Over definitieve cijfers over 2020 beschikken de meeste gemeenten pas in juni. Maar uit de signalen die kerkelijke bureaus ontvangen uit de gemeenten blijkt dat de opbrengst van collecten nauwelijks of niet dalen. Daarmee lijkt het weinig of niet kunnen bijwonen van kerkdiensten van weinig invloed te zijn op het geefgedrag van gemeenteleden. Soms lijkt de opbrengst van de –vaak digitale– collectes sinds de invoering van de coronamaatregelen zelfs groter dan voorheen.

Dat beeld lijkt op de uitkomsten van de peiling die de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer in de Protestantse Kerk in Nederland onlangs hield. PKN-gemeenten zagen in 2020 vooral de inkomsten uit verhuur en openstelling dalen met ruim 35 procent, de collectes daalden gemiddeld slechts met 6 procent. De actie Kerkbalans leverde vorig jaar net zoveel op als in 2019.

In de Gereformeerde Gemeenten blijkt de „bereidwilligheid tot geven ongedacht groot”, zegt Gert ten Bolscher, directeur van het Bureau voor Kerkelijke Dienstverlening. Hij verwacht dat de opbrengst van reguliere collectes „zeker niet minder zal zijn” dan in 2019. De Gereformeerde Gemeenten zijn voor de inkomsten afhankelijk van collecten, giften en soms legaten. Op legaten heeft Ten Bolscher geen zicht.

De collectes voor deputaatschappen laten „een wisselend beeld” zien. Een duidelijk doel voor een collecte lijkt volgens de directeur meer op te brengen dan standaardcollectes voor deputaatschappen. Ook ziet hij dat gemeenteleden nu vaker per maand een bedrag overmaken in plaats van dat zij elke zondag collectegeld geven.

Deputaatschappen in het kerkverband worden ook „digitaal creatief” om mensen te bereiken. Zo organiseert het deputaatschap Evangelisatie binnenkort een online evangelisatiedag. „Doel is in de eerste plaats mensen inhoudelijk bij activiteiten te betrekken”. Maar zulke activiteiten „stimuleren ook de aandacht in gebed en geefgedrag.”

Trouw

Ook bij de Hersteld Hervormde Kerk zijn er geen signalen van een forse daling van de kerkelijke inkomsten. S. L. Visser, voorzitter van de landelijke commissie toezicht en financiën, krijgt geen berichten binnen dat er bij plaatselijke gemeenten problemen zijn ontstaan afgelopen jaar. Op landelijk niveau is het jaar in financieel opzicht positief afgesloten, geeft de kerkvoogd aan. Vanuit de eigen gemeente in Middelharnis-Sommelsdijk herkent hij het beeld dat gemeenteleden meer dan voorheen lijken te geven, als voor een specifiek doel wordt gecollecteerd.

Binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken is nog nauwelijks zicht op de effecten van de coronamaatregelen op de inkomsten van de gemeenten. Bertjan Groothedde, manager van het Dienstenbureau, zag wel de bereidheid tot doneren juist toenemen in april, toen de coronacrisis in volle hevigheid losbarstte.

De trouw van leden is groot, zegt Groothedde. Daarom verwacht hij dat de inkomsten van gemeenten redelijk stabiel blijven, ook al staan ze over het geheel van 2020 „vermoedelijk wel onder druk.” In tegenstelling tot de Protestantse Kerk ontvangen de Christelijke Gereformeerde Kerken nauwelijks opbrengst van huur en exploitatie, een bron van inkomsten die door de coronacrisis stevig onder druk staat.

Jan Verwijs, hoofd van het Kerkelijk Bureau van de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland, geeft aan dat hij geen signalen krijgt dat er minder inkomsten van kerken zijn, hoewel cijfers nog niet bekend zijn. Hij verwacht dat de collecteopbrengst in 2020 daarom niet of nauwelijks verschilt van andere jaren. Hetzelfde geldt voor Gereformeerde Gemeenten in Nederland. Het Kerkelijk Bureau ontvangt ook geen berichten dat gemeenten in 2020 in financiële nood terecht zijn gekomen, laat medewerker J. D. den Toom desgevraagd weten.