Hoe snel kan een formatie gaan? Best snel, leert een blik op alle coalitieonderhandelingen van na de Tweede Wereldoorlog. VVD’er Rutte en PvdA’er Samsom hadden er in 2012 slechts 54 dagen voor nodig. Dat was een keurige, respectabele prestatie; net zo snel als CDA’er Lubbers het in 1986 deed bij de vorming van zijn tweede kabinet met de VVD.

Maar van een record was beide keren geen sprake. Kampioen snel formeren is sociaaldemocraat Drees. Hij wist de klus, toen hij in 1948 een kabinet moest smeden van KVP, PvdA, CHU en VVD, in 31 dagen te klaren. Dat tempo is daarna nooit meer geëvenaard. Al wist Drees het in 1951 opnieuw in korte tijd, te weten in 50 dagen, te fiksen. Daarmee had hij slechts één dag meer nodig dan KVP’er De Jong, die de coalitieonderhandelingen in 1967 in 49 dagen wist af te ronden.

Wie door zijn oogharen naar de naoorlogse kabinetsformaties kijkt ziet dat ze, over het geheel genomen, steeds langer gaan duren. Tussen 1945 en 1955 had men er gemiddeld minder dan 50 dagen voor nodig. Tussen 1972 en 1982 lag het gemiddelde, lijmpogingen niet meegerekend, op 134 dagen. Met als piek de formatie van 1977, die maar liefst 208 dagen duurde. Dat was de beruchte formatie die volgens verkiezingswinnaar PvdA tot het tweede kabinet-Den Uyl had moeten leiden, maar die uiteindelijk uitmondde in het eerste kabinet-Van Agt.

Recordhouder

Daarna bleef “1977” veertig jaar lang recordhouder. Tot VVD-leider Rutte in 2017 een nieuwe hoogte- of dieptepunt bereikte met een formatie van 225 dagen. Donderdag schoot hij, druk onderhandelend met D66, CDA en ChristenUnie over een vierde kabinet, ook door die grens heen.

Met hoeveel dagen hij zijn eigen record van vier jaar geleden gaat breken, zullen de komende weken en maanden leren. Eén ding is nu al zeker: het zal geen minieme, maar een forse overschrijding zijn. Maar hopelijk ook een record dat minstens zo lang stand zal standhouden als dat van de jaren zeventig uit de vorige eeuw.