Het ontstaan van files is gemakkelijker te verklaren dan op te lossen. Als te veel mensen op hetzelfde moment gebruikmaken van een beperkte wegcapaciteit ontstaan files en opstoppingen. Terwijl files regelmatig het gevolg zijn van een ongeval, treedt het omgekeerde ook op. Mensen letten niet goed op in een file en rijden zo op een voorganger. Geen enorme ongelukken, maar het bevordert het oplossen van de file allerminst.

Hoe kan het nu dat vrijwel direct na het opheffen van een groot aantal coronamaatregelen de filedruk geëxplodeerd lijkt? Het is bekend dat slechts een kleine verandering in het verkeersaanbod het aantal files en de lengte ervan enorm beïnvloedt. Dat betekent dat wanneer er net wat meer auto’s de weg op gaan de files dan exponentieel kunnen toenemen. Op dit moment zijn er verklaarbaar meer auto’s op de weg.

Meer auto’s

Aan het begin van de coronacrisis werd duidelijk dat mensen die naar hun werk moesten dat veiliger met eigen vervoer konden doen, om de kans op besmetting te verkleinen. Dat veroorzaakte een opleving van vooral de verkoop van gebruikte auto’s. Nu het overgrote deel van Nederland weer iedere ochtend fysiek naar het werk gaat, bevinden zich door die aangeschafte auto’s meer voertuigen op de weg dan zo’n anderhalf jaar geleden. Het resultaat: langere files.

Het effect van minder mensen op de weg op het ontstaan van files en de afmetingen ervan is tijdens de afgelopen coronaperiode heel sterk duidelijk geworden. Het thuiswerken door veel mensen had een positieve invloed op de reistijd van mensen die hun werk wel op locatie moesten verrichten. Je zou dus verwachten dat ook met het opheffen van maatregelen veel mensen deels thuis zouden blijven werken. Daarvan is in het huidige filebeeld niets terug te vinden. De files zijn langer dan ooit.

Langere filetijd

De normale ochtendspits viel lange tijd tussen zeven uur en negen uur, maar tegenwoordig praten we al over tussen zes uur en tien uur. De avondspits loopt normaliter van vier tot zes, maar die groeit tegenwoordig heel gemakkelijk uit tot van drie tot zeven.

De enige echte mogelijkheid om files te verminderen is het terugbrengen van het aantal voertuigen dat tegelijk de weg op gaat. Als meer mensen structureel een deel van de week thuiswerken, scheelt dat enorm in de bereikbaarheid van Nederland. Het tijdstip van vertrek naar en terugkeer van het werk zijn eveneens van grote invloed. Het verschuiven van de werkuren kan grote voordelen opleveren. Ook het optimaal plannen van afspraken buiten de deur is nuttig. Daarnaast is het navigatiesysteem een prachtig hulpmiddel om precies die route te nemen die tot de minste vertraging leidt. Dat hoeft niet per se altijd over de snelweg te zijn. En dus ook niet noodzakelijkerwijs de in afstand kortste route.

Collega’s die samen naar het werk rijden, zullen het in de file staan als minder belastend ervaren. Met meer mensen in de auto is er altijd wel een aanleiding tot een gesprek, of kan alvast het werk worden voorbereid. Bijkomstig voordeel: hoe meer mensen in één auto, hoe minder auto’s in totaal op de weg, dus hoe korter de files.

Mensen die voor de crisis gewend waren met het openbaar vervoer naar het werk te gaan, zouden hier weer toe over kunnen gaan. Daarmee blijft een deel van de auto’s thuis en slinken de files. Het openbaar vervoer is weer helemaal op volle capaciteit en treinen en bussen kunnen de gebruikelijke reizigersstroom weer aan. Vergeet naast het openbaar vervoer ook de fiets niet, waarvoor in gebieden met veel fietsverkeer brede paden zijn aangelegd om de capaciteit te vergroten.

Mobiele telefoon

Zodra de automobilist in de file is aangeschoven, pakt hij bijna automatisch zijn mobiele telefoon. De mogelijk­heden tot verstrooiing daarop zijn enorm. Even het laatste nieuws lezen, wellicht nog even het journaal terugkijken. Sociale media raadplegen, kijken of de overbuurvrouw nog iets te melden heeft op Facebook. De bestuurder vergeet daardoor nogal eens dat hij zich in een rijdend voertuig bevindt. De modernste auto’s beschikken vaak wel over een adaptieve cruisecontrol, die aanhaakt op de voorganger en zonder tussenkomst van de bestuurder remt en gas geeft, maar ook dan blijft de bestuurder aansprakelijk. Een ongeluk zit immers in het spreekwoordelijke kleine hoekje. Diverse chat-apps zorgen ervoor dat er minder gebeld en meer getypt wordt. Maar ook in de file is handsfree bellen de verstandigste optie.

Andere activiteiten die in de file regelmatig gebeuren achter het stuur zijn het opmaken van het gezicht, het kammen van de haren en het eten van een boterham. En nogal wat mensen zingen in de auto.

Het kan handig zijn om op de telefoon of de tablet een aantal luisterboeken of podcasts te zetten of een e-book te downloaden. Ideaal om je in een lange tijd stilstaande file mee te vermaken. Want zoals voor het hele leven geldt: wie goed voorbereid is, gaat prettiger op reis. En komt vooral meer ontspannen op de plek van bestemming aan.