Als de formele formatiegesprekken niet lopen, is er altijd nog het informele, al dan niet vertrouwelijke telefoongesprek. „Mark, heb je even.” „Wopke, ik wilde toch nog even terugkomen op ….”, enzovoorts.

Dat dergelijke onderonsjes het afgelopen weekeinde volop zijn gevoerd, staat vast. Informateur Mariëtte Hamer droeg dat de onderhandelaars vrijdagavond zelfs nadrukkelijk op. Een rondgang van het AD, zondagavond, doet echter vermoeden dat geen van de partijen vooralsnog voornemens is het schuttersputje te verlaten. De VVD wil niet zonder het CDA. VVD en CDA willen of met PvdA of met GroenLinks, maar niet met allebei. D66 wil met VVD én CDA én PvdA én GroenLinks.

Denkbaar is dan ook dat Hamer het stokje deze week zal moeten doorgeven aan een opvolger, zonder dat ze al uitsluitsel kan geven op de vraag: Wie met wie?

Ook als die vraag steeds pregnanter wordt, kan bellen uitkomst bieden, zo leert de geschiedenis. Informateur Jaap Burger belde in 1973 met demissionair minister van Sociale Zaken Jaap Boersma van de ARP. Ook toen zat de formatie muurvast. Burger wilde de drie voorlopers van het CDA –ARP, KVP en CHU– met verkiezingswinnaar PvdA in één kabinet zien te krijgen. In de ARP bestond tweespalt. Boersma voelde daar wel voor en wilde aan een links kabinet op z’n minst gedoogsteun bieden, ARP-leider Biesheuvel had zijn zinnen gezet op een kabinet van de confessionele drie en de VVD.

Met zijn telefoontje, bekend geworden als ”de inbraak van 1973” forceerde Burger een doorbraak. Zonder ruggespraak met Biesheuvel zei Boersma ja tegen diens aanbod minister te worden. Daarmee maakte hij alsnog de weg vrij voor het kabinet-Den Uyl.

Saillant detail, in de wandelgangen wordt momenteel gefluisterd dat de onderhandelende partijen met de gedachte spelen oud-PvdA-leider Samsom een post als minister van Klimaat en Energietransitie aan te bieden. Zegt die net als Boersma ja, dan kan, zo is de gedachte, de PvdA wellicht alsnog Rutte IV worden ingetrokken, zonder GroenLinks.

Luchtballon

Of het ook echt tot zo’n inbraakpoging komt, is echter zeer de vraag. Die moet namelijk wel de steun hebben van alle toekomstige coalitiepartners, anders blijft het bij een proefballonnetje.

Oud-GroenLinks-leider Femke Halsema werd in 2012 compleet overrompeld door een telefoontje van beoogd vicepremier en PvdA-minister Asscher. Hij verwees naar de formatiegesprekken tussen VVD en PvdA die toen gaande waren en bood haar op persoonlijke titel pardoes een ministerschap aan. Het idee was dat de PvdA met de zetels van GroenLinks in de Kamer meer had in te brengen dan de VVD.

Samen met twee GroenLinks-strategen hield Halsema thuis een urenlang beraad om te bezien hoe het spel zo strategisch mogelijk kon worden gespeeld. Maar intussen sms’te Asscher haar alweer een update: „Krijg zojuist bericht dat de VVD je blokkeert.” Oftewel, de ene inbraakpoging is de andere niet.