Ramp laat zien hoe afhankelijk mens is van technologie
Dijkdoorbraken, aardverschuivingen, ingestorte huizen, auto’s die door het snelstromende water tegen een boom zijn ‘geparkeerd’, afgezette snelwegen, drijvende caravans: de wateroverlast in Duitsland, België en Limburg leidt tot dramatische taferelen.
In een groot deel van het stroomgebied van de Maas, de Geul en de Ruhr is het leven volledig ontwricht. Het overvloedige water verwoest niet alleen wegen en bruggen maar maakt ook digitale verbindingen onklaar. De elektriciteit valt uit en zowel het vaste als het mobiele telefoonnetwerk ligt plat. Mensen zitten opgesloten op de tweede verdieping van hun huis en zijn daar volledig geïsoleerd. Terwijl het dodental oploopt, is er ook sprake van een groot aantal vermisten, maar dat komt deels omdat mensen niet meer bereikbaar zijn via hun telefoon.
Het ontbreken van communicatiemogelijkheden is een van de grote problemen bij een ramp als deze. Mensen zijn steeds meer afhankelijk geworden van technologie: niet alleen voor de gewone onderlinge contacten maar ook in geval van nood. Als de verbindingen uitvallen, werkt een personenalarm niet meer, weigert het navigatiesysteem en is de facebookpagina van de gemeente onbereikbaar. Vaak is de werkelijke omvang van een ramp pas na verloop van dagen zichtbaar vanwege de verbroken communicatiemogelijkheden, want ook journalisten lopen tegen die beperkingen aan. De verslaggever van het Reformatorisch Dagblad moest zijn artikel telefonisch voorlezen aan de redactie in Apeldoorn omdat er geen internetverbinding meer is in het rampgebied.
Dit probleem illustreert het dilemma rond moderne technologie. Aan de ene kant is technologie van cruciaal belang voor het ontwikkelen van goede voorzieningen. Die helpen de mensheid om hem te waarschuwen voor en te beschermen tegen natuurelementen zoals overstromingen, aardbevingen, stormen en bosbranden. De keerzijde ervan is dat die nieuwe middelen de mens snel in de steek laten als zo’n ramp hem toch overkomt. Dan is vaak de eerste vraag: hoe hadden we dit kunnen voorkomen? Dat laat zien hoe de moderne mens zich niet alleen laat leiden door vertrouwen op techniek maar ook door de drang om risico’s uit te bannen en alles zelf te willen bepalen en beheersen. Dat blijkt niet alleen bij dit natuurgeweld, maar het bleek ook bij de bestrijding van de coronapandemie.
Zo’n levenshouding staat haaks op wat de Bijbel leert over vertrouwen. In Engelstalige contracten en verzekeringspolissen staan vaak uitzonderingen voor natuurrampen, die dan omschreven worden als ”act of God”, een daad van God. Dat is terecht, al blijft het moeilijk om dat te begrijpen. De Heidelbergse Catechismus stelt dat het toch nuttig is om dat te weten, zodat we voor de toekomst ons vertrouwen stellen op God Die alles bestuurt. Dat strijdt niet met het gebruik van moderne technologie, maar maakt dat de mens die anders gaat gebruiken.