De in Marokko geboren Forum-directeur ziet de vrijheid van meningsuiting als een van de belangrijkste grondrechten in Nederland. „Daaruit vloeien vele vrijheden voort, zoals die van godsdienst en van betoging.”

Dat het Europees Parlement viel over bepaalde uitlatingen van kandidaat-eurocommissaris Buttiglione kan Harchaoui alleszins billijken. „Sommige burgers dragen zwaardere verantwoordelijkheden dan andere mensen. Je kunt privé-opvattingen niet scheiden van de werkzaamheden die je moet verrichten. Als iemand niets heeft met mensenrechten, kan die niet tegelijkertijd in een ambt keihard moeten vechten voor bepaalde rechten van bijvoorbeeld homoseksuelen.”

De Forum-directeur kan zich dan ook goed voorstellen dat voor veel europarlementariërs de Italiaanse kandidaat-commissaris geen betrouwbare partner is. „Dat zou ik ook stellen als iemand die voor folteren is op de post van Justitie zou komen. Hij moet op die post daar juist tegen vechten. Dat kan toch niet samengaan? Bovendien is het een recht van het parlement om opvattingen te steunen of te verwerpen.”

Ook voorstanders van de doodstraf -zoals bijvoorbeeld veel SGP’ers zijn- zouden wat Harchaoui betreft niet op Justitie kunnen komen. „De doodstraf is in Europa afgeschaft. We hebben jarenlang tegen die straf gevochten. Dan is het toch inconsequent als iemand die voor de doodstraf is ons op die post moet vertegenwoordigen?”

Het staat volgens Harchaoui minderheden wel vrij om meningen te hebben die indruisen tegen die van de meerderheid. „Dat moet kunnen in een democratische rechtsstaat, zolang je mensen niet kwetst of oproept tot haat. Uiteindelijk bepaalt de rechter of je te ver gaat in je gedrag. Daarom is de moord op Theo van Gogh in geen enkel opzicht te rechtvaardigen. Theo van Gogh mocht in zekere zin provoceren. De rechter heeft immers altijd bepaald dat hij binnen de grenzen van de wet is gebleven. Dat gold destijds ook voor de uitspraken van Leen van Dijke en El Moumni. Zo moet de maatschappij ook accepteren dat de SGP artikel 36 van een bepaalde belijdenis wil handhaven, zolang deze partij er niet toe oproept bepaalde rechtsregels te overtreden.”

Harchaoui hoopt dat door de moord op de filmmaker de ruimte voor minderheden niet verder onder druk komt te staan. „Ik zie op korte termijn wel het gevaar dat het proces van verwijdering doorzet. De verhouding tussen groepen mensen komt verder onder spanning. Maar de moord op Van Gogh staat gelijk aan liquidatie van het vrije woord. Wie zich gekwetst voelt, moet niet naar de wapens grijpen, maar naar de rechter stappen.”

Op lange termijn kan de moord ook gevolgen hebben voor de positie van christenen, waarschuwt de Forum-directeur. „Het kan niet zo zijn dat alleen moslims minder ruimte krijgen om hun geloof te belijden. In Nederland mag de overheid geen onderscheid maken tussen religies. Wat de rechtsstaat betreft, doet het er niet toe of Nederland nu een christelijk land is of niet.”

Harchaoui hoopt niet dat burgers het idee gaan koesteren dat een homogene samenleving alle problemen voorkomt. „We moeten elkaar niet het beeld gaan aanpraten dat we allemaal dezelfde ideeën er op na kunnen houden. Dat bestaat niet. De mate van democratie is af te leiden uit de vraag hoe je met minderheden omgaat. Als de ruimte voor minderheden binnen de huidige rechtsregels wordt beperkt, komen we op een hellend vlak.”

Dit is het derde deel in een korte serie over de mate waarin het uiten van minderheidsopvattingen over zaken als homoseksualiteit wordt getolereerd. Vrijdag deel 4.