Grote portretfoto’s van gevangenispersoneel maakten de meeste indruk op Dekker tijdens zijn bezoek deze week aan een streng beveiligde gevangenis in Rome. „Het zijn de foto’s van gevangenispersoneel dat door de jaren heen door de maffia is vermoord. Dan besef je goed dat het geweld tegen het justitiële systeem hier al decennialang plaatsvindt”, zegt de minister. Dekker wil koste wat het kost voorkomen dat zo’n ‘fotogalerij’ in Nederland nodig is.

Dekkers tweedaagse bezoek aan Italië stond in het teken van ideeën opdoen. Dat hij juist dit land bezocht, mag geen verrassing heten. Italië heeft decennialange ervaring op het gebied van de bestrijding van georganiseerde misdaad. „Het zou heel kortzichtig en arrogant zijn om te zeggen dat we niets van onze Italiaanse collega’s kunnen leren. Met hun maffiabestrijding lopen ze voorop.”

Zo heeft Italië al 35 jaar geleden een bijzonder gevangenisregime geïntroduceerd voor onder andere maffiosi, waarbij hun individuele vrijheid danig is beknot. Zo worden zulke mensen in afzondering opgesloten, staan ze voortdurend onder toezicht, wordt alle communicatie gecontroleerd en is ook familiebezoek ingeperkt.

Maar een ding is ook bij dit gevangenisregime intact gebleven: het recht van de verdachte of gedetineerde op vertrouwelijke rechtsbijstand. Voor advocaten is er geen limiet aan het aantal gesprekken. Ook de Italiaanse justitie moet machteloos toezien in het geval een advocaat de rol van boodschapper op zich neemt. Wat er gebeurde in Nederland, waar de advocaat van Ridouan Taghi ongehinderd met de buitenwereld heeft kunnen communiceren, vindt soms ook plaats in Italië.

„Ook Italië worstelt hiermee”, zegt de minister. Er zijn Italiaanse advocaten die meerdere zware criminelen verspreid over het land bijstaan. Ze gaan van de ene gevangenis naar de andere en niemand weet of er informatie van de ene naar de andere gevangene gaat. In het verleden is in Italië geprobeerd de toegang van de advocaat tot zijn cliënt enigszins te beperken, maar het hoogste rechtsorgaan heeft daar een stokje voor gestoken.

Dekker zegt ideeën te hebben opgedaanom veranderingen in de balans aan te brengen tussen het recht op vertrouwelijke communicatie van de advocaat en zijn cliënt en de aanpak van misbruik hiervan. Over tien dagen zal hij het parlement informeren over zijn plannen. Hij zal zich dan ook zeker hardmaken voor de introductie van videorechtspraak in Nederland. „Het grootschalig gebruik van video tijdens rechtszaken in Italië is voor mij een grote eyeopener geweest. Elke gedetineerde die gehouden is aan het bijzonder gevangenisregime komt eigenlijk niet meer in de rechtszaal. Hij is alleen nog op video te zien vanuit de gevangenis.”

Dekker maakte dezer dagen zo’n rechtszitting mee, waarbij als tijdens een soort Zoom-conferentie verschillende verdachten in hun gevangenis en vertegenwoordigers van het openbaar ministerie en de rechterlijke macht tegelijkertijd virtueel aanwezig waren. „Waarom zouden we het wiel zelf uitvinden als de Italianen al zo’n werkbaar systeem hebben”, stelde Dekker.

Met videorechtspraak voorkom je verplaatsing van verdachten en gevangenen naar de zittingszaal. Een andere manier om verplaatsingen van zware jongens tegen te gaan en daarmee het risico op uitbraak, is om gevangenissen te koppelen aan een rechtbank. In Italië bestaan al 22 van zulke gecombineerde instellingen. In Nederland wordt momenteel in Vlissingen de eerste soortgelijke penitentiaire inrichting gebouwd.