„Ziekenhuizen zijn opgelucht dat de openstelling van de terrassen met een week is uitgesteld”, reageert dr. Dave Dongelmans op het nieuws dat het kabinet niet per 21, maar vanaf 28 april wil gaan versoepelen. Het is volgens de voorzitter van stichting Nationale Intensive Care Evaluatie (NICE) momenteel namelijk „krankzinnig” druk op ic’s.

Er liggen nu ruim 800 coronapatiënten op de ic; het hoogste aantal sinds eind april 2020. Tijdens het hoogtepunt van de eerste golf, begin april, lagen er wel beduidend meer: ruim 1300.

Prof. Ernst Kuipers, voorzitter van het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ), verwacht dat de stijging van de ziekenhuisbezetting doorzet. Hij maakte vrijdag bekend dat de capaciteit van ic’s moet worden opgeschaald. Er komen honderd bedden bij, waarmee de totale capaciteit richting de 1550 bedden gaat. Momenteel zijn 1181 van de 1400 ic-bedden bezet.

„Bedden zijn niet zozeer het probleem”, stelt Dongelmans. „Wel het personeel.” Artsen en met name verpleegkundigen op de ic hebben het „zwaar.” In plaats van een of twee moeten ze drie patiënten behandelen en verzorgen.

Openhartoperaties

Om aan extra handen te komen, worden medewerkers van andere ziekenhuisafdelingen opgetrommeld om het vaste ic-personeel te ondersteunen. „Dat is nuttig en nodig, maar betekent ook een extra belasting voor het vaste personeel dat hen moet begeleiden”, zegt NICE-voorzitter Dongelmans. „Daarnaast komt de reguliere zorg onder druk te staan als personeel coronazorg moet gaan verrichten.”

Ziekenhuizen zien zich gedwongen de reguliere zorg steeds verder af te schalen, meldde de Volkskrant zondag na een rondgang langs ziekenhuizen en ic-hoofden. Onder meer het Radboudumc in Nijmegen stelt zelfs operaties uit die eigenlijk niet langer dan zes weken kunnen wachten, zoals openhartoperaties en sommige kankerbehandelingen.

Behalve een toename van de coronapatiënten speelt mee dat er een hoog ziekteverzuim onder ziekenhuispersoneel is. Een deel zit thuis met corona of de nasleep ervan, een ander deel is overwerkt of heeft psychische klachten.

Grote ic

Dagelijks worden er zo’n vijftig coronapatiënten op de ic opgenomen. „Dat is veel”, stelt Dongelmans. „Een grote ic, zoals in Rotterdam, Groningen of Amsterdam, telt vijftig bedden. Dus in een dag tijd kan zo’n ic vol komen te liggen.” In theorie dan, want in de praktijk worden patiënten netjes verdeeld over het land. Het mogelijke gevolg is dat iemand uit Den Haag op een ic in Maastricht of Groningen komt te liggen.

Sinds het begin van de pandemie, eind februari 2020, hebben bij elkaar zo’n 10.700 coronapatiënten op de ic gelegen. „Echt heel veel”, vindt Dongelmans. „Zeker als je de ligduur in aanmerking neemt.” Een ‘gewone’ patiënt ligt gemiddeld tweeënhalve dag op de ic; een coronapatiënt wel zestien dagen.

Een jaar geleden was de gemiddelde ligduur van een coronapatiënt nog twintig dagen, maar dankzij onder andere nieuwe medicatie en opgebouwde ervaring van artsen is de ligduur verkort. De vier dagen ‘winst’ is ondanks het feit dat patiënten die momenteel op de ic terechtkomen, ernstiger ziek zijn en meer onderliggende aandoeningen hebben dan pakweg een jaar geleden.

Extra zuurstof

Het aantal coronapatiënten dat op de verpleegafdeling moet worden opgenomen, stijgt minder hard dan het aantal ic-opnames. Hoe kan dat? „Er wordt geprobeerd mensen langer thuis te houden met extra zuurstof”, vermoedt Dongelmans. „Daardoor kan het zijn dat mensen die wél in het ziekenhuis belanden, zieker zijn en eerder op de ic terechtkomen.” Coronapatiënten komen meestal eerst op de verpleegafdeling terecht, maar soms ook rechtstreeks vanaf de spoedeisende hulp op de ic.

Een andere mogelijke oorzaak is dat meer coronapatiënten op de ic komen te liggen als er extra ic-capaciteit wordt gecreëerd. „Die lege bedden kunnen gevuld worden met afdelingspatiënten die voorheen net te goed waren voor de ic.” Bij het UMC Utrecht werd vorige week een extra Covid-ic geopend. Binnen twee dagen lag die vol. „Dat kun je in de registratie zien als een plotse toename van het aantal bezette ic-bedden.”

Ondanks deze kanttekening denkt Dongelmans dat de ic-bezetting een betere maat is voor de ernst van de pandemie dan het aantal ziekenhuisopnames. „Het is heel ingewikkeld, maar feit is dat we nu met meer ic-opnames zitten dan ooit in de derde golf.”