De zorginstelling heeft een grote zorgplicht voor al haar bewoners: een niet te onderschatten verantwoordelijkheid. Vanuit die zorgplicht maakt de instelling er geen geheim van dat zij het liefst ziet dat alle werknemers zich laten vaccineren. Om die reden is de instelling voornemens om alle niet-gevaccineerde zorgverleners te verplichten een mondkapje te dragen tijdens het werk.

Lisa voelt zich hierdoor best in het nauw gedreven. Niet alleen de druk van de werkgever draagt daaraan bij, ook voelt zij gewoon een tweedeling onder de collega’s ontstaan. Het wordt niet direct tegen haar gezegd, maar vanuit de gesprekken voelt ze vaak aan dat collega’s not amused zijn dat zij zich niet laat inenten. Het dragen van een mondkapje maakt die tweedeling natuurlijk super zichtbaar. Je voelt je zelf er mee lopen; ik ben een niet-gevaccineerde. Lisa’s eerste vraag was: mag de werkgever deze verplichting echt gaan doorvoeren? En is hier ook niet de privacy in het geding? Nog daargelaten de sociale veiligheid van Lisa als werknemer?

In zijn algemeenheid blijft nog steeds overeind dat de werknemer nooit verplicht mag worden tot vaccinatie, dat is juridisch onmogelijk. Alhoewel we steeds meer voorbeelden horen van indirecte dwang. Het laatste nieuws uit Frankrijk zegt genoeg: eerst vaccinatie, dan pas toegang tot bijvoorbeeld het openbaar vervoer. Maar in het geval van Lisa gaat het om iets heel anders: het gaat om een kledingvoorschrift: het dragen van een mondkapje.

Een werkgever mag binnen redelijke grenzen zeker wel een kledingvoorschrift opleggen. Dat valt namelijk onder het instructierecht van de werkgever.

Maar gezien de gevolgen van het voorschrift kunnen hier in dit geval wel prangende vragen bij gesteld worden. Zo is het nog steeds de discussie of een mondkapje wel enige zin heeft. En als dat niet het geval is, is het dan redelijk om het te verplichten en het niet gevaccineerd zijn daarmee zo zichtbaar te maken? Hetzelfde geldt voor de vraag of het wel zo is dat je als gevaccineerde werknemer het virus inderdaad niet meer kunt overdragen. Dat is ook nog niet zeker.

Bovendien mag de werkgever niet bijhouden of een werknemer wel of niet gevaccineerd is. Lisa hoeft zelfs niet aan de werkgever te vertellen of zij wel of niet gevaccineerd is. Strikt genomen heeft de werkgever er dus geen zicht op welke werknemers wel en welke niet gevaccineerd zijn. En hoe kan hij dan een verplichting tot het dragen van een mondkapje inzetten?

Het zou daarom juister zijn als de werkgever alle werknemers zou verplichten een mondkapje te dragen indien er geen anderhalve meter afstand gehouden kan worden –dus in alle situaties waarvan er sprake is van contact met bewoners–, gecombineerd met het regelmatig laten testen van de werknemers.

De auteur is manager juridische dienstverlening bij de RMU