Dat verklaarde althans de officiële winnaar van de verkiezingen, premier Viktor Janoekovitsj, zondag tijdens een bijeenkomst van pro-Janoekovitsj-gouverneurs in het oosten van het land. De gouverneurs van de pro-Russische oostelijke en zuidelijke Oekraïense regio’s waren bijeengekomen een antwoord te formuleren op de aanhoudende protesten van de oppositie tegen het uitroepen van Janoekovitsj tot winnaar.

Na afloop verklaarden de gouverneurs naar afscheiding van de rest van Oekraïne te zullen streven ingeval oppositiekandidaat Viktor Joesjtsjenko alsnog tot president zal worden uitgeroepen. Het parlement van de regio Donetsk voerde de druk verder op door een referendum uit te schrijven. Op 5 december bepaalt de bevolking of de mijnregio als autonome deelrepubliek verder gaat.

Deze regelrechte bedreiging van de eenheid van het land komt op het moment dat de onderhandelingen tussen vertegenwoordigers van de twee pretendenten voor het Oekraïense presidentschap nog steeds zonder resultaten blijven. Volgens vertrekkend president Leonid Koetsjma is dit te wijten aan „onwil” aan de kant van Joesjtsjenko.

Koetsjma blijft aandringen op een compromis tussen beide partijen. Tijdens een bijeenkomst van de Nationale Veiligheids- en Defensieraad gisteren waarschuwde hij dat het land onvoorziene gevolgen te wachten staan indien er geen overeenstemming wordt bereikt.

De oppositie eist intussen van Koetsjma dat hij voor middernacht Janoekovitsj ontslaat. Geeft Koetsjma geen gehoor aan het ultimatum, dan zullen de aanhangers van de oppositie de president in zijn bewegingsvrijheid beperken. Julia Timosjenko, een naaste bondgenoot van oppositieleider Viktor Joesjtsjenko, heeft dat gisteravond gezegd voor zo’n 100.000 aanhangers in Kiev.

„We weten waar hij is”, zei Timosjenko over Koetsjma, „en we kunnen ervoor zorgen dat hij geen stap meer kan zetten als hij niet aan onze eis voldoet.”

Niet alleen moet Koetsjma Janoekovitsj ontslaan, ook moet hij de kiesraad vernieuwen en gouverneurs in het oosten van het land die met afscheiding dreigen de laan uitsturen, aldus Timosjenko. Blijft Koetsjma in gebreke, dan dient hij te worden vervolgd wegens „misdaden tegen de menselijkheid”, aldus de oppositieleidster.

De huidige gesprekken tussen de door Koetsjma gesteunde pro-Russische Janoekovitsj en meer op het Westen gerichte oppositieleider Joesjtsjenko zijn het resultaat van een bemiddelingspoging afgelopen vrijdag door een aantal Europese en Russische bemiddelaars onder leiding van de Poolse president Aleksandr Kwasnievski.

Behalve het voeren van onderhandelingen hadden de twee rivalen ook beloofd in geen geval geweld te zullen gebruiken. Volgens Koetsjma had de oppositie bovendien toegezegd de blokkade van de regeringsgebouwen in de hoofdstad Kiev op te heffen en de pro-Joesjtsjenko demonstranten publiekelijk op te roepen naar huis te gaan.

Maar Joesjtsjenko heeft gisteren laten weten hiermee pas mee in te zullen stemmen wanneer de autoriteiten bereid zijn de omstreden tweede ronde van de presidentsverkiezingen opnieuw te houden. Als streefdatum noemt hij 12 december.

De Nederlandse minister Bot van Buitenlandse Zaken zei zaterdag namens de Europese Unie dat het overdoen van de tweede ronde van de verkiezingen de enige uitweg is uit de huidige politieke crisis in het land.

Maar ook in het binnenland ziet de liberaal georiënteerde oppositieleider zich in zijn eis gesteund, en wel door het eigen parlement, de Rada. Een meerderheid van de parlementariërs heeft namelijk zaterdag tijdens een buitengewone zitting de uitslag van de presidentsverkiezingen ongeldig verklaard. Hoewel het besluit staatsrechtelijk niet bindend is, vormt de motie -die werd aangenomen door 255 van de 429 aanwezige parlementsleden- een duidelijke blijk van groeiend ongenoegen over de politieke impasse.

Daarnaast hebben de volksvertegenwoordigers ook hun wantrouwen uitgesproken tegenover de voor de uitvoering van de verkiezingen verantwoordelijke centrale kiescommissie. Volgens hen heeft deze zich niet aan de wettelijke voorschriften gehouden. Zowel oppositie als westerse waarnemers beschuldigen de kiescommissie ervan op grote schaal verkiezingsfraude te hebben gepleegd ten gunste van Janoekovitsj.

Hoewel de Rada niet het initiatief kan nemen om verkiezingen ongeldig te verklaren -dat kan alleen de president van het land- is de beslissing wel te beschouwen als een morele overwinning voor de oppositie. Al eerder ging het Oekraïense hooggerechtshof ermee akkoord een klacht van Joesjtsjenko te onderzoeken naar verkiezingsfraude. Naar verwachting zou het hof vandaag hierover uitsluitsel geven.

Beide partijen in het conflict wachten deze uitspraak met grote spanning af. Indien het hof de klacht niet bewezen acht, kan Janoekovitsj in principe worden geïnstalleerd als nieuwe president. Maar mocht het de klacht wel ontvankelijk verklaren, dan neemt de kans op nieuwe verkiezingen toe.

Het afgelopen weekeinde waren er ondanks de winterse temperaturen weer vele honderdduizenden in oranje geklede demonstranten te vinden in de straten van de grote steden in Centraal- en West-Oekraïne. Ook bleven de regeringsgebouwen in Kiev volledig omsingeld door pro-Joesjtsjenko-aanhangers.

In het oosten van het land gingen daarentegen massaal de aanhangers van de pro-Russische Janoekovitsj de straat op. Zij riepen de autoriteiten op de constitutie met alle mogelijke middelen te verdedigen en daarom hard op te treden tegen de „poging tot staatsgreep” die de oppositie volgens hen op dit moment onderneemt.

De overwegend Russischtalige bevolking van dit deel van het land meent dat Janoekovitsj volledig wettig tot de nieuwe president van Oekraïne is gekozen en wuift de beschuldigingen van de oppositie en het Westen over verkiezingsfraude als leugens van de hand.

De scheidend president van Oekraïne, Leonid Koetsjma, heeft maandag gezegd dat een deling van zijn land „onacceptabel" is. Hij deed zijn uitspraak na een ontmoeting met premier Viktor Janoekovitsj en leiders van de pro–Russische regio’s in het oosten en op de Krim, die hebben gedreigd autonomie uit te roepen.

Oekraïne dreigt na de tweede, nog onbesliste stemronde voor de presidentsverkiezingen uiteen te vallen: in een ’Oekraïens’ westelijk deel met veel aanhangers van oppostiekandidaat Joesjtsjenko en een ’Russisch’ oostelijk deel dat pro–Janoekovitsj is.

Koetsjma riep de voorstanders van afscheiding in het oosten op hun verantwoordelijkheid te nemen. Maar hij haalde ook scherp uit naar de oppositie in het westen. Die zouden met hun voortdurende protesten om Joesjtsjenko tot winnaar van de verkiezingen uit te roepen, de oostelijke regio’s in een hoek drukken.

President Koetsjma zei verder dat de aanhoudende protesten zeer schadelijk zijn voor de economie. Volgens hem dreigt het financiëele systeem als „een kaartenhuis" in elkaar te zakken als de demonstranten het dagelijks leven blijven ontwrichten.