Wat is er aan de hand?

„De Autoriteit Financiële Markten (AFM) meldde donderdag dat veel kopers van een eerste huis onverantwoord grote financiële risico’s nemen. Ze verzwijgen bijvoorbeeld leningen zoals een studieschuld of gaan naast een maximale hypotheeklening ook nog nieuwe schulden aan. Volgens de waakhond worden koopstarters door de enorm hoge woningprijzen geprikkeld om de randen op te zoeken van hun financiele draagkracht. Ik snap dat de AFM zich zorgen maakt.”

Kunt u een voorbeeld uit de praktijk noemen?

„Honderden. Ik denk aan een refostel dat wil trouwen en een huis wil kopen. De enige manier om de hoge koopprijs te bekostigen is een hoge hypotheek. Om de lasten daarvan maandelijks te kunnen ophoesten, zijn man én vrouw verplicht om na hun trouwen nog vijf jaar fulltime te werken. Allebei. Een paar jaar geleden zou het stel het nog redden als de vrouw parttime bleef werken, maar nu niet meer. Wat doet zoiets met de christelijke kijk op gezinsvorming?”

Hoe zit dat bij jonge alleenstaanden?

„Die zijn nog kanslozer op de woningmarkt dan tweeverdieners omdat ze veel minder geld kunnen lenen. Iemand met een jaarsalaris van 35.000 euro kan bij een rente van 1,51 procent 164.559 euro lenen. Iemand met een jaarsalaris van 20.000 euro kan 69.927 euro lenen. Samen is dat 234.486 euro. Maar door de tweeverdienersnorm mag zo’n stel 265.239 euro lenen, dat is bijna 31.000 euro meer. Die norm werkt prijsopdrijvend en is discriminerend ten opzichte van alleenstaanden.”

Kan de familie niet bijspringen?

„Dat gebeurt in de reformatorische gezindte veelvuldig. Maar het zorgt ook voor een kloof tussen starters uit bemiddelde families die op deze manier wel een woning kunnen kopen en starters uit families met wat minder geld die deze mogelijkheid niet hebben.

Als ouders of andere familieleden een woning voor zo’n stel voor 100 procent financieren, valt dat buiten het toezicht van de AFM omdat er geen bank bij betrokken is. Maar in veel gevallen wordt zo’n familielening bovenop de toch al hoge hypotheek gestapeld. Ik vind het vreemd dat de AFM daar niet over rept.

Weliswaar gaat het om een lening op zachte voorwaarden, net als bij de studieschuld. Dat wil zeggen dat er niet direct een incassobureau op de stoep staat als zo’n stel niet aan de afgesproken betalingsplichten kan voldoen. Maar áls er zich wat voordoet, zoals het overlijden van het familielid dat financieert, kunnen er wel degelijk grote problemen ontstaan.”

Wat zou er moeten gebeuren?

„Er moet snel een nieuw kabinet komen dat zich als eerste buigt over de woningmarkt. Dat is echt een enorm maatschappelijk probleem. De eerste jongeren die gestudeerd hebben onder het nieuwe leenstelsel betreden nu de woningmarkt. Sommigen hebben een studieschuld van 40.000 tot wel 60.000 euro. Als het een stel betreft dat gestudeerd heeft, moet je dat nog eens verdubbelen. Dan gaat het om enorme bedragen waardoor het verkrijgen van een hypotheek alleen nog maar lastiger is.

Ik snap dat jongeren dan geneigd zijn om hun studieschuld te verzwijgen bij een hypotheekgesprek. Maar het is absoluut onverstandig. Wat mij betreft schaft een nieuwe regering dat leenstelsel onmiddellijk af.”