Noord-Ierland hoort bij het VK, maar houdt zich ondanks de brexit nog aan de regels van de Europese gemeenschappelijke markt. Dat moet voorkomen dat er grenscontroles komen aan de grens met Ierland, een gevaar voor de broze Noord-Ierse vrede. Douaniers moeten daarom vanaf volgende maand controleren of producten die er arriveren van Britse bodem wel voldoen aan de eisen van de EU. Maar daar wil Londen bij nader inzien nog niet aan, omdat anders lege schappen zouden dreigen.

De Europese Commissie is daarover ontstemd en begint een zogeheten inbreukprocedure. Ze stuurt de Britse regering een officiële aanzeggingsbrief met een verzoek om opheldering. Dat is de eerste stap in een proces dat kan eindigen bij het Europees Hof van Justitie.

Londen ontvangt daarnaast een „politieke brief” waarin Brussel zijn beklag doet over de schending door de Britten van het vertrouwen waarop het brexitakkoord tussen de EU en het VK berust. Die scheidingsakte bevat ook afspraken over het oplossen van meningsverschillen. Die worden mogelijk in gang gezet als geruststellend antwoord uitblijft.

De grenskwestie, een van de grootste hersenkrakers van de brexitonderhandelingen, speelt in alle hevigheid op nu het VK zich sinds de jaarwisseling niet langer aan de EU-regels houdt. Londen beweerde in december nog dat wat coulance tot april genoeg zou zijn om de afgesproken controles te regelen op goederen die de Ierse Zee oversteken. Daarom heeft Brussel dat respijt destijds verleend, zegt een EU-bron.

Als er toch meer tijd nodig is, wil de commissie daar volgens de ingewijde best over nadenken. Als de Britten tenminste een duidelijk plan overleggen wanneer de controles dan wél kunnen beginnen. Maar dat blijft tot dusver uit.

„De EU heeft zich flexibel opgesteld en is bereid dat te blijven doen”, zegt de Brusselse bron. „Maar het antwoord van het VK was eenzijdige actie. Het schendt voor de tweede keer binnen zes maanden een internationaal verdrag. Dat heeft het onderlinge vertrouwen geschaad.”

De Britten zijn het daar niet mee eens. Coulanceperiodes worden zo vaak verlengd, stellen zij. En Londen moest nu wel zelf in actie komen omdat het overleg met de EU over verlenging maar niet opschoot.