Hoe is de Evangelische Kerk in Duitsland georganiseerd?

Na de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog besloten vertegenwoordigers van lutherse, gereformeerde (”reformierte”) en verenigde (”unierte”) kerken in Duitsland een nieuwe start te maken. In 1949 werd de Evangelische Kirche in Deutschland opgericht. Destijds omvatte de EKD 28 zelfstandige landskerken; inmiddels zijn dat er –vooral als gevolg van de almaar voortgaande secularisatie– nog 20. De landskerken, elk met een eigen synode, bestrijken doorgaans de deelstaat waarin ze zich bevinden. Dr. Bedford-Strohm (München) behoort bijvoorbeeld tot de Evangelisch-Lutherse Kerk in Beieren.

De EKD-raad zou je kunnen omschrijven als het dagelijks bestuur van de Evangelische Kerk in Duitsland. De voorzitter ervan fungeert als aanspreekpunt van de kerk, ook in de media. Regelmatig wordt hem om commentaar gevraagd en bij tal van belangrijke bijeenkomsten treedt hij op; recent nog bij de herdenking van de slachtoffers van de overstromingen in Duitsland, in de Dom in Aken.

Hoeveel leden telt de EKD?

Volgens de jongste cijfers zijn dat er 20,24 miljoen. Daarmee is de EKD de op een na grootste kerk van Duitsland – tot op zekere hoogte vergelijkbaar met de Protestantse Kerk in Nederland. De Rooms-Katholieke Kerk in Duitsland telt 22,2 miljoen leden, op een totale bevolking van 83,1 miljoen. Overigens bezoekt nog maar een fractie van de leden van de Evangelische Kerk én van de Rooms-Katholieke Kerk de zondagse erediensten. Behalve deze beide grote kerken kent Duitsland ”vrije kerken”.

Voor hoe lang wordt iemand tot voorzitter van de EKD-raad gekozen?

Leden van de –vijftien personen tellende– EKD-raad zelf worden steeds voor een periode van zes jaar gekozen. Dat gebeurt deze dinsdag weer: de 128 leden van de synode en de in de zogenoemde kerkenconferentie vertegenwoordigde 20 landskerken kiezen dan 14 nieuwe raadsleden. Vervolgens kiezen zij hieruit woensdag een nieuwe voorzitter en plaatsvervangend voorzitter.

Dr. Bedford-Strohm had nóg een periode van zes jaar als raadsvoorzitter mogen dienen, maar zag daarvan af. Een „nieuw iemand” moet het stokje overnemen, vindt hij, die nieuwe accenten legt. De 60-jarige theoloog wil ook weer meer tijd aan zijn wetenschappelijke activiteiten kunnen besteden, liet hij weten. Bedford-Strohm specialiseerde zich op het terrein van de sociale ethiek.

Overigens is Bedford-Strohm langer dan zijn beide voorgangers raadsvoorzitter geweest: in 2014 volgde hij Nikolaus Schneider op, die na vier jaar voortijdig terugtrad in verband met de ernstige ziekte van zijn vrouw Anne. Schneiders voorganger, Margot Kässmann, legde al in februari 2010, enkele maanden na haar aantreden, haar functie neer nadat ze in Hannover was aangehouden met te veel alcohol op achter het stuur. Kässmann was de opvolger van Wolfgang Huber, die wél zes jaar diende, van 2003 tot 2009.

De lengte van iemands voorzitterschap zegt niet alles: Margot Kässmann was als raadsvoorzitter ook buiten de EKD populair en spraakmakend; Bedford-Strohm had een aanmerkelijk minder uitgesproken profiel.

Kwam dit jaar ook niet in het nieuws dat een 25-jarige filosofiestudente preses van de EKD werd?

Bijna goed. De 25-jarige Anna-Nicole Heinrich werd in mei gekozen tot preses van de synóde van de EKD. Een niet-geringe functie –de studente leidt bijvoorbeeld dezer dagen de synodevergaderingen–, maar de voorzitter van de EKD-ráád geldt toch nog iets meer als het gezicht van de kerk naar buiten toe. Overigens is Anna-Nicole Heinrich wel het 15e lid van de EKD-raad; zij is de enige die dinsdag niet meer verkozen behoeft te worden.

Is al te zeggen wie de nieuwe voorzitter waarschijnlijk wordt?

Voor de verkiezing van de EKD-raad hadden zich aanvankelijk 22 mensen kandidaat gesteld: 11 mannen en 11 vrouwen. Van hen maken er 9 nu al deel uit van de raad. Eén van de kandidaten, de journaliste Miriam Hollstein, heeft zich onlangs teruggetrokken.

Namen die in Duitse media worden genoemd als mogelijk nieuwe raadsvoorzitter zijn de 60-jarige Kirsten Fehrs (bisschop in Hamburg), de 58-jarige Annette Kurschus (preses van de Evangelische Kerk van Westfalen), en de 61-jarige dr. Volker Jung (president van de Evangelische Kerk in Hessen en Nassau).

Ook dr. Michael Diener (59), voormalig voorzitter van het behoudende Gnadauer Verband en van de Duitse Evangelische Alliantie, stelde zich kandidaat. Hoewel Diener zijn conservatieve achterban in 2015 enigszins van zich vervreemdde door uitspraken rond homoseksualiteit, zal hij voor het gemiddelde synodelid van de EKD nog altijd te behoudend zijn – en dus zeker niet als boegbeeld van de steeds liberaler wordende Duitse volkskerk worden gekozen.

Woensdag zullen we het weten.