Nu belastingverlagingen óf vervroegde verkiezingen. Dat is het dreigement van Silvio Berlusconi aan het adres van twee van zijn drie coalitiepartners. Dinsdag schreef de premier een ingezonden stuk in het regeringsgezinde dagblad Il Foglio, waarin hij schrijft dat hij verplicht is belastingverlaging door te voeren wegens zijn „contract met de Italianen.”

In de aanloop naar de parlementaire verkiezingen van 2001 had Berlusconi in een rechtstreekse tv-uitzending een vel papier met vijf beloften ondertekend. Daarop, zo beloofde de premier, mochten de Italianen hem na afloop van zijn regeringstermijn aanspreken. Mede dankzij deze beloften won Berlusconi destijds de verkiezingen.

De meeste beloften, zoals meer werkgelegenheid en hogere pensioenen, zijn min of meer wel nagekomen. Maar van de belangrijkste toezegging -belastingverlaging- wil het maar niet komen. Het kabinet besloot eerder deze maand dat er geen sprake kan zijn van belastingverlaging. Daarvoor gaat het economisch veel te slecht. Italië heeft een schuldenlast van maar liefst 106 procent van het bruto binnenlands product en het overheidstekort overschrijdt zo goed als de grens van 3 procent, waarmee de criteria van het stabiliteitspact van de Europese Unie worden overtreden. Met name Gianfranco Fini, sinds een week minister van Binnenlandse Zaken en hoofd van de op een na grootste coalitiepartij, hecht eraan om in de Europese pas te lopen.

Ook de rooms-katholieke regeringspartner UDC is tegen belastingverlaging. „Iedereen wil wel belastingverlaging, maar het probleem is dat je het zo moet doen dat de overheidsbalans niet in gevaar wordt gebracht”, zegt de UDC’er Bruno Tabacci. De Italiaanse Bank voelt er eveneens weinig voor. Eerder adviseerde het IMF Italië dat het eerst moet bezuinigen. Alleen de kleine Lega Nord staat pal achter de minister-president.

Maar Berlusconi lapt alle wijze woorden aan zijn laars. Hij zegt dat er rek zit in de criteria van het stabiliteitspact. Dinsdag schreef Berlusconi een brief aan Balkenende als voorzitter van de EU, waarin hij pleit voor een debat over de criteria van Maastricht. Ook belde de Italiaanse premier zijn Nederlandse ambtsgenoot dinsdagavond over hetzelfde onderwerp.

Berlusconi voelt zich „politiek en ethisch” gehouden aan het „contract met de Italianen.” „De kern van het contract is dat dit land het beter kan doen en vrijer kan worden”, schrijft de premier in Il Foglio. „Deze nieuwe vrijheid kan alleen worden verkregen door de afhankelijkheid van de burger ten opzichte van de belastinginner, de staat, te verminderen.” De belastinghervorming die Berlusconi voor ogen heeft, is ingrijpend. De hoogste schaal van de inkomstenbelasting zou moeten worden teruggebracht van 45 naar 39 procent.

Het is de derde keer in een week tijd dat Berlusconi om dit belastingplan dreigt op te stappen. Het dreigement van vervroegde verkiezingen doet sommige regeringspartners huiveren. „Vervroegde verkiezingen leiden voor ons allemaal tot een catastrofe. Dan moeten we het land in handen geven van Prodi en links”, zei minister Rocco Buttiglione dinsdag. Wellicht is het enige dat helpt om uit de crisis te komen de (serieuze) suggestie van de woordvoerder van Fini’s partij: „Wat we nodig hebben, is een minister van Harmonie.”