De president tekende vorige week nieuwe wetgeving die zijn regering machtigt om 800 miljard dollar (615 miljard euro) meer te lenen. Het plafond voor leningen werd verhoogd tot 8,18 biljoen dollar. Dat is 37 procent meer dan toen Bush in januari 2001 aantrad. De Amerikaanse federale overheid leeft dus op de pof en veel Amerikanen doen hetzelfde.

„Amerikanen sparen weinig”, verklaart David Resler, chef-econoom van beursmakelaar Nomura Securites in New York. „Ze lenen, geven uit en betalen vervolgens terug. Sommige economen noemen dat vergoelijkend sparen op termijn, maar die term vertroebelt het beeld. Leningen moeten ergens vandaan komen en dat geldt zowel voor particuliere leningen als voor leningen van de overheid. Vooral de miljarden die Washington meer uitgeeft dan het incasseert doen een sterk beroep op de financiële markt”, aldus Resler. Hij wijst erop dat de Amerikaanse financiële markt onvoldoende soelaas biedt, zodat er ook geleend moet worden op de internationale financiële markt.

Tot zover het eerste tekort waarmee Amerika wordt geconfronteerd. Het tweede tekort betreft de negatieve handelsbalans. Dat betekent concreet dat Amerika meer importeert dan het exporteert. Het verschil wordt gefinancierd door landen die bereid zijn Amerikaans schatkistpapier (voornamelijk obligaties) of dollars te kopen als reservemunt. Dollars en Amerikaanse overheidsobligaties vormen momenteel wereldwijd tweederde van alle buitenlandse reserves.

Het geloof in de stabiele waarde van de dollar en in de dynamiek van de Amerikaanse economie waren belangrijke factoren voor deze relatief goedkope manier waarop Amerika zijn tekorten financierde. Maar voorzitter Alan Greenspan van de centrale Federal Reserve waarschuwde vorige week vrijdag in Frankfurt voor de beperkingen van dit systeem, vooral nu de dollar in de afgelopen jaren gestaag is gedaald. „Er zal op termijn een eind komen aan de bereidheid van het buitenland om de dollar nog te aanvaarden als betrouwbare reservemunt”, aldus Greenspan.

Zijn eerste advies aan de regering-Bush is verlaging van het financieringstekort. President Bush heeft een jaar geleden beloofd het financieringstekort in vijf jaar te halveren, maar daar komt weinig van. Hij heeft na zijn herverkiezing kostbare plannen gepresenteerd die het tekort eerder vergroten. Bush wil bijvoorbeeld de tijdelijke belastingverlagingen van zijn eerste ambtstermijn permanent maken. Daarnaast wil hij de Amerikaanse variant van de WAO privatiseren. Dat gaat miljarden kosten. Verder zijn er nog de onvoorspelbare kosten van de oorlog in Irak.

Volgens Chris Edwards, financieel-economisch analist van het Cato Research Instituut in Washington, kan de financiële druk op verschillende manieren worden verlicht. „Je kunt het financieringstekort verlagen, maar je kunt ook de dollar devalueren oftewel in waarde verminderen. Devaluatie zou het vertrouwen in de dollar echter sterk ondermijnen. Maar er is een andere weg. Je zegt dat je streeft naar een sterke dollar -president Bush heeft dat het afgelopen weekeinde nog eens herhaald in Chili- maar ondertussen doe je niets om de gestage daling van de dollar tegen te houden. Daarmee verlaag je in feite de waarde van de dollar, terwijl je het omgekeerde beweert”, aldus Edwards.

Doordat de waarde van de dollar steeds verder daalt -de dollar vertegenwoordigt ten opzichte van de euro nog maar de helft vergeleken met vijf jaar geleden- stijgt de prijs van exporten naar de VS. Dat is nadelig voor economieën die voor hun herstel voor een belangrijk deel afhankelijk zijn van hun export, zoals in Europa en Azië. Ook de Canadezen beginnen al te klagen. „Door niets te doen tegen de daling van de dollar, bevordert Washington de Amerikaanse export. Dat feit op zich plus de waardevermindering van de dollar vermindert het handelstekort. Dat is een indirecte manier om de financiën te saneren, maar het is slechts een tijdelijk middel”, legt Edwards uit.

Zodra het buitenland namelijk weinig heil meer ziet in de dollar als reservemunt en bijvoorbeeld omziet naar een alternatief, dreigt de dollar gevangen te worden in een ongecontroleerde neerwaartse spiraal. „Dat is bijzonder gevaarlijk, zowel voor de Amerikanen als voor de rest van de wereld. Daarom is het beter de zaak gezamenlijk aan te pakken, maar er zijn tot nu toe weinig tekenen die erop duiden dat Washington de ernst van de situatie juist inschat”, meent Edwards.