Minister Ank Bijleveld van Defensie maakte dinsdag bekend dat het kabinet met een speciaal gebaar zijn waardering zal uitspreken voor Dutchbat III, de ongeveer 850 veteranen die gestationeerd waren in Srebrenica ten tijde van de val van de enclave in 1995. Ook krijgen ze het symbolische bedrag van 5000 euro belastingvrij.

Met deze stap reageert Bijleveld op de commissie-Borstlap, die onderzoek deed naar het welzijn van Dutchbat III. Ze komt met een „duidelijke verklaring die tegemoetkomt aan het ervaren gebrek aan erkenning en waardering.”

Veteranen moeten eerherstel krijgen, bijvoorbeeld op een soort reünie. Daar zou de premier dan de verklaring van waardering en erkenning voor de veteranen uitspreken.

De commissie-Borstlap meldde dat veel veteranen van Dutchbat III nog last hebben van de uitzending naar het voormalige Joegoslavië. Zo’n 20 tot 30 procent ervaart nog altijd posttraumatische stressklachten.

Het lichtbewapende Dutchbat III moest de enclave Srebrenica beschermen, maar werd overlopen door zwaarbewapende Bosnisch-Servische eenheden. Na de val van de enclave werden ongeveer 8000 moslimjongens en -mannen vermoord door Bosnische Serviërs.

Bijleveld biedt veteranen verder terugkeerreizen naar Srebrenica aan. Onduidelijk is of familieleden mee mogen. De Vereniging Dutchbat III heeft donderdag in een overleg met Bijleveld opheldering gevraagd. Voorzitter Nijeboer ziet het gebaar van het kabinet als „een eerste goede stap.”

Veteranen ontvangen binnenkort een brief van het ministerie waarin hun extra, professionele hulp wordt aangeboden. „Zorg is er altijd geweest”, aldus kapitein Ebel Dijkman, destijds maatschappelijk werker in Srebrenica. De hulp was echter niet altijd adequaat, terwijl militairen schroom hadden om hulp te vragen.

Recht doen

„25 jaar na de val van Srebrenica hoopt het kabinet recht te doen aan de veteranen van Dutchbat III”, schrijft Bijleveld aan de Tweede Kamer. Ze neemt alle aanbevelingen van de commissie over.

Uit het onderzoek van de commissie kwam naar voren dat de meerderheid van Dutchbat III zich onvoldoende gewaardeerd voelt door Defensie, de overheid en de samenleving. Ze vinden ook dat de media een te negatief beeld schetsen.

Dutchbatters hebben gedreigd met een rechtzaak, omdat ze op een onmogelijke missie zijn gestuurd. Veteranen zouden 1000 euro per persoon voor elk jaar na de missie willen.

Bent u verrast?

„Nee. Voor ons komt dit niet als verrassing. Het is goed dat het kabinet deze stap zet en de zeven aanbevelingen van de commissie-Borstlap, die onderzoek heeft gedaan naar Dutchbat, integraal overneemt. Tegelijk is een aantal dingen nog niet geregeld. Blootstelling aan gevaarlijke stoffen bijvoorbeeld. Of decoratie. In al die jaren is er maar één Dutchbatter onderscheiden. Daar gaan we over in gesprek met de minister.”

Is erkenning 26 jaar na dato niet te laat?

„Het is laat. Als er echter niets zou gebeuren, zou het erger zijn. Het politieke apparaat werkt nu eenmaal niet snel.”

Ondervindt u nog steeds problemen?

„Nog dagelijks. Mijn trommelvlies ben ik bij een beschieting kwijtgeraakt. Twee collega’s van me zijn zwaargewond geraakt door een antitankraket. Nederland heeft ons beschouwd als laffe honden. Onterecht overigens. Al die dingen gaan je niet in de koude kleren zitten.”

U krijgt 5000 euro. Voldoende?

„Over de hoogte kun je debatteren. Het is nattevingerwerk. Ik ben blij dát er iets gebeurt.”

Wat gaat u daarmee doen?

„Oh, geen idee. Gewoon op de rekening laten staan. Net als de meeste Nederlanders zouden doen. Een buffertje is wel fijn.”

Het kabinet biedt terugkeerreizen aan. Interesse?

„Ik ben al een paar keer teruggeweest. De vraag is even of een terugkeerreis met of zonder familie plaatsvindt. Het kabinet lijkt voor zonder te kiezen. Daar gaan we over in gesprek met de minister. Het is goed om mét familie te gaan. Dan kunnen zij het gebied zien waar alles zich heeft afgespeeld. En Dutchbatters beter begrijpen.”

Hoe waardeert u het kabinetsbesluit?

„Ik ben er niet over te spreken. Totaal niet. Wat is 5000 euro na 25 jaar ellende? Reken maar uit: 5000 euro gedeeld door 25 jaar keer 12 maanden? Dat is dus 16,67 euro per maand! Een schijntje.”

Het is ook erkenning.

„Wat schiet ik op met erkenning? Ik hóéf geen erkenning. Wat is dat voor dom woord van het kabinet en van een paar zielige figuren uit Dutchbat? Ik heb er geen goed woord voor over.”

Vindt u 5000 euro onvoldoende?

„Het is een schijntje. Dit bedrag staat niet in verhouding tot 25 jaar ellende. Zet er maar minstens een nul achter.”

Pakt u het geld aan?

„Natuurlijk, dat doet iedereen. Mooi meegenomen natuurlijk. Maar daar heb ik wel 25 jaar voor moeten lijden. Wat ik ermee ga doen, weet ik niet. Het huis opknappen of in de auto stoppen, kan mij het schelen.”

Hoeveel problemen ondervindt u nog door Dutchbat?

„Zonder medicijnen slaap ik nauwelijks. Ik loop nu bij de tandarts. Alle tanden moeten worden vervangen, omdat ze zijn aangetast door de medicijnen die ik moet slikken.”

Gaat u gebruikmaken van de extra, professionele hulp die nu wordt geboden?

„Schiet toch op. Dit is een pr-stunt van het kabinet om de publieke opinie te paaien. Die hulp is er al járen. Iedereen kan naar het Sinaïcentrum of het Centrum 45. Ik heb al 15 jaar hulp, maar stopte ermee. Je rakelt alleen maar dingen op.”

Wilt u een terugkeerreis?

„Geen interesse. Anders was ik allang geweest. Wat heb ik daar te zoeken? Alles rond Dutchbat is verdraaid. Wij hebben gedaan wat we konden binnen de mogelijkheden en regels. Wij zijn verraden.”

Wat vindt u van het kabinetsbesluit?

„Persoonlijk ben ik grosso modo tevreden. De erkenning voor Dutchbat heeft lang, te lang geduurd. Veteranen hebben talloze malen aangedrongen op waardering. Ik neem het de regering kwalijk dat in 2006, bij de uitreiking van herinneringsmedailles, niet is doorgepakt. Met zorg, met snellere PTSS-beschikkingen, met erkenning dat Dutchbat, ondanks waarschuwingen aan minister Ter Beek, op een onmogelijke missie is gestuurd. Canada waarschuwde: Stap niet in het wespennest van Srebrenica.”

Met welke problemen kampen Dutchbatters?

„Militairen kampen met verbroken relaties, zijn aan de drank en drugs geraakt, zijn in de goot terechtgekomen of hebben zelfmoord gepleegd. Het gevoel was dat Dutchbat in de doofpot werd gestopt.”

U hebt kerkdiensten geleid in Srebrenica. Hoe was dat?

„De legerpredikant was net met verlof naar Nederland. We bouwden de bar om tot kerk. Ik heb bijvoorbeeld gesproken over Psalm 121: Vanwaar zal mijn hulp komen? Niet diep doorwrochte thema’s, maar praktisch.”

Hoe ziet u recht en gerechtigheid voor

Dutchbat in Bijbels licht?

„Vanuit Bijbels oogpunt moet er gerechtigheid plaatsvinden. Dat is zo klaar als een klontje. Dutchbat is onrecht aangedaan. Maar ook nabestaanden moet recht worden gedaan. Persoonlijk vind ik het geen probleem om de overheid te vergeven. Ik ben niet van te laat en te weinig.”

Is 5000 euro genoeg?

„Voor mij had het niet gehoeven. Geld geeft geen genoegdoening en het zal het leed nooit goedmaken. Een proces van Dutchbatters tegen de staat eist 1000 euro per jaar, dat is dus 26.000 euro. Elk bedrag is altijd discutabel.”

Wat te doen met 5000 euro?

„Geen idee. Mijn vrouw zegt: Twee elektrische fietsen kopen.”