Hoge Raad verwijst slepende Yukos-zaak terug naar gerechtshof
De Hoge Raad heeft de slepende zaak tussen enerzijds Rusland en anderzijds voormalige aandeelhouders van het voormalige Russische olieconcern Yukos Oil terugverwezen naar het gerechtshof in Amsterdam. De zaak gaat over het al dan niet moeten betalen van een schadevergoeding van ruim 50 miljard dollar aan de voormalige aandeelhouders vanwege de in hun ogen illegale en politiek gemotiveerde onteigening van het concern. Rusland is het daar niet mee eens en vocht dit besluit aan tot aan de hoogste rechter.
De Hoge Raad heeft de uitspraak van het gerechtshof in Den Haag uit 2020 nu vernietigd. Volgens de Hoge Raad heeft het gerechtshof eerder ten onrechte een betoog van Rusland waarbij het de voormalige aandeelhouders van bedrog beschuldigde buiten beschouwing gelaten. Het gerechtshof moet dit punt opnieuw behandelen en beoordelen. Andere klachten van Rusland werden verworpen. Volgens Moskou zou eerder uitgegaan zijn van een onjuiste uitleg van bepalingen uit het Verdrag inzake het Energiehandvest waarop bevoegdheden werden gebaseerd. Ook zouden eerdere vonnissen in strijd zijn geweest met de openbare orde.
Yukos was een van de grootste olie- en gasmaatschappijen van Rusland. Het bedrijf werd begin deze eeuw genationaliseerd na de arrestatie en veroordeling van eigenaar Michail Chodorkovski, die wegens fraude en grootschalige belastingontduiking achter de tralies verdween. Na de nationalisatie van het bedrijf werd het in delen doorverkocht aan concurrenten. De voormalige aandeelhouders bleven met lege handen achter.
In een arbitragezaak, die in Den Haag plaatsvond, werd de Russische overheid in 2014 veroordeeld tot het betalen van 50 miljard dollar aan schadevergoedingen aan drie grootaandeelhouders. Bij de Haagse rechtbank lukte het Rusland die beslissing ongedaan te maken, maar in hoger beroep kregen de gedupeerde aandeelhouders toch weer gelijk.
Zelfs als de voormalig aandeelhouders gelijk hadden gekregen, kan het moeilijk zijn om het vonnis uit te voeren. Om Russische tegoeden of bezittingen te pakken te krijgen zal naar verwachting over de hele wereld nog jaren moeten worden geprocedeerd.
De ex-aandeelhouders, verenigd in GML Limited, zeiden ook na de uitspraak vertrouwen te houden in een voor hen gunstige uitkomst. Rusland gaf nog geen commentaar. Chodorkovski, die een decennium in de gevangenis heeft doorgebracht en nu in ballingschap in Londen leeft, is geen partij in de zaak.
Het Yukos-besluit komt op het moment dat er meer conflicten spelen tussen Nederland en Moskou, die vaak in Nederlandse rechtbanken worden uitgevochten. Rusland bekritiseerde onlangs een uitspraak van een Nederlandse rechtbank dat een collectie Krim-goud, uitgeleend aan een Amsterdams museum, moet worden teruggegeven aan Oekraïne. Nederland berecht momenteel ook drie Russen en een Oekraïner bij verstek vanwege het neerschieten van vlucht MH17 boven Oekraïne in 2014, waarbij 298 mensen omkwamen, onder wie 196 Nederlanders.