Demissionair premier Mark Rutte en zijn collega-regeringsleiders treffen elkaar dinsdagavond en woensdag in Slovenië, dat dit halfjaar de EU voorzit. Ze praten dinsdag bij het diner onder meer over de alsmaar oplopende energieprijzen, maar vooral over de omgang van de EU met China en de Verenigde Staten. Woensdag is gewijd aan de verhouding van de unie met de landen op de westelijke Balkan, die ook EU-lid willen worden.

De politie heeft voor de top delen van de hoofdstad Ljubljana en het landgoed waar de leiders bijeenkomen afgezet. In Ljubljana zette zij traangas en waterkanonnen in tegen betogers. Het is al langer onrustig in Slovenië, waar het coronavirus nog flink om zich heen grijpt.

De EU-leiders hopen in Slovenië het wat meer eens te worden over de positie die de EU in de wereld moet innemen. Dat er iets moet veranderen staat voor allen wel vast. Dat is ingegeven door het recente echec van de aftocht uit Afghanistan en voor velen nog onderstreept toen de Verenigde Staten buiten de EU om een veiligheidspact sloten met de Australiërs en Britten. Ook Nederland, dat voor zijn veiligheid vanouds vooral naar Washington kijkt, constateert dat er wat schortte aan de onderlinge communicatie tussen Europa en de VS. Maar over wat de EU voortaan zelf zou moeten doen, zijn de meningen nog zeer verdeeld.

Veel EU-landen hebben al langer moeite met de harde opstelling van de VS tegenover China. Zij blijven China ook zien als belangrijke handelspartner en onmisbare kompaan om bijvoorbeeld de klimaatverandering tegen te gaan.

Om lidstaten als Nederland en die in Oost-Europa gerust te stellen, onderstreepte voorzitter Charles Michel van de raad van regeringsleiders bij aankomst nog maar eens dat „we de NAVO als hoeksteen van onze veiligheid beschouwen”. Maar „tegelijkertijd begrijpen we dat het ook belangrijk is met collega’s te bekijken hoe we autonomer kunnen handelen”, al moet ook dat weer „in lijn met onze partnerschappen en allianties” gebeuren.