Homan van der Heide leidde als hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen en het UMCG talloze chirurgen op. Hij was betrokken bij het ontwikkelen en implanteren van de pacemaker, een apparaat dat ervoor zorgt dat het hart in het juiste ritme blijft kloppen. „Wat ik zelf zo frappant vind, is dat hij daar geen patent voor heeft aangevraagd”, zegt Tjark Ebels, hartchirurg in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en oud-leerling van Homan van der Heide. „Hij deed het niet voor het geld en is er zelf niet beter van geworden. Het was puur altruïsme.”

Daarnaast was Homan van der Heide een van de eersten die in 1957 een openhartoperatie in Europa uitvoerde met behulp van de hart-longmachine. Ook deze machine heeft hij zelf gemaakt, zegt Ebels. Volgens hem betekende deze machine „de geboorte” van de hartchirurgie zoals we die nu kennen. „Dat was een hele doorbraak, omdat dit het mogelijk maakte om hartoperaties op een manier te doen die ook grotere operaties mogelijk maakte.”

Zijn familie heeft geholpen met het realiseren van de machine. Daar had het toenmalige academisch ziekenhuis in Groningen geen geld voor. Daarom werden de onderdelen door onder meer zijn vader betaald. „Ze konden het betalen, maar dat deden ze ook. En daar hebben ze niets voor teruggekregen, behalve dat het een succes is geworden.”

Jaarlijks worden nu zo’n 15.000 operaties in Nederland uitgevoerd met behulp van de hart-longmachine.

Homan van der Heide was Ridder in de orde van de Nederlandse Leeuw.