In het artikel ”Scholen luiden de noodklok over examen” (RD 3-2) geven twee van de drie aan het woord gelaten schoolleiders aan dat het beter is om het centraal examen (CE) te laten doorgaan. Daarvoor worden enkele goede argumenten genoemd. Ik citeer de belangrijkste: „Geen onrust meer, er is eerder al een besluit genomen over de aanpassing van de examenregels. Scholieren en docenten hebben nu een consistente lijn nodig.” Het zou inderdaad een heel slechte zaak zijn als het CE (bij ongewijzigde omstandigheden) niet zou doorgaan. Ik noem een aantal argumenten.

1. Vorig jaar bleek dat door het niet doorgaan van het CE nogal wat scholen sterk afwijkende resultaten behaalden. Er waren scholen waarbij iedere examenleerling slaagde, terwijl die scholen in de voorgaande jaren niet in de buurt van de 90 procent kwamen. Blijkbaar is het CE nog steeds de ultieme toets die ervoor zorgt dat de niveau-eisen gehandhaafd worden. In het overleg van de VO-raad (belangenvereniging van het VO die de minister adviseert) op 3 februari zeiden enkele bestuurders dat er wetenschappelijk bewijs is voor de deugdelijkheid van alleen een schoolexamen (SE). Dat zou voldoende inzicht geven in het niveau van de leerlingen en de beheersing van de leerstof. Als dat zo is, hoef je toch niet bang te zijn voor het CE?

2. De aanpassingen van het CE in dit examenjaar (twee keer twee weken examen plus twee herkansingen) bieden voldoende mogelijkheden om eventuele achterstanden in te halen en onderdelen te repareren. Daarvoor moet je dan natuurlijk wel aan het werk…

3. De huidige examenleerlingen hebben dit hele cursusjaar les op school. De herinvoering van de anderhalvemetermaatregel vereist wel wat aanpassingen maar die zijn niet onoverkomelijk. De onlineperiode vorig cursusjaar trok zeker zijn sporen, maar scholen konden dat schooljaar afsluiten met adequate toetsing op school, waardoor ze het niveau konden bewaken. Het CE nu alsnog schrappen, spoort totaal niet met de inzet en verwachtingen van scholen.

4. Een diploma heeft een civiel effect: je toont daarmee aan dat je iets kunt op een bepaald niveau. Leerlingen zullen, als het CE niet doorgaat, bepaalde leerstof zich minder eigen maken. Ze zijn na het SE in april klaar en hoeven zich niet meer voor te bereiden op de ultieme test: het CE. Bij de normale gang van zaken zijn de leerlingen in de weken voor de examens bezig met het herhalen van de leerstof en het verwerven van een totaaloverzicht. De diplomawaarde vermindert als leerlingen niet het ultieme bewijs hoeven te leveren.

5. Het onderwijs in de voor-examenklassen wordt schade toegebracht. Deze leerlingen werken nu met het perspectief dat de eisen niet of beperkt zullen worden aangepast. Dat wordt ondersteund door het overheidsbeleid om de scholen toe te staan de toetsen in de voor-examenklassen op school af te nemen. Als deze leerlingen merken dat de huidige lichting examenkandidaten zónder dwingende medische of veiligheidsredenen geen examen hoeft te doen, zal dat de verwachtingen van deze leerlingen beïnvloeden en het studie-elan verzwakken.

Succeservaring

Dat de coronacrisis van invloed is op het leren, ontken ik niet. Docenten, leerlingen en ouders staan voor grote uitdagingen. Sommige leerlingen en scholen werden extra getroffen door de pandemie en konden moeilijker omgaan met het leren op afstand in het vorige cursusjaar. Dat leverde achterstanden op. Daarom zullen dit jaar waarschijnlijk minder leerlingen hun diploma halen. Dat is natuurlijk jammer, maar niet onoverkomelijk; het kan zelfs een gezonde leerervaring zijn. Ik denk in dit verband aan de bestuurder van de CHE die onlangs pleitte voor een extra studiejaar, om toch het vereiste onderwijsniveau te halen.

Een leerling van onze school zei te hopen dat vermeende achterstanden bij andere scholen wel hun invloed zouden hebben op het handhaven van de norm bij de examens. Ik zei wat plagend: „Maar jij gaat toch voor een volwaardig diploma?” Zijn antwoord: „Maar ik ben ook een beetje lui, meneer.”

Ik sluit af met de slotzin in een mail die ik aan de leerlingen van vwo-6 stuurde: „Je ziet: ik doe er alles aan om jullie een volwaardig diploma te laten behalen, waarbij recht wordt gedaan aan jullie karakter, inzet, intelligentie en jullie geweldige leraren ;-).” Die succeservaring gun ik iedereen, dit jaar of volgend jaar.

De auteur is teamleider en examensecretaris vwo, Pieter Zandt SG.