Gedachtegoed kan ontstaan als columnisten iets schrijven wat in commentaren wordt overgenomen en waarna de Tweede Kamer het bespreekt. Dat is weliswaar een versimpelde versie van de werkelijkheid, maar zo snel kan de publieke opinie worden beïnvloed. Vandaar dat ik opveerde toen ik kort na elkaar tot tweemaal toe over ”woonschaamte” hoorde.

Mijn huiver werd nog eens versterkt doordat columnist Ayin Bilic zich in haar bijdrage rechtstreeks tot haar schoonmoeder richt die moederziel alleen in een villa woont, terwijl haar zoon het klaarblijkelijk met veel minder vierkante meters moet doen. Zo wordt een ingewikkeld maatschappelijk probleem versimpeld tot een formule waarin alles draait om doorstroming.

Niet lang daarna kwam ik in het hoofdredactionele commentaar van een andere grote landelijke krant dit tegen: „De overheid zou moeten stimuleren dat mensen die ruimte over hebben, kleiner gaan wonen.” Dat klinkt onschuldig genoeg, maar zo worden de geesten rijp gemaakt voor een systeem waarbij oudere huizenbezitters min of meer gedwongen afscheid moeten nemen van hun woning.

Stelt u zich eens een rekenmethode voor waarmee kan worden vastgesteld wanneer iemand ruimte over heeft. Hebben mensen naast de eigen slaapkamer recht op een eigen werk- of hobbykamer? En begint de teller meteen te lopen op de dag dat het laatste kind de ouderlijke woning heeft verlaten of wacht men met rekenen tot een van beide partners is overleden?

De coronapas laat zien hoe eenvoudig het is een bepaalde groep een schuldgevoel aan te praten en aan te wijzen als zondebok. In dit specifieke geval gaat het om (alleenstaande) ouderen die een grote woning ‘bezet houden’, terwijl daar eigenlijk ook een heel gezin zou kunnen worden ondergebracht.

Om te stimuleren dat ouderen zonder financiële gevolgen samen onder één dak gaan wonen, zou men de AOW-regels kunnen aanpassen. Ook zou kunnen worden besloten dat het voor 65-plussers voortaan toegestaan is een recreatiewoning te betrekken. Tevens zou je een soort gemeentelijke woonconsulent kunnen benoemen die bij een eventuele verhuiswens een ontzorgende rol kan spelen en actief meezoekt.

Daarmee maak je het eenvoudiger voor ouderen om te verhuizen. De overheid zou er ook voor kunnen kiezen om belastingheffing voortaan te berekenen op basis van het aantal bewoners en het aantal beschikbare vierkante meters. Wie als alleenstaande een kasteel of een kast van een huis bewoont, betaalt dan veel meer dan een meerpersoonshuishouden.

Het coronapaspoort laat zien dat vrijwilligheid een rekbaar begrip is wanneer het een maatschappelijk belang dient. Zodra woonschaamte een ingeburgerd begrip is geworden, zorgt dat vanzelf voor scheve gezichten. Het eerstvolgende keukentafelgesprek gaat dan niet meer over een hulpvraag maar over oppervlakte en kubieke meters.

De auteur is publicist. Voor eerdere columns zie rd.nl/hormann. Reageren? hormann@refdag.nl