Veel van de onderwijsinstellingen die ”Bavinck” op de gevel hebben staan, zijn opgericht rond de jaren twintig van de vorige eeuw. Vaak huizen ze in mooie, klassieke gebouwen met een vleugje art deco. Zijn de Bavinckscholen trouw aan hun beginselen van toen? Drie reacties.

IKC De Bavinck, Vlaardingen

Directeur Anita van Dam vertelt dat de gedachtenis aan ”Bavinck” alleen nog levendig gehouden wordt in het logo van de school: daarin is een Ba-vinkje verstopt. „Onze school heeft in een ver verleden de naam ”Bavinck” gekregen. Dat was in een tijd dat alle scholen van de protestants-christelijke vereniging in Vlaardingen namen kregen van dominees en mannen die het ver hadden geschopt in de theologie. Onze school is inmiddels ver verwijderd van het gedachtegoed van Bavinck. Het leeft totaal niet meer en dat is okay.

Onze stichting is protestants-christelijk, maar ik spreek liever van een religieuze organisatie. We geven binnen de school alle ruimte voor zingevingsvragen, of die nou uit protestantse, katholieke of islamitische hoek komen. Op onze kalender staat het Suikerfeest net zo goed als Kerst en Pasen.

In onze schoolgids hebben we wel een stukje staan over wie Bavinck was. Als ik het zo uit m’n hoofd moet vertellen wordt het lastig, want zo diep zit ik er niet in. Ik geloof dat hij vooruitstrevend was, een eigentijdse denker. Zo had hij geen problemen met dansen, terwijl veel tijdgenoten dat slecht vonden.”

Bavinckschool, Den Haag

Christa van der Burg, manusje-van-alles binnen de Bavinckschool in Den Haag, vertelt dat haar school „niet zo veel meer doet met de heer Bavinck. We hadden veel boeken van hem, maar die zijn een aantal jaar geleden met de oude notulenboeken en administratie naar het Nationaal Archief gegaan. Ik weet dat een van die boeken iets met de ziel te maken had.

Onze school is wel een christelijke school, hoor, dat blijft erin. Zoals we in de kerk werken met ”Kind op zondag”, doen we dat hier op school met ”Kind op maandag”. We vieren Kerst en Pasen. Maar er zijn zo veel geloven. Ook als school moeten we de middenweg zoeken en praten we veel met de kinderen en ouders over andere godsdiensten.”

Dr. H. Bavinckschool, Bunschoten

Menda Akkerman van de Dr. H. Bavinckschool in Bunschoten leerde op de pabo Bavincks ”Paedagogische beginselen” kennen. Een flinke scheut Bavinck zou het onderwijs goed doen, denkt de leerkracht. „De Dr. H. Bavinckschool in Bunschoten is een christelijke school, waar we de dag beginnen en eindigen met God. Gedurende de hele dag willen we Zijn liefde laten zien. We verwonderen ons over Zijn grootheid bij de verschillende vakken.

Toen ik op de Gereformeerde Pabo zat, maakte ik bij de lessen van G. F. Pels kennis met Bavinck door het boek ”Het kindbeeld gewogen”. In heel veel onderwijsvisies, ook in de Reformpedagogiek die in Bavincks tijd mode was, staat het kind centraal. Elk kind is uniek, en het moet zich ten volle kunnen ontplooien. Daar gaat ook vandaag alle aandacht naar uit: aansluiten bij interesses, betrokkenheid, welbevinden, vrije keuze.

Allemaal belangrijke dingen, maar het punt is dat het daar dan stopt. Bavinck zegt: God heeft een kind uniek gemaakt met een doel. Hij onderbouwt dat met 2 Timotheüs 3:17: „Zodat een dienaar van God voor zijn taak is berekend en voor elk goed doel volledig is toegerust.” Ook wij vinden het belangrijk dat alle kinderen met veel plezier leren, maar we willen de kinderen ook leren hun gaven en talenten in te zetten tot Gods eer en in alle relaties waarin God ons plaatst.

Dat we bijzondere scholen hebben die christelijk onderwijs geven, wordt in ons land steeds minder vanzelfsprekend. Daarom is het belangrijk om Bijbelgetrouw onderwijs als kwaliteitsmerk in te richten en na te denken over een pedagogische en onderwijskundige visie. En dat is iets waar Bavinck al mee begon. Zo leerde hij schoolvakken aan te bieden in een organisch verband, omdat er samenhang is in de schepping. En hij leerde alle vermogens van het kind aan te spreken: hoofd, hart en handen. Op onze school doen we dat door veel vanuit thema’s te werken.”

De theoloog en pedagoog Herman Bavinck overleed honderd jaar geleden. Wie was hij en wat is zijn erfenis? Deel 2.