De routekaart moet de „logica in maatregelen meer zichtbaar maken.” Dat zegt toenmalig secretaris van het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO) Daniëlle Woestenberg half oktober, als ze aankondigt dat het CIO een routekaart voor kerken gaat opstellen. In zo’n overzicht is direct duidelijk welke maatregelen een kerkenraad moet treffen of welke versoepelingen mogelijk zijn, op basis van het besmettingsniveau in de regio. Dat betekent een einde aan onzekerheid in beleid, een einde aan telkens afwachten welk bezoekersaantal de overheid nu adviseert en vooral –is de hoop– een einde aan discussie over die adviezen.

Een conceptversie van de routekaart wordt een paar weken later aan de bij het CIO aangesloten kerken verstuurd. Verschillende gemeenten passen in november hun beleid aan op basis van deze kaart, maar dat was niet de bedoeling, zegt het CIO: de kaart is nog niet af en daarom niet geschikt voor gebruik. Het is „nog niet te zeggen wanneer de kaart definitief wordt.”

Daarna is het lange tijd stil. Nu, vijf maanden na aankondiging van de kaart, valt er „nog steeds niets te melden vanuit het CIO”, laat een woordvoerder deze week desgevraagd via de mail weten. Herhaalde verzoeken leveren niet meer informatie op. Wat is de reden dat de laatste klap erop zo veel tijd kost? Komt die kaart, waarvan een zorgvuldig uitgewerkt concept al maanden in de kast ligt, er eigenlijk nog wel tijdens de crisis? Het CIO wil niet op de vragen ingaan. Omdat er niets te melden valt, is telefonisch contact volgens de organisatie bovendien „niet zinvol.”

Gissen

Het is daardoor gissen welke overwegingen een rol spelen in het ‘ophouden’ van de kaart. Vrijgeven zou helderheid verschaffen, maar tegelijk een grotere mate van zelfstandigheid voor kerken betekenen. Een kerk kan zich dan bijvoorbeeld beroepen op de routekaart in het gebruikmaken van een bepaald percentage van de ruimte in de kerk – ook als dat percentage in bijvoorbeeld grote reformatorische kerken honderden bezoekers kan betekenen. Mogelijk schrikt het CIO er tot nu toe voor terug om zulke keuzes te maken.

De keerzijde is er echter evengoed: het volgen van de routekaart betekent niet per definitie versoepelen. Het is denkbaar dat als de routekaart direct in het najaar in gebruik was genomen, momenteel in meer gemeenten de diensten uitsluitend digitaal gevolgd zouden worden dan nu – conform het huidige CIO-advies, dat maandag werd herhaald door premier Rutte. De conceptkaart spreekt bij een lockdown immers over ”geen bezoekers”.

Dat roept wel de vraag op of het momentum om de kaart in te voeren, niet voorbij is gegaan. Heel wat kerkenraden hanteren inmiddels eigen beleid. Onder de gemeenten die in het najaar versoepelden op basis van de conceptkaart, zullen er weinig zijn die momenteel helemaal geen bezoekers ontvangen. Als de kaart alsnog wordt ingevoerd, zal de bereidheid in zulke gemeenten niet hoog zijn om dat beleid nog aan te passen.

Daar komt bij dat een heel aantal gemeenten inmiddels versoepelt, soms in overleg en met toestemming van de plaatselijke overheid. Op verschillende plaatsen wordt het avondmaal weer gevierd in de komende tijd. En ook landelijke kerken zoals de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) bieden zelfstandig voorzichtig meer ruimte voor bezoekers in de dienst. Daarbij springt in het oog dat de PKN haar nieuwe lijn niet baseert op dalende coronacijfers, maar op „de behoefte aan ruimte binnen de kaders.”

Het toont hoezeer kerken behoefte hebben aan zowel duidelijkheid als perspectief. Juist een routekaart zou hierin een belangrijke rol kunnen spelen. Maar wil die nog kans van slagen hebben, zal die er snel moeten komen.