De klimaattop in het Schotse Glasgow staat op het punt van beginnen. Wat staat er op het spel? Een vooruitblik aan de hand van zeven vragen.
Is het een belangrijke klimaattop?
Ja, de belangrijkste sinds 2015 in Parijs. Het is allereerst de eerste top in twee jaar, omdat die in 2020 werd afgelast door de coronapandemie. Verder moesten de landen voorafgaand aan deze top voor het eerst in vijf jaar hun beloftes –NDC’s geheten (zie ”Klimaat-abc”)– aanscherpen. Tot slot buitelden de afgelopen maanden de rapporten over elkaar heen. De boodschap was vaak: de klimaatdoelen die in Parijs zijn afgesproken, raken uit beeld. Dat zet de druk in Glasgow er flink op.
Wat staat er op het spel?
Het belangrijkste is dat het doel van een maximale temperatuurstijging van 1,5 graad binnen handbereik moet blijven. Wetenschappers zien dat namelijk als een cruciale grens waarbinnen de gevolgen van klimaatverandering nog te overzien zijn. De aarde is sinds al gemiddeld 1,1 graad opgewarmd.
Ondertussen is al zo’n vijftig jaar bekend dat de opwarming van de aarde een bedreiging vormt (zie tijdlijn). Ondanks vele klimaattoppen, rapporten en waarschuwingssignalen is het nog niet gelukt om klimaatverandering een halt toe te roepen. De CO2-concentratie in de lucht stijgt nog altijd. En daarmee de temperatuur.
Het doel in Glasgow is dat landen afspraken maken over een versnelde uitfasering van kolencentrales, extra investeringen in hernieuwbare energie, het beperken van ontbossing en het overstappen op elektrisch vervoer.
Wat staat er nog meer op de agenda?
Het klimaat verandert en zal dat blijven doen, omdat er de afgelopen decennia al te veel broeikasgassen zijn uitgestoten. Daarom staat ook op de agenda hoe landen kunnen samenwerken rond klimaatadaptatie. Hoe wapen je je tegen de ernstige gevolgen van klimaatverandering?
Een ander belangrijk agendapunt is een klimaatfonds. Er moet honderd miljard euro per jaar op tafel komen van de rijke landen. Anders zullen de ontwikkelingslanden lastige onderhandelaars blijken.
Tot slot zal het Paris Rulebook (zie ”Klimaat-abc”) afgerond worden. Zo moeten er nog afspraken komen over wanneer en hoe landen precies –op dezelfde manier en transparant– de voortgang van hun CO2-doelen gaan bijhouden.
Hoe wordt er vooraf gesproken over de top?
De taal die wordt gebezigd, klinkt nogal dramatisch. De wereld zou op de „rand van het doodvonnis” staan. Glasgow zou „de laatste kans” zijn. Van VN-secretaris tot paus en van premiers tot ceo’s van grote bedrijven: ze riepen op tot actie. „Parijs heeft beloofd, Glasgow moet leveren”, aldus Alok Sharma, Brits parlementslid en voorzitter tijdens de klimaattop. „Voor landen die kwetsbaar zijn voor klimaatverandering is het in leven houden van het 1,5 graaddoel meer dan alleen woorden – het is een kwestie van overleven.” Om te vervolgen: „Als we nu niets doen, is de eindbestemming een klimaatcatastrofe.”
Uiteraard roeren ook activisten zich. Zo stelde Greta Thunberg tijdens de PreCOP26 in Milaan aan de kaak dat wereldleiders veel klimaatactie beloven, maar weinig leveren. „Build back better. Bla, bla, bla. Groene economie. Bla bla bla. Netto nul in 2050. Bla, bla, bla. (…) Onze hoop en ambities verdrinken in hun loze beloften.”
Soms laten nieuwe gezichten zich horen. Zo waarschuwde sir David Attenborough –die zich altijd aardig op de vlakte hield– tegen de BBC: „Als we nu niets doen, is het te laat.” Attenborough, bekend als dé stem van de BBC-natuurdocumentaires, stelt dat rijke landen „een morele verantwoordelijkheid” hebben om de armen van deze wereld te helpen.
Hoe moeten we die stevige taal duiden?
Zulke zware termen vielen al in aanloop naar de eerste klimaattop. En ook de meeste toppen daarna waren „de laatste kans.” Niets nieuws onder de zon, zou je zeggen. Echter, als er in de tussentijd weinig verandert, schuilt er in die woorden steeds meer waarheid. De CO2-uitstoot stijgt in plaats van daalt. Klimaatdoelen raken steeds verder uit zicht. En vooral: de ernstige gevolgen van klimaatverandering –bosbranden, droogten en overstromingen– dringen zich steeds meer aan de wereld op (zie ook deel 1 van dit drieluik).
Hoewel in verband met corona landendelegaties uit minder mensen bestaan, verwachten de Verenigde Naties toch nog zo’n 20.000 mensen in Glasgow.
Wie laten het afweten op deze top?
Van de belangrijkste wereldleiders zijn alleen de Chinese president Xi Jin Ping en de Russische president Vladimir Poetin afwezig.
Wanneer is de top een succes?
Dat is afhankelijk van wat je een succes noemt. De kans is groot dat er een paar doorbraken komen, bijvoorbeeld rond het klimaatfonds. Maar het belangrijkste doel van de top –het beperken van de opwarming van de aarde tot 1,5 graad– lijkt vooraf vrijwel onhaalbaar. Dat zou namelijk betekenen dat het merendeel van de landen tijdens de top zijn ambities voor 2030 ruimschoots moet gaan verdubbelen.
Het betekent allereerst en vooral ook dat China –met ongeveer een kwart van alle CO2-uitstoot de grootste vervuiler– concrete doelen voor 2030 moet gaan formuleren. Het land wil in 2060 klimaatneutraal zijn, maar heeft nu nog als doel dat de CO2-uitstoot van het land voor 2030 moet gaan pieken. Dat rijmt niet met het doel van 1,5 graad.
Op naar de klimaattop
Zondag start een belangrijke klimaattop in Glasgow. Daarom een drieluik. Slot: een vooruitblik.