De drie directeuren troffen elkaar in een online-debat over de erfenis van de antirevolutionaire staatsman Abraham Kuyper (1837-1920), dat was georganiseerd door het HDC Centre for Religious History aan de Vrije Universiteit Amsterdam. De directeuren was gevraagd een kracht van de andere partijen naar voren te brengen en een zwak punt van de eigen partij te noemen.

„Tussen het christelijk geloof en de macht zit natuurlijk een bepaalde spanning”, stelde Pieter Jan Dijkman, directeur van het WI van het CDA. „Dat kan een gezonde spanning zijn. Maar ik denk dat je ook zo eerlijk moet zijn om te zeggen dat die spanning tussen het christelijke en het politieke soms afwezig is”, stelde hij bij het recenseren van zijn eigen partij. Dijkman noemde dat „een beetje een pijnlijke constatering.” Volgens hem is het zeker voorafgaand aan verkiezingen zo dat in de laatste fase „het christendemocratische helemaal ten onder gaat in het streven naar macht, in electorale onderzoeken.”

Jan Schippers, directeur van het WI van de SGP, noemde het oppakken van bestuurlijke verantwoordelijkheid „ronduit een sterk punt” van het CDA.

Derde weg

De derde spreker was Wouter Beekers, directeur van het WI van de ChristenUnie. „Kuyper en de zijnen zochten een derde weg. Ik heb het idee dat de ChristenUnie dat moeilijker en moeilijker vindt”, stelde hij. Volgens hem zit zijn partij „in een middenblok van progressieve partijen.”

Beekers noemde als voorbeeld bij zijn stelling dat een lid van de CU-jongerenorganisatie de partijslogan ”hoopvol realisme” had vervangen voor ”hoopvol idealisme”. „Dan denk ik: dan vaar je heel duidelijk mee op die progressieve koers, en dan verlies je eigenlijk dat zoeken naar de derde weg, wat bij de traditie van de ChristenUnie past.”

Ook noemde hij de slogan ”samenwerking ja, superstaat nee”, die ChristenUnie en SGP gezamenlijk gebruiken in de Europese politiek. „Ik hoor meer en meer mensen om me heen zeggen: dat ”superstaat nee” was toch vooral iets van de SGP; wij zijn vooral van het ”samenwerking ja”. Ik mis dan eigenlijk het zoeken naar die derde weg in de reactie op het progressieve, nieuwe maakbaarheidsdenken van deze tijd.”

Polarisatie

Beekers sprak onder meer over polarisatie, en spitste dat toe op de coronacrisis. De CU’er stelde dat een deel van de mensen terugverlangt naar een tijd waarin corona niet bestond. „Als ik heel eerlijk ben, doet de SGP daar af en toe aan mee, en wordt er een beetje lacherig gedaan –ook door vertegenwoordigers– over het virus en over vaccinaties.” Ook wordt de eigen kring „niet echt” aangesproken, stelde hij.

Aan de andere kant ziet Beekers dat CDA en CU „heel braaf meedoen in het koor op het midden.” Daarmee bedoelde hij de stroming die zegt: „Er is geen keuze” en „Samen krijgen we het virus onder controle.” „Dan denk ik wel eens: waar is dat antirevolutionaire verhaal? Hoezo krijgen we de werkelijkheid onder controle? En wie heeft het ooit weer over het beginsel van soevereiniteit in eigen kring?” Beekers zei zowel bij zijn eigen partij als bij CDA en SGP het „eigen verhaal in de polarisatie” te missen.

Gewetensfunctie

CDA’er Dijkman stelde dat CU en CDA in veel opzichten steeds meer op elkaar gaan lijken. Volgens SGP’er Schippers oefent de CU vooral voor de linkerflank van het CDA „een soort gewetensfunctie” uit, bijvoorbeeld als het gaat om de opvang van vluchtelingen. „Ik vind dat de ChristenUnie dat goed doet.”

De CU heeft zich ook geprofileerd tegenover de SGP, stelde Schippers. Als voorbeeld noemde hij het feit dat de CU in 2015 de reformatorische belijdenisgeschriften uit de grondslag van de partij te vervangen voor de Geloofsbelijdenis van Nicea. Ook wees hij op profilering van de CU ten opzichte van CDA en SGP, door zich neer te zetten als een christelijk-sociale partij. Dat profiel uit zich volgens hem in onder andere het zware accent op milieu- en klimaatbeleid. „Als ik het op een heel ondeugende manier samenvat, kun je de fusiepartij ChristenUnie typeren als GroenLinks met de Bijbel.”

Vrouwenstandpunt

Over zijn eigen partijgenoten zei Schippers dat die „vooral niet het gevaar willen lopen dat zij iets afknabbelen van het Woord van God.” Daarbij ziet hij echter wel een zwak punt: „Ik denk dat helaas niet altijd de Heilige Schrift het voor het zeggen heeft in de reformatorische kring, of in de achterban van de SGP.” Volgens hem worden ook sociale praktijken, gewoonten en opvattingen van de SGP aangehangen alsof het Bijbelse principes zouden zijn. Schippers heeft de indruk dat SGP’ers „soms wat minder moeite hebben” met het toevoegen van zaken aan de Bijbel. „Daar moeten ze eigenlijk wat scherper op zijn, vind ik.” Als voorbeeld noemde hij Kerstens weerstand tegen de verplichte aansluiting op de waterleiding, dat in strijd werd geacht met Klaagliederen 5:4. Verder „ga je over de schreef”, aldus Schippers, als je het kostwinnersbeginsel een Bijbels beginsel noemt. Ook mag de SGP wat hem betreft „nog eens heel grondig gaan nadenken” over het vrouwenstandpunt.

Schippers vindt dat de SGP Kuypers concept van christelijk liberalisme nog eens goed moet bekijken. „Kuyper had kritiek op de liberalen van zijn dagen. Hij vond ze eigenlijk helemaal niet liberaal, en dat vind ik eigenlijk ook van de huidige liberalen.” Verder kan de SGP wat hem betreft leren van het compromissen sluiten van Kuyper.

Dijkman (CDA) stelde dat de kracht van de SGP zit in de volharding van het „gij geheel anders, of beter gezegd: in de dwarsige cultuurkritiek.” Op de SGP-burelen in de Tweede Kamer heerst, vindt Dijkman, een aangename rust. Volgens hem heeft dat te maken met het vermogen om de politiek te kunnen relativeren. Tegelijkertijd is er, ziet Dijkman, een „heilige verontwaardiging in de waardering van de moderne cultuur”, bijvoorbeeld waar het gaat om SecondLove. „Hou vol”, zou ik zeggen.