Een politievlag en een regenboogvlag wapperen in de wind op het dak van het bureau. Een mager herfstzonnetje strijdt tevergeefs tegen het grijze wolkendek.

Basisteam Gouda, Bodegraven-Reeuwijk –dik 140 man– doet mee aan de landelijke inzamelingsactie van slag- steek-, vuurwapens en munitie. Samen met 200 andere deelnemers. Jong en oud kan een week lang hun illegale spul inleveren. Anoniem én zonder straf.

Teamchef Lucille Albers-Smit werpt maandag aan het eind van de ochtend een blik in de gele kliko, waarvan de klep is afgesloten met kettingen. „Niks”, zegt ze, tikje teleurgesteld.

Toch is ze niet helemaal verbaasd. „Jongeren moeten een drempel over om hun wapen op het politiebureau in te leveren. Maar goed, wij kunnen de container nu eenmaal niet buiten zetten. Valt-ie om dan liggen de boksbeugels op straat.”

De teamchef was aanvankelijk sceptisch over wapeninzamelingsacties. Wie doet daar nou aan mee…?! Toch leverde eenzelfde campagne van de politie Den Haag voor de zomer een „indrukwekkend” resultaat op. Wapens én munitie. Messen in alle soorten en maten. „Ik schrok ervan.”

Ze is nu overtuigd van het nut. „Iemand die een mes op zak heeft, gebruikt ’m toch sneller. En het letsel door zo’n wapen is vaak groot.” Jongeren lopen ook regelmatig rond met een taser, een stroomstootwapen. „Zo’n ding herken je niet direct omdat deze er soms uitziet als mobiele telefoon of sigarettenaansteker.”

Iedereen is welkom op het bureau met kapmessen en boksbeugels, maar níet met vuurwapens. „Zij krijgen bezoek van een agent in burger.” Een afspraak is te maken via 0900-8844. De teamchef wordt „erg zenuwachtig” van de aanlevering op het bureau van mogelijk slecht onderhouden vuurwapens. „Levensgevaarlijk.”

Croissantje

Julian Kramp, Hidden Verhoeff en Floris Harkes van het Hoornbeeck College lopen langs het politiebureau. Croissantjes halen in de supermarkt. „Geen wapens in te leveren”, zeggen de junior accountmanagers in spe. Messen zijn ze nog niet tegengekomen op school. „Zijn er ook niet, vermoed ik.”

Scholieren van CSG De Goudse Waarden, bij het politiebureau om de hoek, kijken verschillend naar het dragen van wapens. „Veel jongeren hebben een mes bij zich. Het voelt veilig”, zegt Ali (17). „Maar het is niet veilig”, reageert Johannes (15).

De landelijke inzamelingsactie ”Drop je knife en doe wat met je life” duurt een week. Minister Ferd Grapperhaus benadrukt dat het niet alleen strafbaar is een wapen te dragen, maar dat het ook gevaarlijk kan zijn. Zo lopen ruzies sneller uit op een steekpartij.

Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) zit op dezelfde lijn. „Vaak realiseren jongeren zich onvoldoende welke risico’s zij voor zichzelf en voor hun omgeving opleveren door het dragen en gebruiken van een wapen.”

Onder meer Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag doen mee met de actie. In de hoofdstad geldt de inleveractie voor vuurwapens, (kap)messen, stroomstootwapens en boksbeugels. Maar ook in vele tientallen andere plekken in Nederland zijn inzamelpunten opengesteld. Deze zijn terug te vinden op de website dropjeknife.nl.

Sana (23) –geen mes, geen achternaam– stapt het politiebureau in Gouda binnen. De dame, verpakt in bontjas, vraagt zich af waarom de inzamelingscampagne zou aanslaan. „Als je van je wapen af wilt, gooi je ’m toch gewoon weg? Waarom zou je zoveel moeite doen naar het politiebureau te gaan?”

Of zo’n inzamelingsactie werkt om wapenbezit onder jongeren terug te dringen, weet prof. dr. Frank Weerman van de Erasmus Universiteit Rotterdam niet. „Het is nooit onderzocht, dus we weten het gewoon niet. Het is onduidelijk wat de effecten precies zijn.”

De verwachtingen van de hoogleraar jeugdcriminaliteit zijn niet hooggespannen. „Jongeren die hun wapen komen inleveren, willen er toch al vanaf. Met één actie dring je het dragen van wapens niet terug.”

De criminoloog ziet minimaal drie redenen voor wapenbezit. „Veel jongeren dragen wapens uit bescherming voor gevaarlijke situaties. Omdat ze bang zijn.” Status is een tweede belangrijke reden. „Jongeren willen pronken, stoer doen.” Een derde categorie draagt een mes of vuurwapen om er daadwerkelijk iets mee te doen.

Wapenbezit is niets nieuws. Ook in de jaren 90 was het een groot probleem. Het „goede nieuws” is volgens prof. Weerman dat de jeugdcriminaliteit onder jongeren sinds 2007 „sterk” is gedaald. Daar staat tegenover dat het aantal ernstige steekincidenten de afgelopen 2,5 jaar is toegenomen. „Er is dus echt wel iets aan de hand.”

De hoogleraar jeugdcriminaliteit is daarom bezig met een grootschalig onderzoek onder 1000 tot 2000 leerlingen van middelbare scholen en mbo’s over wapenbezit . „Beleidsmaker en de media spreken vaak over jongeren, wij spreken deze keer graag met hen.” Volgend jaar zomer verwacht hij de resultaten.

Achter wapenbezit onder jongeren schuilt vaak een complexe problematiek, legt de hoogleraar uit. Gezinssituatie en opvoeding spelen een rol, maar ook omgevingsfactoren en eventuele deelname aan jongerengroepen.

Een wapeninzamelingsactie is aardig, een gesprek met jongeren over messen en vuurwapens is veel effectiever, stelt prof. Weerman. „Tegelijkertijd is elk wapen dat van straat wordt gehaald er natuurlijk één.”