuwe virusvariant.

Of de reiziger daadwerkelijk is besmet met Omicron, moet blijken uit verder onderzoek. Minister van Sociale Zaken Klose roept reizigers op hun medeburgers te beschermen. Wie de afgelopen week in het zuiden van Afrika is geweest, doet er volgens hem goed aan om sociale contacten te beperken en zich te laten testen.

De ontdekking van de nieuwe coronavariant leidde wereldwijd tot bezorgde reacties. De nieuw variant dook voor het eerst op in het zuiden van Afrika, maar ook in buurland België is al een besmetting vastgesteld. Het land had daarmee een Europese primeur. Omicron, waar nog maar weinig over bekend is, heeft van de Wereldgezondheidsorganisatie het stempel zorgelijk gekregen.

Luchtvaartmaatschappij KLM heeft geen verklaring voor het relatief grote aantal besmette reizigers op de twee vluchten die vrijdag aankwamen vanuit Zuid-Afrika. Na het opduiken van de Omicron-variant van het coronavirus in zuidelijk Afrika, stelde de Nederlandse regering een vliegverbod in. „Feit is dat je op andere plekken besmet kunt raken tussen het moment van testen en van boord gaan”, aldus een KLM-woordvoerder.

Van de 600 mensen in de twee KLM-vliegtuigen die vrijdag terugkeerden uit Zuid-Afrika zijn 61 mensen positief getest op het coronavirus. Het is nog niet bekend of zij besmet zijn met de nieuwe Omicron-variant. Dit wordt nog onderzocht.

Aan boord zorgt KLM ervoor dat de passagiers de veiligheidsregels zoals mondkapjes dragen „zo goed mogelijk in acht nemen”. KLM heeft luchtfilters die de lucht „voortdurend” verversen, maar wijst er ook op dat de besmette reizigers nadat ze van boord kwamen in een ruimte op Schiphol zijn opgevangen. Daar houdt de controlemogelijkheid van KLM op, aldus de woordvoerder.

KLM zegt zich te houden aan de geldende inreisregels zoals landen die opstellen. „Wij zijn als luchtvaartmaatschappij niet de partij om de beslissing te nemen over wel of niet inreizen. Wij zijn afhankelijk van welke regels er door overheden gesteld worden. Daar zien we op toe, dat is ons beleid. Dat vinden we ook belangrijk want deze landen hebben het beste zicht op wat noodzakelijk is in een land”, aldus de woordvoerder.

Nederlanders en EU-burgers die op doorreis zijn naar hun woonland zijn uitgezonderd van het vliegverbod tussen Nederland en Zuid-Afrika, staat in het reisadvies voor Zuid-Afrika van Buitenlandse Zaken.

KLM heeft de testverplichtingen aangescherpt voor reizigers die onder de uitzonderingsregels naar Nederland mogen komen. De uitgezonderde passagiers van KLM moeten sinds vrijdag bovenop een negatieve PCR-tests met een maximale geldigheidsduur van 24 uur oud bij betreding van het vliegveld of maximaal 48 uur bij aankomst in Nederland ook een negatieve sneltest van maximaal 24 uur oud kunnen laten zien.

Bij aankomst uit Zuid-Afrika moeten reizigers van KLM tien dagen in quarantaine. Deze kan na vijf dagen klaar zijn, mits reizigers dan negatief getest zijn door de GGD, staat op de website van KLM.

De ontdekking van de nieuwe coronavariant Omicron heeft in het Verenigd Koninkrijk geleid tot een roep om mensen sneller boostervaccins te geven. „Deze nieuwe variant is een wake-upcall”, concludeert een woordvoerder van de linkse Labourpartij. „De pandemie is nog niet voorbij.”

Labour, de grootste oppositiepartij, wil de periode die mensen op een booster moeten wachten verkorten van zes naar vijf maanden. „We moeten onze verdedigingslinies snel versterken om het virus op afstand te houden”, betoogde de woordvoerder, parlementslid Alex Norris.

In het Verenigd Koninkrijk komen 40-plussers en bepaalde kwetsbare groepen in aanmerking voor een boostervaccin tegen het coronavirus. Ze kunnen die krijgen als ze minstens een half jaar eerder voor de tweede keer zijn ingeënt.

De ontdekking van de nieuwe coronavariant in Zuid-Afrika leidde wereldwijd tot bezorgde reacties. Het Verenigd Koninkrijk en andere landen, waaronder Nederland, legden vrijdag het vliegverkeer naar landen in het zuiden van Afrika aan banden. De variant, waar nog maar weinig over bekend is, heeft van de Wereldgezondheidsorganisatie het stempel zorgelijk gekregen.

Al een jaar lang stellen mensen hun vertrouwen op vaccins als de redder in nood. En inderdaad, vaccins hebben aantoonbaar een beschermende werking, maar toch minder dan was verwacht. Politici erkennen nu schoorvoetend dat de verwachtingen te hoog gespannen waren. Er zijn dus opnieuw strenge maatregelen nodig. Intussen is er een nieuwe variant in aantocht die besmettelijker lijkt dan alle eerdere.

Lees ook

Het licht in deze duistere tijd komt niet van beneden, maar van boven

Het demissionaire kabinet moet de koninklijke familie en populaire bekende Nederlanders vragen te helpen om negatieve gevoelens over de coronacrisis om te buigen. Dat stelde hoogleraar gezondheidscommunicatie Bas van den Putte van de UvA vrijdagavond in het radioprogramma Met het oog op morgen.

„Veel mensen hebben het gevoel: ‘wat moet ik nog meer doen dan, het ligt aan de ongevaccineerden’. Dat krijg je niet zomaar weg, de situatie waar we in zitten is natuurlijk niet leuk”, aldus Van den Putte. „Daar moet je iets tegenover zetten, bijvoorbeeld normen en waarden. Het gevoel dat mensen voor elkaar op willen komen: we zijn van nature sociale wezens. Willen we in een land leven waar we ons samen aan willen passen, of een land waar we alleen maar aan onszelf denken?”

Het is echter niet verstandig dat het demissionaire kabinet deze boodschap gaat uitdragen. Het vertrouwen in de politiek blijft dalen en de zelfreflectie van demissionair premier Mark Rutte op de laatste persconferentie kan dat tij niet opeens keren, stelt de hoogleraar: „Vertrouwen komt te voet en gaat te paard. En komt dus ook alleen te voet terug. De mensen zijn te moedeloos.”

Daarom zou het demissionaire kabinet een aantal aansprekende mensen moeten zoeken waar een groot deel van de bevolking tegen opkijkt of die veel mensen waarderen. „Ik denk bijvoorbeeld aan koningin Máxima. Of een groep bekende Nederlanders. Die moeten de boodschap uitdragen: ook ik ben medeverantwoordelijk voor wat er gebeurt in Nederland en die verantwoordelijkheid wil ik nemen.”

De Amerikaanse staat New York roept een noodtoestand uit vanwege zorgen over de coronapandemie. Dat gebeurde volgens lokale media enkele uren nadat gouverneur Kathy Hochul had gemeld dat nauwlettend in de gaten wordt gehouden of de nieuwe Omicron-variant opduikt in haar staat.

Het uitroepen van de noodtoestand geeft de autoriteiten meer mogelijkheden om in te grijpen als de situatie verslechtert. Zo kan volgens NBC New York opdracht worden gegeven om niet-spoedeisende medische procedures in ziekenhuizen te beperken. Ook kunnen mogelijke personeelstekorten in de zorg effectiever worden aangepakt.

De noodmaatregelen worden op 3 december van kracht en hebben niet alleen te maken met Omicron. De autoriteiten zeggen dat de druk op ziekenhuizen in de afgelopen maand al is toegenomen. In de circa 20 miljoen inwoners tellende staat worden dagelijks weer zo’n 300 coronapatiënten opgenomen in het ziekenhuis.

Hochul zei volgens de nieuwszender dat er signalen zijn dat het aantal besmettingen weer flink gaat toenemen in de winter. „En hoewel de nieuwe Omicron-variant nog niet is ontdekt in de staat New York, komt die wel onze kant op.”

Over Omicron is nog veel onduidelijk, maar er wordt gevreesd dat die virusvariant sneller om zich heen kan grijpen. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft de nieuwe variant die is ontdekt in Zuid-Afrika als zorgelijk bestempeld. Meerdere landen, waaronder Nederland, hebben reisbeperkingen voor landen in zuidelijk Afrika ingevoerd om de verspreiding tegen te gaan.

Van de 600 mensen in de twee KLM-vliegtuigen die vrijdag terugkeerden uit Zuid-Afrika zijn 61 mensen positief getest op het coronavirus. Het is nog niet bekend of zij besmet zijn met de nieuwe Omicron-variant, dit wordt nog onderzocht. De GGD ging er eerder op de dag nog van uit dat 85 passagiers een positieve uitslag zouden krijgen. Deze schatting werd gemaakt toen er 110 uitslagen bekend waren, waarvan 15 positief.

De besmette personen worden ondergebracht in een bewaakt isolatiehotel op of in de buurt van Schiphol. Zij blijven daar in ieder geval zeven dagen wanneer zij klachten hebben en vijf dagen als zij geen klachten hebben. Wie een negatieve testuitslag krijgt, moet vijf dagen in thuisquarantaine om zich na vijf dagen opnieuw te laten testen.

Vrijdagochtend kreeg GGD Kennemerland van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport de opdracht de passagiers van de twee vluchten uit Zuid-Afrika te testen op corona. Daarvoor werden speciale teststraten ingericht op Schiphol. De GGD snapt de mogelijke frustratie onder passagiers. „Mensen hebben een lange reis achter de rug en verkeren tot ze geland zijn in de veronderstelling dat ze op korte termijn thuis zijn”, schrijft de GGD. „In plaats daarvan worden ze geconfronteerd met een situatie zoals we die nog niet eerder hebben meegemaakt in Nederland.”

Eén van de gedupeerde reizigers zegt tegen Radio 1 dat de situatie „mensonterend” was. De reiziger spreekt van vrijheidsberoving omdat als hij geen test zou nemen, hij meteen het quarantainehotel in zou moeten. Voor honderden reizigers zouden volgens de reiziger twintig dekens zijn geleverd en zou eten en drinken niet goed geregeld zijn.

De passagiers uit de twee toestellen, die kort na elkaar waren geland, werden gescheiden gehouden van andere mensen op Schiphol. Het ene toestel kwam uit Kaapstad en landde vrijdag rond 10.30 uur op Schiphol. De andere vlucht, vanuit Johannesburg, kwam daar rond 11.00 uur aan.

Het gebeurt zelden dat mensen in Nederland verplicht in een hotel moet verblijven terwijl ze hier een eigen woning hebben. In oktober 2020 werd in het Groningse Haren een quarantainehotel ingericht voor asielzoekers met corona uit azc’s in de drie noordelijke provincies. Afgelopen maand zat een groep overwegend oudere Nederlanders lange tijd vast in een corona-hotel op het Italiaanse eiland Sardinië.

De anti-Covid-pil van farmabedrijf MSD blijkt in een laatste evaluatie minder effectief dan gedacht. Uit de meest recente klinische studies blijkt dat de pil 30 procent bescherming biedt tegen sterfte of opname in het ziekenhuis, meldt het bedrijf vrijdag. Eerder leek dat in 50 procent van de gevallen zo te zijn.

MSD vroeg eerder deze week goedkeuring aan het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) om de pil in Europa op de markt te mogen brengen. Het EMA moet de aanvraag nog beoordelen, maar gaf Europese overheden alvast toestemming het middel voor te schrijven.

De MSD-pil heet molnupiravir en wordt op de markt gebracht onder de naam Lagevrio. Het middel is bedoeld voor mensen die net positief zijn getest op het virus en risico lopen daar heel ziek van te worden. Binnen vijf dagen na de eerste symptomen moeten mensen beginnen met het slikken van de pil. Die nemen ze vervolgens twee keer per dag, vijf dagen lang.

Ook Pfizer heeft het EMA om een beoordeling van z’n anti-Covid-pil Paxlovid gevraagd.

Het is de laatste dag dat niet-essentiële winkels tot 18.00 uur open mogen blijven en horeca tot 20.00 uur. Zondag gaan om 05.00 uur nieuwe coronamaatregelen in en moeten deze bedrijven om 17.00 uur de deuren sluiten.

Horecabezoekers mogen zaterdag nog van hun tafel naar de wc lopen zonder mondkapje, wat zij vanaf zondag wel moeten. Dit geldt op alle plekken waar mensen een vaste zitplek hebben, zoals bioscopen en theaters. Op deze locaties moet vanaf zondag ook weer 1,5 meter afstand worden gehouden.

De maatregelen werden vrijdag door demissionair premier Mark Rutte aangekondigd. De regels gaan pas zondag in om bijvoorbeeld horeca de tijd te geven voorbereidingen te treffen, zoals reserveringen afzeggen en tafels op 1,5 meter afstand zetten.

De nieuwe regels zijn in ieder geval tot en met zaterdag 18 december van kracht. Op 14 december zal de situatie opnieuw worden beoordeeld.

De politie en het OM signaleren dat er sprake is van „uitputting van medewerkers en middelen” door aanhoudende onrust in het land over de coronamaatregelen. De politie verwacht dat de reguliere en uitstelbare politiezorg daardoor afgeschaald moet worden. „Niet vanwege de handhaving van coronamaatregelen, maar om de openbare orde te handhaven, demonstraties te begeleiden en ongeregeldheden te voorkomen en te bestrijden.”

Mocht code zwart in de ziekenhuizen van kracht worden, dan is bijstand van defensie „onvermijdelijk”. In ieder geval van de Koninklijke Marechaussee, maar ook andere defensieonderdelen. „Omdat daardoor ongeregeldheden kunnen ontstaan waar extra inzet van de politie nodig is”, staat in een toelichting op de wet die de vrijdag aangekondigde maatregelen mogelijk moet maken en naar de Tweede Kamer is gestuurd.

Politie en OM constateren dat het draagvlak onder burgers en ondernemers voor de coronamaatregelen afneemt. Dit bemoeilijkt handhaving en leidt tot meer escalatiemomenten. Ook heeft er een verdieping en verbreding van het maatschappelijk ongenoegen plaatsgevonden. „Dit leidt inmiddels tot verstoringen van de openbare orde waarbij het geweld zich, meer dan voorheen, richt tegen politie, handhavers, hulpverleners en gezagsdragers.”

Het OMT heeft het kabinet opnieuw gevraagd om te overwegen de kerstvakantie van scholen naar voren te verlengen om zo het aantal coronabesmettingen terug te dringen. Dat staat in het laatste OMT-advies aan het demissionaire kabinet.

Premier Mark Rutte en zorgminister Hugo de Jonge maakten vrijdag nieuwe maatregelen bekend om zo het aantal besmettingen en ziekenhuisopnames terug te dringen. Een langere schoolvakantie hoort niet bij de aangekondigde maatregelen.

Toen eind vorig jaar de besmettingsgolf opliep noemde het Outbreak Management Team (OMT) een langere kerstvakantie ook al als een optie om het aantal coronabesmettingen sneller te laten dalen. Minister Arie Slob (Onderwijs) vond dat toen ook geen goed idee.

Het OMT vraagt in het advies ook „aandacht voor Black Friday en de risico’s die aan de drukte in (winkel)centra verbonden zijn, juist nu maatregelen worden aangescherpt”.

Vorige week meldde minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) dat de naleving en controle op het coronatoegangsbewijs nog steeds niet was verbeterd. Een week later gaat het nog steeds niet goed. Dat blijkt uit de laatste handhavingscijfers.

Er zijn vijftien lasten onder dwangsommen opgelegd en zeven keer is een bedrijf gesloten, meldt zorgminister Hugo de Jonge vrijdag aan de Kamer. Verder zijn er afgelopen week minimaal twintig bestuurlijke waarschuwingen gegeven.

Een coronatoegangsbewijs is vanaf 13 jaar nodig in de horeca, bij evenementen en andere activiteiten. Bezoekers kunnen met de coronapas aantonen dat ze gevaccineerd zijn, een negatieve test hebben of dat ze een corona-infectie hebben doorgemaakt.

Naast de pas moet er ook een identiteitsbewijs worden getoond. Vorige week berichtte Grapperhaus aan de Kamer dat er geen enkele sector is waar meer dan pakweg een derde van de bezoekers echt volgens die regel gecheckt wordt.

Het demissionaire kabinet overweegt het gebruik van het coronatoegangsbewijs uit te breiden naar de niet-essentiële winkels en dienstverlening. Voor het geval deze uitbreiding doorgaat is het „kabinet met de sector bezig om een plan uit te werken om de controles van de ondernemers zo te organiseren dat het adequaat, uitvoerbaar en hanteerbaar is”, aldus De Jonge.

Voor dat plan zal het kabinet ook geld vrijmaken. Eerder werd al 45 miljoen euro vrijgemaakt voor gemeenten en ondernemers om de controle en handhaving op de coronatoegangsbewijs te verbeteren.

Hoewel er nog geen officieel besluit is om (groepen van) kinderen van 5 tot en met 11 jaar te vaccineren, wordt eind volgende maand al wel de eerste levering verwacht van het coronavaccin van Pfizer/BioNTech bestemd voor kinderen. Het gaat om 42.000 doses met aangepaste kinderdosering, schrijft minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) aan de Tweede Kamer.

De Gezondheidsraad verwacht eind volgende week met een advies te komen over het vaccineren van kinderen die behoren tot een medische risicogroep. Daarna neemt De Jonge een besluit. Het RIVM werkt vooruitlopend hierop al aan scenario’s voor de vaccinatie van de kinderen. Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) oordeelde eerder deze week dat het vaccin van Pfizer/BioNTech veilig en effectief is voor kinderen vanaf 5 jaar.

Verder heeft De Jonge via de gezamenlijke inkoopprocedure van de Europese Commissie een reservering geplaatst voor de anti-Covid-pillen Paxlovid van Pfizer en Lagevrio van MSD. Deze pillen zouden volgens de fabrikanten voorkomen dat mensen die positief getest zijn op het coronavirus uiteindelijk ernstig ziek worden. Het EMA moet de geneesmiddelen nog wel goedkeuren.

Het Amerikaanse biotechbedrijf Moderna ontwikkelt een boostervaccin voor de Omicron-variant van het coronavirus dat vrijdag door de Wereldgezondheidsorganisatie als zorgelijk werd bestempeld. Eerder ontwikkelde Moderna al boosters voor de Beta- en Delta-varianten van het virus. Het bedrijf zegt binnen zestig tot negentig dagen een vaccin klaar te kunnen hebben voor klinische studies.

Ook Pfizer/BioNTech heeft aangegeven de Omicron-variant te onderzoeken. „We verwachten over twee weken meer data uit onze laboratoriumproeven”, zegt BioNTech in een verklaring. „Uit deze data moet blijken of voor de nieuwe variant een aanpassing aan ons vaccin noodzakelijk is.” Pfizer/BioNTech zegt binnen honderd dagen een nieuw vaccin te kunnen leveren aan patiënten.

De Amerikaanse president Joe Biden heeft opgeroepen om meer coronavaccins beschikbaar te stellen aan armere landen. In verwijzing naar de nieuwe coronavariant Omicron zei hij vrijdagavond dat „het nieuws over deze nieuwe variant het duidelijker maakt dan ooit dat deze pandemie niet over is totdat we wereldwijde vaccinaties hebben.”

Biden zei ook dat de Verenigde Staten tot dusverre meer vaccins hebben weggegeven dan alle andere landen samen. Hij riep de landen die volgende week zouden deelnemen aan het ministeriële overleg van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) in Genève op om intellectuele eigendomsrechten op coronamedicijnen te schrappen, zoals de president al eerder had voorgesteld. Op die manier kunnen ze wereldwijd worden geproduceerd. „Het nieuws vandaag onderstreept nog eens hoe belangrijk het is om hier snel op te handelen”, aldus Biden.

De WTO maakte later vrijdagavond bekend de bijeenkomst waarvoor meer dan honderd ministers naar Genève zouden komen uit te stellen wegens de Omicronvariant. Zwitserland is een van de landen die reisbeperkingen heeft ingevoerd voor landen in zuidelijk Afrika.

De nieuwe coronavariant is ontdekt in Zuid-Afrika en mogelijk besmettelijker dan andere varianten. De Wereldgezondheidsorganisatie gaf hem vrijdag de naam Omicron en bestempelde hem als zorgelijk.

Een betoging tijdens de coronaconferentie van demissionair premier Mark Rutte en zorgminister Hugo de Jonge in het centrum van Den Haag is vrijdag vreedzaam verlopen. Ongeveer honderd mensen hielden een lawaaiprotest op de Turfmarkt, waar onder meer het ministerie van Justitie en Veiligheid is gevestigd en waar de persconferentie werd gehouden, maar er waren geen ongeregeldheden.

Wel meldde de politie dat in het centrum van Den Haag en de omgeving daarvan een aantal mensen is aangehouden voor het bezit van illegaal vuurwerk of het niet tonen van een identiteitsbewijs. Over het aantal aangehouden personen liet de politie zich niet uit.

„Dankzij grote inzet en alertheid van de politie, is de avond in Den Haag rustig verlopen en zijn confrontaties voorkomen. De politie blijft wel alert”, twitterde de gemeente Den Haag.

De politie heeft meerdere mannen aangehouden op verdenking van opruiing en het oproepen tot rellen in verschillende plaatsen in Nederland. De verdachten riepen via sociale media en WhatsApp-groepen onder meer op om te gaan rellen in Lopik, Roermond en Utrecht.

Een 17-jarige verdachte uit Zeist kreeg een onlinegebiedsverbod voor het oproepen tot onlusten in Utrecht via sociale media. Hij mag op geen enkele manier online aanleiding geven tot ongeregeldheden in de stad. Als hij dit toch doet, krijgt hij een dwangsom van 2500 euro opgelegd. Het is volgens de gemeente de eerste keer dat zo’n onlinegebiedsverbod door de burgemeester wordt opgelegd. Burgemeester Sharon Dijksma kan zo het probleem in de kiem smoren, zegt ze. „Wij zien steeds vaker online-oproepen die leiden tot wanordelijkheden en rellen. Met deze gerichte interventie pakken we dit gedrag bij de bron aan.”

De aangehouden verdachten van opruiing in Lopik zijn een 15-jarige jongen en drie mannen van 28, 31 en 46 jaar uit die Utrechtse plaats. De politie wist de verdachten te traceren en op te pakken. Zij zijn allen aangehouden op verdenking van opruiing en het aansporen tot geweld.

Het overleg van het Outbreak Management Team (OMT) van afgelopen woensdag was het moeilijkste tot nu toe, zegt ic-baas en OMT-lid Diederik Gommers. Uit die bijeenkomst kwam het advies waarop het demissionaire kabinet de vrijdagavond aangekondigde maatregelen heeft gebaseerd. Volgens hem neemt de verdeeldheid onder de belangrijkste adviseurs van het demissionaire kabinet toe.

De voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care zegt dat dat vooral komt doordat de cijfers waar het OMT zich op baseert, zoals de voorspelde ziekenhuisopnames, de laatste tijd hoger bleken dan waar eerder op was gerekend. „Dat maakt OMT-deelnemers onzekerder. Je ziet nu gewoon dat het niet meer helemaal onder controle is”, aldus Gommers.
Zelf was het ic-hoofd samen met „enkele andere OMT-leden” voorstander van een harde lockdown. Toch zegt Gommers vrede te hebben met het uiteindelijke, minder strikte, OMT-advies, waar het kabinet zich volgens de ic-arts „aardig” aan heeft gehouden. „Ook doet het mij goed dat het kabinet zegt lang over het nemen van besluiten te hebben gedaan en er extra over heeft nagedacht.”

Volgens Gommers is het belangrijkste of mensen zich aan de maatregelen gaan houden. „Ik ga ervan uit dat als je dingen afsluit, de contacten afnemen. Maar dan moeten er geen alternatieven worden georganiseerd achter de voordeur.” De arts zegt moeilijk in te kunnen schatten of dat gaat gebeuren. „Ik hoop van niet.”

Epidemioloog Frits Rosendaal had ook het liefst een harde lockdown gehad. „En eigenlijk al een maand geleden”. Volgens de hoogleraar aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) is vroeg en hard ingrijpen beter, omdat het aantal besmette mensen dan nog laag is. „Nu is de kans heel groot dat je toch een besmet iemand tegenkomt.”

De arts denkt ook dat de samenleving een harde lockdown beter aankan. „Als iedereen even hard wordt aangepakt, is dat makkelijker te verkopen dan steeds de ene wel en de andere niet.” Toch zijn, gezien eerdere afwachtende kabinetsbesluiten, de nu genomen maatregelen „heel goed” en „vrij fors”, meent Rosendaal. „Mits de regels worden nageleefd, zou het misschien wel kunnen werken. Maar dan moeten burgemeesters niet gaan zeggen dat het allemaal niet kan en moeten mensen niet gaan saboteren.”

Waarom wordt de horeca nu hard geraakt en blijven de scholen open? Dat vragen verscheidene grote horeca-ondernemers zich af na de coronapersconferentie van vrijdagavond. „Als er ergens brand is, moet je die blussen. Er is nu een coronabrandhaard in het onderwijs. Daar moet dan wat aan worden gedaan”, zegt de Amsterdamse horecamagnaat Won Yip, die meerdere cafés heeft in de hoofdstad.

Bij Johan de Vos, uitbater van café Boerke Verschuren in Breda, klinkt dezelfde kritiek. En ook Robèr Willemsen, restauranthouder en voorzitter van Koninklijke Horeca Nederland (KHN), wijst erop dat de scholen wel openblijven. „Halfzachte maatregelen” noemt hij de gekozen aanpak van het kabinet, terwijl de horeca door de verplichte sluiting om 17.00 uur „feitelijk plat” zou komen te liggen.

Reizigers die sinds afgelopen maandag vanuit zuidelijk Afrika zijn aangekomen in Nederland, worden door de GGD opgeroepen zich zo snel mogelijk te laten testen. Demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat positief geteste mensen in quarantaine moeten.

Het gaat om reizigers die zijn aangekomen vanuit Botswana, Zuid-Afrika, Zimbabwe, Lesotho, Eswatini (Swaziland) en Namibië. Voor die landen geldt sinds vrijdag een inreisverbod voor niet-EU-burgers, vanwege de besmettelijkere Omicron-variant van het coronavirus. Sinds zaterdag 00.01 uur geldt er ook een inreisverbod voor niet-EU-reizigers uit Mozambique.

Bij twee aangekomen vluchten vanuit Zuid-Afrika zijn vrijdag 61 van de 600 reizigers positief getest op corona. Het is nog niet bekend of zij besmet zijn met de nieuwe Omicron-variant.

Nederlanders kunnen nog wel naar zuidelijk Afrika vliegen en mogen daarna ook weer terug naar Nederland. Wel moeten zij bij aankomst in quarantaine. Luchtvaartmaatschappij KLM blijft vooralsnog vliegen naar Zuid-Afrika.

Het liveblog van vrijdag 26 november is hier terug te lezen.