„Aan het rijtje met Nederlandse exportproducten als kaas en tulpen kan naast xtc ook de plofkraak worden toegevoegd”, waarschuwt Wösten. „Die woorden gebruik ik tijdens congressen met internationale politiecollega’s inmiddels helaas.”

Bendes die zich toeleggen op plofkraken –de groepen komen vaak uit de regio Utrecht en Amsterdam– blazen niet alleen vlak over de grens in Duitsland pinautomaten op. Criminelen zijn ook bereid om honderden kilometers te rijden om bijvoorbeeld in Luxemburg of een Alpenland geld te roven.

Tekenend is dat Nederlandse misdadigers in hoogstwaarschijnlijk alle 180 plofkraken die vorig jaar Noordrijn-Westfalen teisterden, de hand hadden. De Duitse deelstaat grenst aan Nederland. Dat plofkrakers steeds vaker het oog laten vallen op pinautomaten in het buitenland, heeft te maken met beveiligingsmaatregelen. Wösten: „In Europa hoort Nederland tot de landen die de beveiliging van pinautomaten het best op orde hebben. Mede dankzij de samenwerking tussen betrokken partners, zoals politie en banken. In bijvoorbeeld Duitsland zijn pinautomaten vaak nog makkelijk te kraken, als waren het koekblikjes. Landelijk beleid komt daar moeilijker van de grond dan in Nederland. Duitse deelstaten hebben hun eigen wetgeving.”

Levensgevaarlijk

De politie maakt zich zorgen over de „steeds zwaardere” explosieven die criminelen gebruiken, ook in Nederland. Wösten: „Banken beveiligen pinautomaten steeds beter. Daarom maken misdadigers zwaardere explosieven. Het is een kat- en-muisspel tussen politie en criminelen.

Woog de springlading van plofkrakers een paar jaar geleden maximaal een kilo, nu komen we bommen van meer dan twee kilo tegen, ter grootte van haast een stoeptegel. Zo’n explosief kan kluizen compleet vernietigen. Brokstukken liggen soms op bijna 200 meter afstand van een opgeblazen pinautomaat.”

Soms deinzen plofkrakers er niet voor terug tijdens één kraak twee keer een explosief te laten ontploffen. Eén exemplaar moet ze dan toegang verschaffen tot bijvoorbeeld een kluisruimte, het andere explosief is bedoeld om een geldautomaat op te blazen. Die werkwijze hanteerden criminelen bijvoorbeeld eind vorig jaar in Hilversum, legt Wösten uit.

Plofkrakers brengen omwonenden en passanten nogal eens in levensgevaarlijke situaties, geeft de politie-expert aan. „Bij een plofkraak in Amsterdam vlogen tot schrik van ouders stukken metaal door een babykamer. Gelukkig bleven de bewoners toen ongedeerd. Bij een andere plofkraak sloegen scherven voorbijgangers in het gezicht.”

Deur

De Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EODD) is de laatste jaren steeds drukker met het vinden of ontmantelen van explosieven die criminelen inzetten bij plofkraken. Dat signaleert adjudant André, EOD-expert op dat terrein, die om veiligheidsredenen zijn achternaam niet vermeld wil. De militaire experts rukken ook steeds vaker uit na meldingen over granaten die als dreigmiddel worden ingezet. „Criminelen hangen die bijvoorbeeld aan de deur van een coffeeshop.”

In 2020 moest de EODD reageren op 237 meldingen over door criminelen ingezette explosieven. In 2019 ging het nog om 216 meldingen. Anders dan in vroegere jaren zijn die tegenwoordig in de meeste gevallen serieus, merkt de EOD-expert. „In slechts zo’n 3 procent van die meldingen gaat het tegenwoordig om namaakbommen of vals alarm. Zo’n vijftien jaar geleden was er veel vaker sprake van valse alarmeringen.”

De EODD maakt zich zorgen over bommen die criminelen zelf in elkaar zetten. De laatste paar jaar is pakweg driekwart van de explosieven door misdadigers zelf gemaakt. Ze gebruiken daarvoor kunstmest, flitspoeder (mengsel dat in vuurwerk gebruik wordt) en de springstof TATP.

Motorkap

Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) ziet een forse toename van het aantal zelfgemaakte zware explosieven, meldde NRC Handelsblad deze week. Vorig jaar werden bij het NFI door de politie en het OM 31 zaken aangedragen met door criminelen zelf gefabriceerde bommen: bijna een verdrievoudiging ten opzichte van een jaar eerder.

Vuurwerkbommen kunnen ongekende ravage aanrichten, waarschuwt de EOD-expert. „We proberen bij de rechterlijke macht tussen de oren te krijgen dat je met vuurwerk levensgevaarlijke bommen kunt maken. Tijdens een demonstratie lieten we zestien cobra’s (zwaar vuurwerk, JV) onder een auto ontploffen. De auto werd uit elkaar gereten, de motorkap lag 100 meter verderop.”