Techniek had een centrale plaats in het gezin waarin Christian van der Weele (39) opgroeide. Van de vier broers kozen er drie voor een technische studie. Christian betrad na de middelbare school de beveiligingswereld. Jarenlang liep hij met een hond over het terrein van de kerncentrale bij Borssele. „Een mooie job, maar niet iets wat ik mezelf tot mijn pensioen zag doen.”

Op 23-jarige leeftijd begon hij aan de mbo-opleiding verpleegkunde. In zijn vrije tijd bleef hij werkzaam als hondengeleider. Na het behalen van zijn diploma vond hij werk in ziekenhuis De Weezenlanden in Zwolle, nu onderdeel van Isala. „Ik heb daar acht jaar met veel plezier gewerkt, maar zodra iets sleur begint te worden, krijg ik de kriebels.”

Een bekende attendeerde hem op de vacature voor een docent verpleegkunde aan het Hoornbeeck College in Apeldoorn. „Aanvankelijk hield ik de boot af, na een dag meelopen vielen veel dingen op hun plaats. Kennis overdragen is mooi om te doen.” Toch blijft de actieve zorg trekken, zeker in deze coronatijd. „Als verpleegkundige kijk je anders naar zo’n pandemie dan de gemiddelde Nederlander.”

Eigen bedrijf

De verleiding om in het weekend ondersteuning in het ziekenhuis te gaan bieden, wist Van der Weele te weerstaan. „Het onderwijs, met de bijkomende taken die ik kreeg, slokt veel tijd op. En ik heb een gezin en mijn eigen bedrijf.”

Dat bedrijf kwam voort uit de website ehbocommissie.nl die hij ontwikkelde. „Rond 2012 raakte ik geïnteresseerd in alles wat te maken heeft met hulpverlening in de kerk. In de gereformeerde gemeente van Goes zat ik al in de EHBO-commissie, na de verhuizing naar Nunspeet kreeg ik ook daar het verzoek lid van die commissie te worden.”

Alle informatie die hij verzamelde, zette hij op de website, met voorbeelden van calamiteitenplannen en adviezen erbij. „Dat deed ik onbezoldigd, maar geleidelijk kreeg ik vanuit steeds meer gemeenten het verzoek om een opgesteld ontruimingsplan te beoordelen of aan te geven waaraan zo’n plan moet voldoen. Vanwege die ontwikkeling heb ik er in 2019 een bedrijf van gemaakt.” Hij gaf het de naam Kerkveiligheid, een term die zowel hulpverlening als veiligheid omvat.

Toezicht

De noodzaak van toezicht in en rond de kerk zag Van der Weele in de achterliggende decennia snel toenemen. „De hele samenleving verruwt. Door de coronapandemie wordt dat proces nog versterkt. Veel medelanders hebben geen begrip meer voor de bijzondere positie van kerken. Daar moet je iets mee. Volg de sociale media om te weten wat er wordt gezegd over jouw kerkelijke gemeente, is een van mijn adviezen.”

De gereformeerde gemeente van Nunspeet zette naast de EHBO-commissie een commissie veiligheid op, beide met Van der Weele als een van de twee coördinatoren. Via Google Alerts krijgt hij waarschuwingen op basis van ingevoerde zoektermen. „Dan kun je preventief acteren. Als mensen op sociale media beweren dat we gek zijn, neem ik dat voor kennisgeving aan. Het wordt anders als ze bedreigingen uiten. Staat er op zondagmorgen dertig man met slechte bedoelingen op de stoep van de kerk, dan moet je weten hoe te handelen.”

Training

Met de EHBO-kant van de veiligheid is het doorgaans op papier prima geregeld, is zijn ervaring. En de gewenste hulpmiddelen, van brancard tot automatische externe defibrillator, hangen in de meeste kerkgebouwen keurig op de juiste plek.

Met de training is het vaak wat minder goed gesteld. „Aan de hand van het ontruimings- of calamiteitenplan moet worden geoefend. Hoe krijg je iemand die halverwege een lange bank een hartinfarct krijgt, op een goede manier tussen de mensen vandaan? Doe je dat met een brancard, of pak je hem aan kop en kont? Waar ga je die persoon zo nodig reanimeren? Wat doe je als de dominee op de kansel onwel wordt? Hoe vang je de gemeente op als het iets ernstigs blijkt te zijn? Denk daarover na en train op basis van concrete casussen.”

Hetzelfde geldt voor de beveiligingskant van het werk. Veel kerkgebouwen zijn intussen uitgerust met camera’s. Maar wat te doen als het beeldscherm iets zorgwekkends toont? „Dan zal er op de juiste wijze gesignaleerd, gealarmeerd, gereageerd en gecommuniceerd moeten worden”, vat Van der Weele samen.

„De aanwezige toezichthouder die naar buiten stapt, dient in ieder geval contact te houden met een maatje binnen, via een portofoon. En wat is de procedure als iemand schreeuwend binnenkomt en de boel op stelten zet, wat in een aantal kerkelijke gemeenten al is voorgekomen? Verwachten we dan dat de koster ingrijpt, moet de ouderling van dienst naar voren rennen, of vertrouwen we erop dat een stevig gemeentelid de schreeuwer bij de kladden pakt, terwijl de gemeente een door de dominee opgegeven psalm zingt? Daarover moeten afspraken worden gemaakt, waarmee je geregeld oefent.”

Commissie veiligheid

In de veiligheidstrainingen die Van der Weele verzorgt, wordt aandacht besteed aan portofoongebruik, het aanspreken van personen die zich bij het kerkgebouw ophouden, de gewenste houding ten opzichte van risicovolle personen, de-escalerend optreden, het juridisch kader rond aanhouding van mensen, de juiste handelwijze bij de vondst van verdachte voorwerpen, alarmering van de politie en zelfverdediging.

In zijn eigen kerkelijke gemeente was een fietsendiefstal tijdens de dienst reden om een aparte commissie veiligheid op te richten. De gereformeerde gemeente van Nunspeet kent daardoor niet alleen een crèche met vrouwen die tijdens de dienst voor het kleine kroost van de gemeente zorgen, maar ook een ruimte waar leden van de commissie veiligheid achter een scherm de situatie buiten het gebouw in de gaten houden.

De toezichthouders werken volgens een veiligheidsplan waarin alle verantwoordelijkheden en taken helder zijn beschreven. Personen die zich om onduidelijke redenen bij de kerk ophouden, worden vroegtijdig op een vriendelijke manier aangesproken. „Daarmee kun je veel problemen voorkomen.”

De veiligheidstaak moet niet bij de koster of hulpkosters worden neergelegd, vind de zorgdocent annex kerkbeveiliger. „Die zijn primair gastheer en hebben de handen bovendien al vol aan alles wat ze in het kerkgebouw in de gaten moeten houden. Stel voor de veiligheidsbewaking anderen aan. Het is verstandig om ook enkele vrouwen in deze commissie op te nemen, voor het geval er een vrouw betrokken is bij een incident.”

Verantwoordelijkheid

Een deugdelijk georganiseerde beveiliging van het kerkgebouw is in de optiek van Van der Weele niet strijdig met vertrouwen op Gods zorg voor Zijn gemeente. „Het geeft een hele verantwoordelijkheid als er op zondag duizend, vijftienhonderd man naar je kerk komt en buiten coronatijd avond aan avond verenigingen in je kerkgebouw vergaderen. Dan kun je niet zeggen: „Als er vreemde sujetten voor de deur staan, zien we wel wat we gaan doen.” Een kerkelijke gemeente moet geen concern met opgeleide beveiligers worden, maar het is wel zinvol om mensen een basale training te geven. Zodat ze weten wat ze moeten doen als er activisten of journalisten voor de deur staan.”

In deze coronatijd dienen kerken grondig na te denken over de vraag wat ze naar buiten toe communiceren als ze op zondag nog steeds met behoorlijke groepen samenkomen, vindt de kerkbeveiliger. Ook de dreiging van het moslimfundamentalisme vraagt om bezinning. „In Noord-Frankrijk is een priester het hoofd afgesneden, waarom zou dat een paar honderd kilometer noordelijker niet kunnen gebeuren?”

Dienst houden met open deuren is naar zijn mening niet meer van deze tijd. „De afkeer van christenen neemt wereldwijd toe en dat zal alleen maar sterker worden. Daar hoeven we niet paniekerig van te worden, neem wel verstandige maatregelen. Kerkgangers die te laat zijn en geïnteresseerden met overduidelijk goede bedoelingen, kunnen door de toezichthouders worden binnengelaten. Volk met kwade bedoelingen moet niet ongehinderd binnen kunnen lopen. Gods zorg en voorzienigheid sluiten onze verantwoordelijkheid niet uit.”