De Stemming: Linkse samenwerking blijft ingewikkeld
Of de verschillende linkse partijen het nu goed doen in de kiezersgunst of niet, samenwerking op die flank blijft ingewikkeld. Dit keer is het GroenLinksleider Jesse Klaver die zijn nek uitsteekt – tevergeefs. Nog 21 dagen tot de verkiezingen.
Instappen
Terwijl Klaver de wagen van de progressieve samenwerking wil laten rijden –„met GroenLinks aan het klimaatstuur, zij aan zij met de progressieve collega’s, is er veel mogelijk”– trappen andere partijen op de rem; zij willen nu in elk geval nog niet vastleggen wie precies tot de inzittenden behoren; misschien stappen zij zelf niet eens in.
Of de anderen nu enthousiast zijn of niet, Klaver is dat wel. Zijn partij maakt zelfs óók reclame voor SP en PvdA –die gelden als links en progressief– en de progressieve partij D66. ”Meer Lilian & Lilianne & Sigrid & Jesse. Meer GroenLinks”, zo prijkt op een verkiezingsposter.
Klaver lanceerde in een zondag verschenen essay de term “Keerpunt 21”. Daarmee verwijst hij naar “Keerpunt ’72”. Destijds, in 1972, gingen PvdA, D66 en PPR (een van de voorlopers van GL) met een gezamenlijk programma de verkiezingen in. De progressieve alliantie haalde bij de verkiezingen 56 zetels. Samen met de confessionele partijen KVP en ARP werd een kabinet gevormd. Dat kabinet wordt gezien als het meest progressieve ooit.
De GL-voorman pleit in zijn essay voor „een stembusakkoord tussen GroenLinks, D66 en PvdA, een heruitgave van Keerpunt ‘72.” De SP heeft Klaver er graag bij, maar, zegt hij: Lilian Marijnissen (SP) „plaatst zelf vraagtekens bij die progressieve samenwerking.”
Wat Klaver betreft moeten D66, PvdA en GL „samen een sterk progressief aandeel vormen van een nieuwe coalitie.”
Probleem
Zou het sluiten van een progressieve alliantie vruchten kunnen afwerpen? Zeker. Kijk maar naar 1972: PvdA, D66 en PPR kwamen toen allen in de coalitie, hoewel dat getalsmatig niet nodig was.
D66, GL en PvdA hebben nu opgeteld 42 zetels; met de SP erbij 56. Vooralsnog is voor deze combinaties geen zetelwinst te verwachten. Maar ook dan kán blokvorming werken. Wat helpt, is dat de VVD, die naar alle waarschijnlijkheid én de grootste partij wordt én praktisch onmisbaar zal zijn voor een coalitie, de PVV uitsluit. Als D66, GL en PvdA een blok vormen en écht alleen gezamenlijk in een coalitie willen, zou de kans aanzienlijk zijn dat dit lukt – met de VVD en wellicht het CDA.
Op zo’n coalitie zal het vermoedelijk echter niet uitdraaien. Er is namelijk één probleem: op dit moment is alleen GL enthousiast over brede progressieve blokvorming. Het is begrijpelijk dat iedere partij haar eigen belangen heeft, en haar afweging maakt. Intussen is het voor VVD en CDA goed om te weten dat de progressieve partijen elkaar niet allemaal per se willen vasthouden: zij kunnen die partijen nu tegen elkaar uitspelen.
