„Onze kerken moedigen niet aan om te gaan demonstreren”
In zijn regio is het nog vrij rustig. Maar voor vandaag staat er ook in Odessa een protestbijeenkomst gepland. De Oekraïense baptistenpredikant Joeri Shargorodski wijst de vreedzame demonstraties niet af, hoewel hij zijn gemeenteleden ook niet zal aanmoedigen de straat op te gaan.
In de stad aan de Zwarte Zee probeert ds. Shargorodski de gebeurtenissen in zijn land „zo goed mogelijk” te volgen. „De informatie die ons bereikt, is nogal verschillend. Sommige televisiezenders zijn enigszins democratisch gezind, maar anderen worden volledig door de overheid gestuurd.”
Toch voltrekt zich ook daar een verandering. „Afgelopen donderdag gingen de journalisten van de staatszenders in staking, omdat ze niet langer naar de pijpen van hun opdrachtgevers willen dansen. Uiteindelijk kregen ze toestemming om vrij over de gebeurtenissen te berichten. Dat is een grote overwinning voor Oekraïne.”
Shargorodski is een uitgesproken aanhanger van Joesjtsjenko. „Persoonlijk denk ik niet dat hij snel alles zal kunnen veranderen. Er is echter sprake van een duidelijke tweedeling. Joesjtsjenko streeft naar echte vrijheid, Janoekovitsj en de mensen om hem heen niet.”
In de regio rond Odessa is het tot nu toe vrij rustig, hoewel voor vandaag een bijeenkomst is gepland. De stemverhouding tussen de Russisch-gezinde presidentskandidaat Viktor Janoekovitsj en diens rivaal Viktor Joesjtsjenko, die toenadering wil tot het Westen, is ongeveer fiftyfifty, schat de predikant. „De situatie in onze regio is vrij bijzonder. De huidige gouverneur is al 35 jaar aan de macht. De machthebbers hier zijn nog erg pro-communistisch.”
Hun invloed was duidelijk merkbaar tijdens de stembusgang. „De plaatselijke autoriteiten boden oudere mensen vervoer aan om naar de stembus te gaan. Voorwaarde was echter wel dat ze op Janoekovitsj zouden stemmen. De Joesjtsjenko-aanhangers konden thuis blijven. Dat is slechts één voorbeeld. Er was sprake van veel druk van bovenaf.”
Van die druk heeft de voorganger zelf weinig ervaren, maar zijn echtgenote wel. „Mijn vrouw is afkomstig uit een andere stad in Oekraïne. Om in Odessa te kunnen stemmen, moest zij het een en ander aan papierwerk regelen. De overheid heeft haar daarbij voortdurend gedwarsboomd, omdat ze er geen geheim van maakte dat ze Joesjtsjenko zou stemmen.”
Met zijn steun voor de kandidaat van de oppositie vertegenwoordigt Shargorodski het overgrote deel van zijn gemeenteleden. „De meeste baptisten zijn duidelijk op de hand van Joesjtsjenko. Janoekovitsj heeft namelijk uitspraken gedaan die veel van onze kerkgangers de stuipen op het lijf hebben gejaagd. De premier gelooft dat er maar een ware kerk is, namelijk de orthodoxe, en daarom moet heel Oekraïne orthodox worden.”
Shargorodski heeft geen moeite met de demonstraties in zijn land. „Tot nu toe verlopen de bijeenkomsten uiterst vreedzaam. De oppositie probeert op een positieve manier haar doel te bereiken. De demonstranten breken niets af en komen alleen bijeen om hun steun aan Joesjtsjenko te betuigen. Mensen die van buiten naar de hoofdstad komen, worden ontvangen met thee, koffie, warme kleren en dekens. Tot nu toe gebeurt er niets onvertogens.”
De betogingen zijn op hun plaats, vindt de predikant. „Volgens de grondwet hebben mensen het recht om te demonstreren en de manier waarop dat nu gebeurt, druist daar niet tegenin.”
Op de vraag of ze bijbels gezien gerechtvaardigd zijn, heeft Shargorodski niet een pasklaar antwoord. „In onze kerken moedigen wij de mensen niet aan om te gaan demonstreren. We laten aan de gemeenteleden over, om te doen wat ze denken dat goed is. Maar gezien de ervaringen van de kerk in de afgelopen zeventig jaar, blijven we erg gevoelig voor politieke onderwerpen.”
Shargorodski denkt overigens niet dat er veel mensen van de baptistenkerken aan de betogingen deelnemen. „De meeste gemeenteleden voelen een grote afstand tussen de protestantse kerken en de regering. Ze steunen de acties, maar zullen zelf terughoudend zijn om eraan deel te nemen.”
Dat het met zulke mensenmassa’s niet komt tot gewelddadigheden, wil de baptist niet uitsluiten. Toch is hij hoopvol gestemd. „Joesjtsjenko roept de mensen op rustig te blijven. Zorgen maak ik me meer om de opstelling van de regering. Ik vrees eerder geweld van het huidige regime, dat zijn macht dreigt te verliezen, dan van de oppositie.”
De oplossing voor het huidige conflict ligt volgens Shargorodski in een hertelling van de stemmen. Tegen nieuwe verkiezingen heeft hij ook geen bezwaar, hoewel hij denkt dat dat voor de mensen allemaal erg vermoeiend wordt.
Steun vanuit het Westen blijft belangrijk. Shargorodski is erg blij met de hulp van West-Europa tot nu toe. „Ik ben vooral premier Balkenende dankbaar voor zijn optreden op de EU-Rusland-top van donderdag.” In Den Haag verklaarde de minister-president dat de Europese Unie de uitslag niet zal accepteren.
Uiteindelijk zal Joesjtsjenko de nieuwe president van Oekraïne worden, is de persoonlijke overtuiging van Shargorodski. „Ons land is nu rijp voor een grote verandering en Joesjtsjenko is daarvoor de juiste persoon.” Zijn gevoel zegt hem dat dat zonder geweld zal gebeuren.
De voorganger roept de mensen in Nederland op voor een goede afloop te bidden. „Afgelopen donderdag hebben we daar in alle baptistenkerken in Oekraïne om tien uur ’s avonds gezamenlijk ook om gebeden.”