Buitenland

Gevlucht naar VK: Hongkong is Hongkong niet meer

Het leven in Hongkong wordt na de invoering van een nieuwe veiligheidswet als zo verstikkend ervaren, dat inmiddels honderden inwoners de wijk hebben genomen naar het buitenland. Ook de 42-jarige Gavin Mok zag zijn kans schoon.

29 January 2021 16:01
Oproerpolitie kijkt toe hoe demonstranten de straat op gaan in Hongkong, januari 2020. beeld AFP, Isaac Lawrence
Oproerpolitie kijkt toe hoe demonstranten de straat op gaan in Hongkong, januari 2020. beeld AFP, Isaac Lawrence

„Mij bekroop al vroeg de gedachte dat het de verkeerde kant op ging”, zegt Mok, voorheen handelaar op de aandelenmarkt in Hongkong. Grootschalige protesten in 2003 –ook toen gericht tegen een nationale veiligheidswet– zetten hem voor het eerst aan het denken.

De overdracht van het Britse Hongkong aan China zes jaar eerder maakte hem nog niet ongerust. Het leven ging z’n gangetje, zegt Mok telefonisch. „We hadden een normaal bestaan, net als iedereen. Ons werd toegezegd dat Hongkong vijftig jaar een autonome regio zou blijven. Met de daarbij horende vrijheden en democratie.”

Maar in de jaren die volgden zag Mok het tegendeel waar worden. De parapluprotesten van 2014, zo genoemd vanwege de gele paraplu’s die het symbool werden van het verzet van de Hongkongers, waren een keerpunt voor hem. „Sinds die protesten wist ik dat ik Hongkong moest verlaten, de Chinese Communistische Partij nam meer en meer de controle over.”

Mond snoeren

Het laatste zetje kreeg Mok door de nieuwe veiligheidswet die China vorig jaar juni invoerde. Die volgde op maandenlange –vaak vreedzame, maar soms gewelddadige– protesten tegen een wet die het mogelijk maakte om verdachten uit te leveren aan China. Ook Mok nam deel aan „haast elk” protest. Maar toen het geweld van de politie en het aantal arrestaties toenam, haakte hij af. „Ik droeg de verantwoordelijkheid voor mijn gezin.”

16730220.JPG
Gavin Mok l. verhuisde samen met zijn vrouw en twee dochters vanuit Hongkong naar het Verenigd Koninkrijk. „Ik durfde mij niet meer uit te spreken over mijn politieke voorkeur.” beeld Gavin Mok

De veiligheidswet, die de autoriteiten ongekende bevoegdheden geeft, baarde hem zorgen. Hongkongers kunnen meerdere jaren achter de tralies belanden als ze „oproepen tot afscheiding”, „de regering ondermijnen” of „samenwerken met buitenlandse krachten.”

In de praktijk komen deze vage formuleringen erop neer dat iedere vorm van verzet taboe is, zegt Benedict Rogers van de mensenrechtenorganisatie Hong Kong Watch. „De overheid gebruikt de wet niet alleen tegen meer radicale prodemocratische activisten, maar het is een middel geworden om iedereen die pleit voor democratie de mond te snoeren.”

Sinds de invoering van de wet zijn al meer dan 100 inwoners opgepakt. Begin januari arresteerden de autoriteiten 53 prodemocratische activisten. Twee weken geleden pakte de politie nog 11 personen op omdat zij Hongkongse jongeren hielpen bij een vluchtpoging naar Taiwan.

Extreem voorzichtig

De nieuwe wet heeft een „dramatisch effect” op de situatie in Hongkong, zegt Rogers. Zo ongeveer alle aspecten van het leven in de metropool zijn getroffen. „In het politieke leven is de invloed het duidelijkst. Politici en prodemocratische activisten zijn gearresteerd, of vanwege de wet naar het buitenland gevlucht.”

Niet alleen de democratie wordt ontmanteld, ook alle andere vrijheden zijn inmiddels ingeperkt. Zowel de persvrijheid als de vrijheid van meningsuiting staat zwaar onder druk. Rogers: „Hongkongers zijn extreem voorzichtig geworden in wat ze zeggen. Journalisten kunnen niet meer schrijven wat ze willen.”

Religieuze gemeenschappen mogen nog steeds actief zijn, maar ook de godsdienstvrijheid is in het geding, aldus Rogers. „Zo moeten geestelijken voorzichtig zijn in wat ze zeggen en doen. De politie viel recent een kerk binnen en bevroor de rekening van de pastor omdat hij tijdens protesten betogers had geholpen.”

16730228.JPG
Ben Chung m. is een van 53 prodemocratische activisten die deze maand werden opgepakt. beeld AFP, Peter Parks

In tegenstelling tot in China zelf, is er nog wel toegang tot het wereldwijde web, zegt Rogers. Hij noemt internet „de laatste reddingslijn.” Hierdoor kunnen Hongkongers niet alleen te weten komen wat er zich in de rest van de wereld afspeelt; ook is internet hét middel om te communiceren met de buitenwereld.

„De stad is totaal veranderd”, zegt ook Mok. „Hongkong is Hongkong niet meer.” Hij zag vooral de vrijheid van meningsuiting ingeperkt worden. „Ik voelde mij monddood gemaakt. Niet alleen in het dagelijks leven, maar ook op sociale media durfde ik mij niet meer uit te spreken over mijn politieke voorkeur. Ik aarzelde om gevoelige berichten op Facebook te liken.”

Dochters

In reactie op de nieuwe veiligheidswet verstrekt de Britse regering vanaf 31 januari een aangepast visum aan Hongkongers met een Brits nationaal overzees paspoort (BNO). Dit document is een overblijfsel van het Britse rijk dat zich tot Hongkong uitstrekte. Hongkongers kunnen door de nieuwe regels langer in het Verenigd Koninkrijk blijven en na vijf jaar het Britse staatsburgerschap aanvragen.

De Britse regering verwacht dat zo’n 150.000 Hongkongers in 2021 van deze mogelijkheid gebruik zullen maken. Aangemoedigd door het nieuwe visumaanbod besloot Mok, die evenals zijn vrouw een BNO-status heeft, Hongkong in oktober 2020 te verruilen voor het Verenigd Koninkrijk. „Ik geef Hongkong op, maar niet mijn Hongkongse identiteit.”

Hij noemt het een verdrietige stap. „Maar ik wist dat ik het moest doen. In het bijzonder voor mijn twee dochters. Als ik alleen was geweest, was ik misschien nog een tijdje gebleven. Maar ik wil niet dat mijn kinderen communistische wetten moeten gaan bestuderen, of vervalste geschiedenislessen krijgen.”

Inmiddels is Mok een Youtubekanaal gestart en maakt hij video’s om andere Hongkongers te helpen die naar het Verenigd Koninkrijk willen afreizen. „Veel Hongkongers aarzelen om te komen. Met mijn kanaal wil ik laten zien wat er mogelijk is. Ze moeten niet de boot missen vanwege hun aarzeling. Ik voorzie nog strengere wetten die moeten voorkomen dat mensen naar het Verenigd Koninkrijk afreizen.”

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer