Het voorstel zou de overheid tot 2030 jaarlijks zo’n 1,7 miljard euro kosten, maar dan zouden de problemen rond het verlenen van bijvoorbeeld bouwvergunningen en stalaanpassingen wel direct tot het verleden behoren. Dat zou goed zijn voor bijvoorbeeld het aanpakken van het grote huizentekort in Nederland en het vergroenen van de landbouw. In een opiniestuk in Het Financieele Dagblad van dinsdag zetten Natuurmonumenten, Natuur & Milieu, LTO Nederland, VNO-NCW, MKB Nederland en Koninklijke Bouwend Nederland hun plan uiteengezet.

De stikstofproblematiek ontstond in 2019, toen de Raad van State oordeelde dat de toenmalige stikstofwetgeving in strijd was met Europese verplichtingen. De vergunningverlening liep daarna grotendeels vast – en daarmee bijvoorbeeld ook de bouw. Voordat de coronacrisis uitbrak, noemde premier Mark Rutte de stikstofproblematiek „de grootste crisis” die hij als premier meemaakte.

Bijzonder aan het nieuwe plan is dat er zes partijen samen optrekken en met een gezamenlijk voorstel komen. Natuurmonumenten en Natuur & Milieu hebben bijvoorbeeld ook meegewerkt. Dat is van belang omdat bij eerdere oplossingen die door partijen zijn aangedragen „winst voor de één meestal verlies voor de ander” betekende.

„Polarisatie is vaak makkelijker dan samenwerken en verantwoordelijkheid dragen”, schrijven de zes. Maar het stikstofprobleem is alleen samen op te lossen, zeggen ze. Dit keer zou er wel een breed draagvlak zijn. In het plan zijn verduurzamingsvoorstellen opgenomen voor onder meer de industrie, bouw- en energiesector.

Subsidies

De benodigde financiering van de overheid moet volgens land- en tuinbouworganisatie LTO Nederland voornamelijk naar de landbouw gaan. Er zouden subsidies moeten komen voor boeren die willen innoveren, bijvoorbeeld door hun stal te vernieuwen zodat mest en urine van hun vee van elkaar worden gescheiden. Daardoor zou er minder stikstof vrijkomen. Ook zouden de boeren meer willen inzetten op weidegang, het met water verdunnen van mest die op het land wordt gebracht en minder eiwitrijk voer.

Een andere pijler van het plan bestaat uit een vergoedingsregeling voor boeren en andere grote uitstoters van stikstof die hun bedrijf vrijwillig willen stoppen of verplaatsen naar een andere locatie.

Ook stellen de organisaties voor om boeren meer mee te laten helpen met natuurbeheer. Via langjarige contracten, waar ook weer vergoedingen tegenover zouden moeten staan, zouden boeren nog meer kunnen helpen met bijvoorbeeld waterberging.

De voorstellen zouden er voor zorgen dat de stikstofuitstoot in 2030 zo’n 40 procent lager zal liggen dan in 2019. Daarmee zou de uitstoot sneller worden teruggedrongen dan eerder voorzien. Bij recente wetgeving ging de overheid volgens de organisaties nog uit van een afname van 26 procent.

De organisaties vragen nu aan de politiek om hun aanpak verder uit te werken. Ook adviseren ze het demissionaire kabinet om het plan voor te leggen aan de Raad van State en het Planbureau voor de Leefomgeving.

Ook bij wegenbouwprojecten knelt de stikstofuitspraak inmiddels behoorlijk. Diverse grote projecten lopen vertraging op of dreigen langer te gaan duren. Dat gaat onder meer om de verbreding van de A27 bij Utrecht en de verbetering van de doorstroming bij knooppunt Hoevelaken.