Informateur Hamer vervolgde dinsdag haar gesprekken met de overgebleven vier partijen die VVD en D66 aan een meerderheidskabinet kunnen helpen. Op tafel ligt een document dat „een aanzet tot een opzet voor een regeerakkoord” is gaan heten. Naast Hamer schoven bij de gesprekken met het CDA, de ChristenUnie en de PvdA en GroenLinks ook VVD-fractievoorzitter Rutte en D66-leider Kaag aan.

Voor Segers was het voorafgaand aan het gesprek al duidelijk. Zijn partij is door Kaag min of meer overbodig verklaard voor het vervolg van het formatieproces.

In het AD liet de D66-leider maandag optekenen: „Het roer moet om. Het moet echt anders. Dat doe je met een andere samenstelling van het kabinet, met andere keuzes en prioriteiten.” Vanaf het begin van de kabinetsformatie liet de D66-politica duidelijk weten dat haar voorkeur uitgaat naar een regering van VVD, D66, CDA, PvdA en GroenLinks.

Segers vroeg zich dinsdagavond nadrukkelijk af waarom zijn partij nog is uitgenodigd voor een gesprek met de informateur. „Uit beleefdheid” is hij daarop ingegaan, zegt hij. De uitspraken van Kaag zijn volgens Segers „niet een eerste tactische manoeuvre de eerste of tweede week na de verkiezingen. Nee, dit is de vijfde maand na een rustperiode. Dan houdt het een keer op.”

Wat Segers betreft is het aan de VVD en D66 om een keuze te maken. Zij zijn de winnaars van de verkiezingen en moeten aangeven met welke partijen zij de onderhandelingen over een regeerakkoord willen starten.

Handjedrukken

Rutte zal ervoor willen waken dat de ChristenUnie definitief niet meer aan zal willen schuiven aan de formatietafel. Later dinsdagavond verzekerde de VVD’er de media dat er nog altijd vier partijen zijn die meepraten over mogelijke kabinetsdeelname.

Een coalitie met de huidige vier regeringspartijen is de voorkeursvariant van de VVD-leider, sprak hij al voor het zomerreces uit. Het is niet uitgesloten dat hij dat voor elkaar krijgt. Kaag benadrukte in haar gesprek met het AD dat de ChristenUnie „niet in deze fase” in haar plaatje van een progressief kabinet past.

Na de stellingname van Segers ligt het voor de hand dat Rutte en Kaag allereerst het CDA definitief aan de formatietafel willen krijgen. Woensdag hebben de leiders van de twee grootste partijen van het land onder leiding van informateur Hamer een tweede gesprek met CDA-leider Hoekstra en zijn secondant Heerma.

Als het CDA aan boord is, staat de VVD ook sterker in nadere gesprekken met de PvdA en GroenLinks. Nu Segers zich voorzichtig terugtrekt uit het formatiespel zijn de linkse partijen de eerst aangewezen mogelijkheid om een meerderheidskabinet te vormen. Het is ongewis of Rutte en Hoekstra −die hooguit met een van de twee linkse partijen willen regeren− het handjedrukken zullen weten te winnen van de PvdA en GroenLinks. De huidige oppositiepartijen kunnen bijna niet meer terugkomen op hun afspraak om alleen samen mee te regeren. Zij zullen zich bovendien nog steeds gesterkt voelen door de aanslag op de positie van Rutte vanwege de vertrouwenscrisis in april.

Een minderheidskabinet van VVD, D66 en CDA is een mogelijkheid die door de formerende partijen tot voor het laatst zal worden bewaard. Segers noemde dinsdagavond meerdere malen de optie om een minderheidskabinet te vormen als alternatief voor samenwerking met de ChristenUnie. Voor het zo ver is, zullen de partijen die aan zet zijn echter eerst alle mogelijke varianten voor een meerderheid proberen aan te grijpen. Zo mogelijk zelfs mét de ChristenUnie.