De redactie heeft dit liveblog gesloten. Lees het liveblog van zaterdag hier.

Sinds deze week zijn voor het eerst niet-medische mondkapjes te koop voorzien van een keurmerk, meldt consumentenprogramma Kassa. Dat betekent onder meer dat de neus-mondmaskers meer dan 90 procent van de virusdeeltjes tegenhouden van een besmet persoon en dat ze voldoen aan eisen voor pasvorm, duurzaamheid en stofgebruik.

De eisen om in aanmerking te komen voor het certificaat, werden de afgelopen maanden opgesteld. Het Nederlands Normalisatie Instituut (NEN), dat over keurmerken gaat, heeft ze vastgelegd.

Naar nu blijkt voldoen de mondkapjes van twee fabrikanten aan de eisen. De kapjes zijn online onder meer te koop bij de Bijenkorf, Amazon en een aantal drogisterijen. Ze kosten tussen 3,49 euro en 4,98 euro per stuk en zijn herbruikbaar.

Volgens Kassa verwacht NEN dat de komende weken meer mondkapjesfabrikanten zullen slagen voor de test zodat ze het keurmerk op hun verpakking mogen zetten.
Kassa heeft zaterdagavond een item over de mondkapjes in de uitzending. Volgens het tv-programma is Nederland een van de eerste Europese landen met een eigen keurmerk.

Zware allergische reacties op het coronavaccin van Moderna lijken behoorlijk zeldzaam te zijn, stelt de Amerikaanse gezondheidsdienst CDC. Nadat ruim 4 miljoen Amerikanen hun eerste inenting met het middel hadden gekregen, was er in tien gevallen sprake van een zware allergische reactie. Nog eens 43 mensen die het vaccin kregen toegediend, hadden minder heftige allergische reacties, waaronder last van jeuk, uitslag en benauwdheid.

Over het algemeen zijn de mensen die een ernstige reactie kregen goed hersteld, stelt het CDC, al belandden vijf van hen wel op de intensive care. In de meeste gevallen vond de reactie kort na de vaccinatie plaats. Negen van de tien gevallen hadden een voorgeschiedenis met allergieën, met name voor medicijnen. Een persoon had een voedselallergie. Er zijn geen doden bekend bij het CDC.

Volgens de instantie wijzen de voorlopige cijfers op gemiddeld 2,5 hevige allergische reacties per 1 miljoen vaccinaties. Eerdere inentingen met het Pfizer/BioNTech-vaccin in de VS wezen volgens het CDC op grofweg 11 gevallen per 1 miljoen prikken. Ook zouden de symptomen van de allergische reacties op het Moderna-vaccin en dat van Pfizer/BioNTech vergelijkbaar zijn.

Het CDC heeft aan de hand van de cijfers nieuwe adviezen gegeven aan de Amerikaanse priklocaties. Zo moet er beter gescreend worden op mogelijke allergieën, zouden ze genoeg allergiemedicijnen in huis moeten hebben en moeten mensen die een allergische reactie krijgen geen tweede prik krijgen.

Frankrijk heeft na bijna 41 miljoen coronatests 3 miljoen besmettingen vastgesteld. In het land van 65 miljoen inwoners liggen nu bijna 3000 mensen in kritieke toestand in ziekenhuizen en 2,7 miljoen patiënten hebben het virus onder de leden. In Frankrijk worden al rond de 72.000 sterfgevallen toegeschreven aan het uit China afkomstige coronavirus.

Erg veel mensen overleden in 2020 volgens de officiële statistieken tussen eind maart en half mei en later in het jaar tussen half oktober en half december. Dat was tijdens de strengste lockdowns. Het land heeft zeer strenge maatregelen getroffen om het virus te bedwingen zoals de avondklok en beperkingen van de bewegingsvrijheid en reisverboden. Maar onder voorwaarden functioneren momenteel veel onderwijsinstellingen en ondernemingen en is overdag geen reisbeperking van kracht.

Het uitgebreide steunpakket voor winkels die vanwege de lockdown gesloten zijn is niet voldoende voor grote winkelketens. Daardoor komt 30 tot 40 procent van de winkels in de non-foodsector in de problemen, schat branchevereniging Raad Nederlandse Detailhandel (RND). Boosdoener is het maximumbedrag dat aan de tegemoetkoming vaste lasten (TVL) en de voorraadvergoeding gesloten detailhandel (VGD) is gesteld voor bedrijven met meer dan 250 werknemers.

De RND denkt dat die maximumbedragen worden bepaald door wat van de Europese Unie aan steun mag worden gegeven. Kleinere winkelbedrijven krijgen daardoor wel voldoende steun, maar grotere ketens niet. „Als deze lockdown nog langer dan februari gaat duren, zullen winkelketens om gaan vallen, zullen duizenden winkelpanden in winkelgebieden leeg komen te staan en staan dadelijk tienduizenden medewerkers op straat”, waarschuwt directeur Eus Peters van RND.

Ook banken geven volgens RND nauwelijks steun meer en verhuurders zijn niet scheutig met huurkortingen. Omdat er ook nog altijd eerder bestelde goederen binnenkomen, loopt de kaspositie van winkelketens snel terug. „Het kabinet moet nu een keuze maken”, stelt Peters. „Of ze pompen met maatwerkafspraken echt meer geld in de economie om herstel aan te wakkeren en faillissementen van onschuldige ondernemers, groot en klein, te voorkomen, of straks wordt een hele hoge prijs betaald voor het maximeren van de huidige regelingen.”

Daarnaast zouden winkels ook open kunnen om onlinebestellingen af te halen, stelt RND voor. Dat zou veilig moeten kunnen, volgens de branchevereniging.

Honderden militairen van de Nationale Garde die opgetrommeld waren om Washington te bewaken tijdens de beëdiging van Joe Biden zijn positief getest op het coronavirus of zitten in quarantaine in hotels, meldt nieuwssite Politico.

De leiding van de Nationale Garde heeft het totaalaantal besmettingen niet bekendgemaakt, maar gardisten en politici vrezen volgens Politico dat hun aanwezigheid in de Amerikaanse hoofdstad een ‘superspreader event’ dreigt te worden.

In Washington waren woensdag vele duizenden gardisten op de been. De Amerikaanse hoofdstad was veranderd in een vesting in de nasleep van de recente bestorming van het Capitool. Eerder klonk er al onvrede over de omstandigheden waarin de gardisten hun werk moesten doen en het risico op besmettingen dat daarbij kwam kijken.

Zo mochten de troepen aanvankelijk uitrusten in het Capitool, maar moesten zij donderdagmiddag tijdelijk verhuizen naar een onverwarmde parkeergarage omdat het in het parlementsgebouw weer steeds drukker werd. Twee van de soldaten, die anoniem wilden blijven, klaagden dat ze het daar zonder verwarming, elektriciteit en fatsoenlijke sanitaire voorzieningen moesten stellen. Na kritiek vanuit het Congres werd vrijdagochtend bekend dat de soldaten uit de parkeergarage terug naar het Capitool mochten.

„Idealiter zouden deze jongens allemaal in hotels moeten zitten”, zei de Republikeinse senator Chris Murphy erover. „Als ze rust nemen, zouden ze dat buiten het terrein moeten doen met de mogelijkheid om gescheiden te worden en sociaal afstand te houden.” Een Senaatscommissie gaat onderzoek doen naar de werkomstandigheden van de gardisten en de zorgen over het ontbreken van coronamaatregelen.

De Britse premier Boris Johnson heeft gezegd dat er aanwijzingen zijn dat de nieuwe coronavariant in het land misschien niet alleen besmettelijker maar ook dodelijker is dan het oorspronkelijke coronavirus.

Volgens zijn wetenschappelijk adviseur, Patrick Vallance, kan het mogelijk 30 procent dodelijker zijn, maar hij erkende dat er nog nauwelijks informatie beschikbaar is. Hij schat dat van de zestigjarigen die het virus krijgen nu 10 procent overlijdt. Dat zou meer dan 13 procent kunnen worden met de nieuwe variant, aldus Vallance. Johnson zei dat er mogelijk nog meer coronamaatregelen zullen moeten komen. Hij wees er ook op dat er al vaccins zijn ontwikkeld tegen het oorspronkelijke virus die ook tegen de varianten werken.

Het gevreesde uit China afkomstige virus vormt over het algemeen vrijwel alleen een gevaar voor patiënten die door hoge leeftijd en/of aandoeningen kans maken te bezwijken. In de hele wereld zijn bijna 100 miljoen besmettingen vastgesteld en ruim 2 miljoen patiënten zijn er aan bezweken.

De mensen in de thuiszorg moeten eerder worden gevaccineerd dan tot nu toe de planning is. De vaccinatie van de 170.000 zorgmedewerkers in de wijkverpleging en Wmo-ondersteuning staat gepland vanaf 8 februari, maar brancheorganisatie ActiZ wil de datum naar voren halen.

„Dat het vaccineren in alle verpleeghuizen nu is gestart is van levensbelang, maar voor de wijk is de urgentie net zo groot”, zegt ActiZ-bestuurslid Conny Helder. „Ook hier moet zo snel mogelijk gestart worden met de vaccinatie van de zorgmedewerkers die zo’n 2 miljoen kwetsbare ouderen thuis ondersteunen.”

Volgens de brancheorganisatie staat de thuiszorg onder zware druk vanwege het ziekteverzuim en omdat de medewerkers op andere plekken zoals Covid-afdelingen, verpleeghuizen of het ziekenhuis moeten bijspringen. „Als deze medewerkers zijn gevaccineerd, dan zullen hun kwetsbare cliënten ook minder risico lopen. Bovendien zal het ziekteverzuim afnemen”, aldus Helder.

De brancheorganisatie laat verder weten dat in de verpleeghuizen, waar deze week begonnen is met vaccineren, voor meer dan 200.000 medewerkers een vaccinatieafspraak is gemaakt. Van hen hebben 77.000 mensen de eerste prik al gekregen. ActiZ verwacht dat alle 120.000 verpleeghuisbewoners begin maart dubbel zijn gevaccineerd.

Pfizer/BioNTech heeft een akkoord gesloten met de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) om zijn vaccin te leveren voor het vaccinatieplan COVAX. De farmaceuten leveren maximaal 40 miljoen doses, zei WHO-baas Tedros Adhanom Ghebreyesus vrijdag.

Het plan van de WHO is bedoeld om ook landen die zelf niet of nauwelijks vaccins kunnen aanschaffen te voorzien van het middel tegen het coronavirus. Het middel van Pfizer/BioNTech zou vooral bedoeld zijn om mensen die in de gezondheidszorg werken te vaccineren. Tegen welke prijs het vaccin wordt geleverd, is nog niet duidelijk.

De WHO heeft al overeenkomsten gesloten met AstraZeneca. COVAX start in februari met het uitdelen van vaccins. Het doel is om dit jaar 1,8 miljard doses te leveren aan 92 landen. Daarmee zou 27 procent van de bevolking van die landen kunnen worden ingeënt.

De vooruitzichten voor de eindexamens dit jaar zijn „minder gunstig dan gehoopt”, schrijft demissionair onderwijsminister Arie Slob in een brief aan de Tweede Kamer. Veel eindexamenleerlingen hebben het afgelopen schooljaar achterstanden opgelopen en die worden mogelijk alleen nog groter. Het opnieuw invoeren van 1,5 meter afstand op middelbare scholen kan fysieke les en daarmee de voorbereiding nog moeilijker maken.

Eerder kwam de minister al met aanpassingen voor de eindexamens van dit schooljaar. Zo kunnen leerlingen hun examens spreiden over twee tijdsvakken en krijgen ze een extra herkansing.
Toch vinden verschillende onderwijspartijen, waaronder scholierenorganisatie LAKS, vinden niet dat de examens in die vorm kunnen doorgaan omdat leerlingen zich niet goed kunnen voorbereiden. Bovendien liepen de huidige eindexamenleerlingen ook vorig schooljaar al achterstanden op door corona, zei LAKS-voorzitter Nienke Luijckx donderdag.

Slob zou hierover met LAKS en andere partijen rond de voorjaarsvakantie in gesprek gaan, maar heeft besloten die gesprekken nu al te voeren. De minister zegt „te moeten constateren dat een deel van de leerlingen mogelijk met achterstanden aan de examenperiode zal beginnen”. Hij wil hier „zo goed mogelijk recht aan doen” en tegelijkertijd zorgen dat middelbare scholieren kunnen doorstromen naar het vervolgonderwijs. Hoe de examens er uiteindelijk uit gaan zien dit jaar, maakt hij rond de voorjaarsvakantie bekend.

Eerder trok het kabinet al honderden miljoenen euro’s uit om dit schooljaar achterstanden in te lopen. De minister komt ook snel met een plan voor de lange termijn om onderwijsachterstanden aan te pakken. Hoe dat plan er in hoofdlijnen gaat uitzien, bijvoorbeeld hoe lang het zal lopen en hoeveel het gaat kosten, maakt hij in februari bekend. Wel is al eerder toegezegd dat het kabinet hier meerjarige financiële steun voor kan geven.

De eerste levering van het AstraZeneca/Oxford-vaccin aan de Europese Unie zal kleiner uitvallen dan in eerste instantie was verwacht, heeft AstraZeneca laten weten. Dat komt volgens de farmaceut door een probleem in de productie, heeft een woordvoerder laten weten. Hoeveel vaccins er daardoor minder kunnen worden afgeleverd, is niet duidelijk.

„De aanvangvolumes zullen lager zijn dan aanvankelijk verwacht als gevolg van lagere opbrengsten op een productielocatie binnen onze Europese toeleveringsketen”, zegt een woordvoerder van het bedrijf in een schriftelijke verklaring. Verdere details zijn niet bekendgemaakt.

Het vaccin van AstraZeneca en de Universiteit van Oxford wordt momenteel onderzocht door de Europese medicijnwaakhond EMA. Naar verwachting geeft die eind januari groen licht voor gebruik van het middel, waarvan Duitsland voor 2021 ruim 56 miljoen doses heeft besteld. De Europese landen hebben samen zeker 300 miljoen doses besteld bij de Zweeds-Britse farmaceut.

De farmaceut zal in februari en maart „tientallen miljoenen doses” aan de Europese Unie leveren, aldus het bedrijf. Over hoe groot de eerste lading vaccins zal zijn, wilde de zegsman geen uitspraken doen.

Eerder meldde de Duitse krant Bild dat AstraZeneca de Europese Commissie recent op de hoogte heeft gesteld van een vertraging. Volgens Bild heeft die onder meer te maken met de recente virusmutaties uit Groot-Brittannië, Zuid-Afrika en Brazilië, die besmettelijker worden geacht dan het klassieke coronavirus. Wetenschappers van Oxford werken aan een aangepaste versie van het vaccin, die ook bescherming tegen de nieuw opgedoken coronavarianten biedt.

In een brief aan alle Amsterdammers spreekt burgemeester Femke Halsema de inwoners van haar stad moed in, vooral nu er komend weekend een avondklok gaat gelden in verband met corona. Ze noemt het „een heftige maatregel die we met grote tegenzin nemen”, maar die nodig is om „om mensenlevens te redden en de zorg te ontzien”.

„Ik weet dat veel Amsterdammers het er moeilijk mee hebben. Lange tijd nergens heen mogen en niemand kunnen ontmoeten maakt ze verdrietig, angstig, boos of in de war”, aldus de burgemeester. Ze wijst erop dat er allerlei vormen van hulp zijn voor mensen die het er moeilijk mee hebben. Ook doet ze suggesties voor activiteiten om de lange winteravonden sneller voorbij te laten gaan: koken, tv kijken, wandelen, elkaar bellen en lezen.

„Het lijkt soms niet zo, maar het einde van deze vreemde, ellendige tijd is echt in zicht. We komen hier weer uit. Laten we voor nu steun zoeken bij elkaar, bezig proberen te blijven en elkaar zoveel mogelijk er doorheen helpen”, aldus Halsema, die de Amsterdammers veel sterkte wenst. De brief is te lezen op de website van de gemeente Amsterdam.

De extra coronasteun die het kabinet donderdag aankondigde, helpt zelfstandigen niet snel genoeg. Dat stelt de Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN). „We maken ons grote zorgen over zelfstandig ondernemers bij wie het water nu al aan de lippen staat”, aldus voorzitter Cristel van de Ven. „Het is belangrijk dat ze op zeer korte termijn een tegemoetkoming krijgen in hun vaste lasten.”

Donderdag maakte het kabinet bekend dat het steunpakket voor ondernemers wordt verruimd met 7,6 miljard euro. Daarin is de afschaffing van de partnertoets voor de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) niet opgenomen, een wens van VZN. Daardoor blijft de Tozo volgens de brancheorganisatie voor veel zelfstandigen buiten bereik.

De regeling voor de tijdelijke ondersteuning van noodzakelijke kosten (TONK), die per 1 februari 2021 zou starten moet snel worden uitgewerkt, aldus VZN. Dat is een noodmaatregel voor huishoudens die in ernstige financiële problemen dreigen te komen. „Laat ondernemers die op hun tandvlees lopen, niet langer in het ongewisse”, zegt Van de Ven.

Maar volgens de vereniging zitten er ook een aantal positieve punten in het aangekondigde pakket maatregelen. Zo wordt de regeling voor vaste lasten flink uitgebreid en komen nu ook starters in aanmerking voor steun. Voor zzp’ers verdwijnt de vermogenstoets voor de Tozo.

De volgende ronde van coronavaccinaties begint op maandag. Dan zijn de eerste kwetsbare ouderen en mensen met een beperking die in kleinschalige woonvormen wonen aan de beurt. Het gaat om ongeveer 77.000 mensen, die het coronavaccin van Moderna krijgen. Huisartsen voeren die vaccinaties uit, omdat hun instellingen geen eigen arts hebben.

Op 6 januari werd de eerste persoon in Nederland gevaccineerd. Sindsdien is begonnen met het inenten van medewerkers van verpleeghuizen, artsen en verpleegkundigen van de acute zorg, ambulancepersoneel en de bewoners van grotere verpleeghuizen en instellingen voor gehandicaptenzorg. De huisartsen die vanaf maandag de ouderen en gehandicapten inenten krijgen vrijdag hun eerste vaccinatie.

Thuiswonende 90-plussers krijgen in de loop van volgende week ook hun eerste vaccinaties. Zij krijgen komende week een uitnodiging en moeten zelf een afspraak maken, melden het ministerie van Volksgezondheid en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).

De inwoners van België mogen binnenkort ruim vier weken het land niet uit voor hun plezier. Niet-noodzakelijke trips naar het buitenland worden volgens Belgische media vanaf 27 januari tot 1 maart verboden. Grensarbeid, zakenreizen en dringend familiebezoek worden uitgezonderd. De grenzen blijven open maar reizigers die vanuit een rood gebied België binnenkomen moeten, zoals nu al, zich laten testen en bij aankomst in quarantaine.

Premier Alexander De Croo had de maatregel al aangekondigd, maar moest wel de leiders van de vijf deelregeringen meekrijgen. Volgens meerdere Belgische media is daarover overeenstemming bereikt. België is vooral beducht op terugkerende vakantiegangers tijdens de krokusvakantie die op 15 februari begint. De regeringen willen met het verbod voorkomen dat de besmettelijke nieuwe varianten van het virus uit het buitenland België in komen.

Belgen worden al maanden door de autoriteiten aangespoord om niet naar het buitenland te reizen, maar daar trokken 160.000 inwoners zich tijdens de kerstvakantie niets van aan. Een van hen werd na terugkeer een superverspreider en zorgde behalve voor nieuwe besmettingen er ook voor dat 5000 mensen in quarantaine moesten.

Gedetineerden moeten toch mondkapjes gaan dragen als zij geen 1,5 meter afstand kunnen bewaren. Dat heeft minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) besloten. Gevangenen werden daartoe tot dusver uit veiligheidsoverwegingen niet verplicht. Ook zal er in alle inrichtingen en tbs-klinieken preventief getest worden.

Dekker heeft daartoe besloten vanwege het toenemend aantal besmettingen in gevangenissen en de mogelijke rol die de Britse variant hierbij speelt, schrijft hij aan de Tweede Kamer. Hij had het OMT om een advies gevraagd. Er kan van de regels worden afgeweken als „de veiligheid, leefbaarheid en/of zorg en behandeling van justitiabelen hiertoe noodzaken”.

De nieuwe coronamaatregelen die het kabinet deze week aankondigde, hebben ook gevolgen voor gedetineerden. Zij mogen nu ook nog maar één bezoeker ontvangen. De beperking van het aantal mensen dat een huishouden mag ontvangen, betekent ook dat begeleid verlof naar familie niet meer kan plaatsvinden omdat het maximumaantal bezoekers dan wordt overschreden.

Een hoge dosis bloedverdunners kan voorkomen dat coronapatiënten ernstig ziek worden. Ook kunnen zij door de behandeling met deze antistollingsmiddelen beter herstellen. Dat blijkt uit tussentijdse resultaten van een wereldwijde studie onder ongeveer 1400 matig zieke Covid-19-patiënten.

Het gaat om patiënten die zijn opgenomen in het ziekenhuis, maar die niet op de intensive care liggen. De hoge doses blijken effectiever dan de gebruikelijke hoeveelheid middelen om bloedstolsels te voorkomen, toont de studie aan. „Sinds het begin van de pandemie zien artsen over de hele wereld een verhoogd aantal bloedstolsels en ontstekingen bij patiënten met Covid-19. Die stolsels leiden tot complicaties. Het gaat dan bijvoorbeeld over longfalen, een hartaanval of een beroerte. Nu weten we dat het geven van een hogere doses bloedverdunners veilig en effectief is voor deze groep”, zegt Lennie Derde, UMC Utrecht-intensivist en onderzoeker.

Hoe de bloedstolsels ontstaan, is nog altijd niet duidelijk. Dat moet nader onderzoek uitwijzen. „Het is iets dat iedere dokter aan het bed wel herkent, maar waar we nog weinig van weten”, zegt zij. Vrijwel iedere coronapatiënt krijgt bloedverdunners, maar dan in lage doseringen. Eerder werd al bekend dat ernstig zieke patiënten met Covid-19 juist geen hoge dosis moeten krijgen, omdat dit bij hen mogelijk schadelijk kan zijn.

Derde coördineert samen met arts-microbioloog en UMC Utrecht-collega Marc Bonten het wereldwijde onderzoek in Europa. Volgens haar kan deze behandeling helpen om de druk op de ic te verlagen. „Het grootste deel van de opgenomen patiënten met Covid-19 is niet op de intensive care maar op de afdeling en deze studie heeft invloed op hun herstel.”

In Duitsland is voor het eerst de Braziliaanse variant van het coronavirus vastgesteld. Een functionaris van de deelstaat Hessen heeft laten weten dat de geïnfecteerde persoon in kwestie donderdag in Frankfurt arriveerde vanuit Brazilië, meldt omroep Deutsche Welle.

De patiënt werd donderdag getest en zou geen ziektesymptomen vertonen, zei viroloog Sandra Ciesek. Het Robert Koch Institut (RKI), de Duitse variant van het RIVM, heeft laten weten dat de Braziliaanse variant van het virus waarschijnlijk vergelijkbaar is met de Zuid-Afrikaanse mutatie.

Van beide virusvarianten wordt gedacht dat die besmettelijker zouden zijn dan het klassieke coronavirus. Datzelfde geldt voor de Britse coronavariant die eerder al in verschillende landen is opgedoken. Het RKI stelt ook de nieuw verschenen Braziliaanse mutatie scherp in de gaten te houden.

Het kabinet maakt nog eens 14,9 miljoen euro vrij voor humanitaire noodhulp aan Aruba, Curaçao en Sint-Maarten. De drie eilanden verkeren nog steeds in zwaar weer vanwege de coronacrisis. Met het geld kan er tot ten minste april noodhulp worden geleverd.

Aruba, Curaçao en Sint-Maarten zijn sterk afhankelijk van toerisme, een sector die door de coronacrisis een zware klap heeft gekregen. Op Curaçao is op dit moment ongeveer 15 procent van de bevolking afhankelijk van Nederlandse voedselhulp. Op Aruba en Sint-Maarten gaat het om 20 procent.

Het kabinet gaat ervan uit dat de hulpvraag zeker tot de zomer nog gelijk blijft, laat het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties weten. In maart beslist het kabinet over verdere verlenging van de noodsteun.

Het geld dat wordt vrijgemaakt is een gift en in tegenstelling tot de economische steunpakketten voor de eilanden staan er geen economische hervormingen tegenover. Op dit moment coördineert het Rode Kruis de humanitaire hulp op de eilanden, maar de komende maanden moet die verantwoordelijkheid worden verschoven naar de lokale overheid, aldus het ministerie.

Het zou „een klein wondertje” zijn als de basisscholen en kinderopvangcentra al voor 8 februari open kunnen, zei premier Mark Rutte vrijdag tijdens zijn wekelijkse persconferentie. Het kabinet moet eerst de adviezen van deskundigen hierover afwachten, zegt de premier.

Er loopt op het moment onderzoek naar de verspreiding van de zogeheten Britse coronavariant door kinderen. Pas als daarover meer bekend is, kunnen scholen eventueel weer open. De resultaten van het onderzoek worden voor 2 februari verwacht.

Het heropenen van de scholen staat hoog op het wensenlijstje van het kabinet. Rutte herhaalde zijn boodschap dat als versoepelingen weer mogelijk zijn, het openen van de basisscholen en kinderopvang als eerste gebeurt. Volgens hem was er eerder „een klein openingetje” dat dat al voor 8 februari kon, „maar die hoop wil ik echt niet wekken” zegt hij.

Eerder vrijdag zei ook onderwijsminister Arie Slob dat de scholen nog niet eerder open kunnen, ondanks goede onderzoeksresultaten naar de Britse variant in Lansingerland. Daar was een uitbraak met de Britse mutant op een basisschool.

De uitbraak daar is inmiddels uitgedoofd. In de gemeente is grootschalig getest. Van de 45.000 geteste personen hebben inmiddels 27.000 de testuitslag: 242 mensen kregen een positieve test, 12 procent van hen (zo’n 29 gevallen) was besmet met de Britse variant.

Nederlanders die vlakbij de Duitse grens wonen en gewend zijn even bij de oosterburen te gaan tanken of boodschappen te doen, moeten vanaf maandag rekening houden met aangescherpte regels voor het dragen van mondkapjes. De gewone mondkapjes zoals die op de meeste plaatsen in ons land gedragen worden, zijn vanaf maandag taboe in onder meer Duitse winkels en tankstations. In plaats daarvan moeten mondkapjes gedragen worden die beter beschermen, met name van het type KN95/N95 of FFP2 of chirurgische mondkapjes.

Ook wie met trein of bus naar Duitsland reist, moet daar een mondkapje van deze categorie dragen. Op het niet dragen van deze mondkapjes worden boetes van 150 euro in het vooruitzicht gesteld. De mondkapjes die verplicht zijn, worden onder meer door verzorgend personeel in ziekenhuizen gedragen. Ze sluiten beter af en met name FFP2-mondkapjes beschermen niet alleen anderen, maar ook de drager tegen het virus.

De in ons land vaak gedragen blauw-witte of zelfgemaakte mondkapjes zijn in Duitse winkels tankstations, treinen en bussen vanaf maandag niet langer toegestaan. Wie geen mondkapje uit de categorie KN95/N95 of FFP2 of chirurgisch mondmasker draagt, kan de toegang ontzegd worden tot openbaar vervoer, tankstation of winkel.

De verplichting om afstand te houden geldt ook bij het dragen van mondkapjes. De nieuwe maatregel geldt tot 14 februari.

Werknemers klagen nog steeds over werkgevers die hun vragen naar kantoor te komen, terwijl dat onnodig is. Dat melden vakbonden FNV en CNV. Donderdag sprak een meerderheid van de Tweede Kamer uit dat het kabinet hier harder tegen moet gaan optreden.

Lees ook

„Werknemers wordt nog steeds gevraagd naar kantoor te komen”

Het aantal coronapatiënten in de ziekenhuizen is afgelopen etmaal heel licht gestegen. Ziekenhuizen behandelen momenteel 2354 mensen vanwege Covid-19, de ziekte die door het coronavirus wordt veroorzaakt. Dat zijn er 14 meer dan op donderdag. In de afgelopen drie weken is het aantal patiënten in de ziekenhuizen met bijna 500 gedaald.

Verpleegafdelingen behandelen momenteel 1684 coronapatiënten, zeventien meer dan op donderdag. Het aantal Covid-patiënten op de intensive cares daalde van 673 naar 670. Dat aantal schommelt de afgelopen weken tussen de 650 en 700.

Het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) verwacht dat het aantal opgenomen patiënten voorlopig langzaam blijft dalen. Dat kan veranderen door de besmettelijkere Britse variant.

De Europese Ombudsman is een onderzoek begonnen naar de weigering van de Europese Commissie om het contract met AstraZeneca openbaar te maken dat zij namens de EU-landen afsloot voor de levering van 400 miljoen coronavaccins. Dat schrijft de klachteninstantie aan de organisatie Corporate Europe Observatory (CEO), die tevergeefs via een soort WOB-procedure inzage had gevraagd in het contract met AstraZeneca en andere documenten die inzicht geven in hoe de onderhandelingen zijn verlopen.

De Ombudsman heeft het dagelijks bestuur van de Europese Unie al per brief gevraagd toe te lichten waarom ze weigert de documenten vrij te geven en wil voor 11 februari antwoord. Het contract met AstraZeneca, goed voor 400 miljoen doses, was het eerste van de zes contracten die Brussel tekende, al in september. De commissie zegt dat het beschermen van de commerciële belangen van de farmaceut en het beschermen van de aanbestedingsprocedure de redenen zijn om de stukken geheim te houden.

CEO voert aan dat er een hoger publiek belang met openbaarmaking is gemoeid en eist dat minstens delen van het contract worden vrijgegeven. De Ombudsman schrijft dat de klachten van de organisatie ontvankelijk zijn.

Olivier Hoedeman, onderzoeker bij de organisatie die zich inspant om de invloed van lobbywerk op het beleid van de Europese instellingen te openbaren, noemt het besluit „geweldig nieuws.” „Transparantie is cruciaal voor een geïnformeerd publiek debat, democratische verantwoording en het vertrouwen van de burger.” Hij hoopt dat de bemoeienis van de Ombudsman tot een doorbraak leidt en de deur opent tot het vrijgegeven van alle contracten. Eerder deze week heeft de commissie overigens voor het eerst, met instemming van het bedrijf zelf, delen van het contract met CureVac openbaar gemaakt. De vaccins van AstraZeneca en CureVac zijn nog niet goedgekeurd voor Europese markttoelating.

Vrachtwagenchauffeurs worden hard geraakt door de avondklok, die bepaalt dat tankstations na 20.45 uur alleen nog maar brandstof mogen verkopen. Hierdoor kunnen chauffeurs die lang op weg zijn ’s nachts nergens meer terecht voor eten of toiletbezoek, waarschuwt een groep van ondernemersorganisaties.

In een brief aan het kabinet en Tweede Kamerleden vragen de organisaties om een uitzonderingspositie voor tankstations, zodat ze ook na de ingang van de avondklok volledig open kunnen blijven. Werknemers in het cruciale goederenvervoer kunnen zo toegang tot alle diensten van tankstations houden, schrijven onder andere Transport en Logistiek Nederland (TLN) en verladersorganisatie evofenedex.

„Ondanks de coronacrisis en de avondklok werken veel mensen dag en nacht door, dus moeten zij ook dag en nacht ergens wat kunnen eten of drinken”, stelt TLN. „Al die mensen moeten pauze houden en dat doen ze veelal langs de weg. Dan moeten ze bij een tankstation wel iets te eten of drinken kunnen kopen of gebruik kunnen maken van toilet of douche.”

De belangenorganisaties verwachten geen extra drukte voor pompstations als ze volledig open mogen blijven. Niet-noodzakelijk verkeer is namelijk al verboden tijdens de avondklok.

Tussen donderdagochtend en vrijdagochtend zijn 5791 nieuwe coronagevallen geregistreerd. Dat is iets minder dan donderdag, toen het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu net iets meer dan 5800 positieve tests had gemeld. In de afgelopen zeven dagen zijn 37.230 besmettingen vastgesteld. Dat komt neer op gemiddeld 5319 per dag. Die lijn gaat nog steeds omlaag.

Amsterdam telde de meeste nieuwe gevallen, in de hoofdstad werden 250 positieve tests geregistreerd. In Rotterdam kwamen 208 besmettingen aan het licht en in Den Haag 124. Achter de drie grootste steden staat Oss, waar 97 besmettingen werden gemeld. Eindhoven volgt met 95 gevallen en in de gemeente Utrecht testten 86 inwoners positief.

Het aantal sterfgevallen steeg met 89. Dat is vergelijkbaar met de voorgaande dagen. Op donderdag meldde het RIVM 91 sterfgevallen en op woensdag 87. Dat wil niet zeggen dat al deze mensen in een periode van 24 uur zijn gestorven.

Sinds het begin van de uitbraak, eind februari vorig jaar, zijn bijna 940.000 Nederlanders positief getest. Van hen zijn bijna 13.500 overleden. De werkelijke aantallen liggen vermoedelijk hoger.

Vanwege de avondklok, die vanaf aanstaande zaterdag geldt tussen 21.00 en 04.30 uur, gaat de Tweede Kamer in principe niet meer tot ’s avonds laat debatteren. Dat schrijft Kamervoorzitter Khadija Arib in een brief aan de Tweede Kamer.

Voor 19.00 uur moeten alle debatten klaar zijn die in de kleinere commissiezaaltjes plaatsvinden. Voor de debatten in de grote vergaderzaal geldt 19.00 uur als streeftijd. Zo kunnen Kamerleden die verder bij de Tweede Kamer vandaan wonen alsnog voor 21.00 uur thuis zijn, schrijft Arib. Mocht de Kamer „in urgente situaties” toch tot later debatteren, dan krijgen Kamermedewerkers een werkgeversverklaring.

Sinds de lockdown wordt in de Tweede Kamer al minder vergaderd. Alleen debatten die volgens de Kamer niet kunnen wachten, gaan door.

De aanvullende coronasteun van de provincie Gelderland heeft 1500 werknemers van 69 bedrijven in die provincie geholpen. Bedrijven konden maximaal 25.000 euro van de provincie krijgen om hun bedrijfsvoering aan te passen en hun medewerkers daarvoor om of bij te scholen. Verantwoordelijk gedeputeerde Peter Kerris bezoekt vrijdagmiddag twee bedrijven die het Gelderse Smart-Covid 19 gebruikten.

Gelderland stelde in mei vorig jaar totaal 1,5 miljoen euro beschikbaar. De subsidieregeling bleek een enorm succes. De aanvragen stroomden binnen. Drie op de vijf bedrijven investeerden in om- en bijscholing van werknemers, aldus de provincie. Daardoor konden werknemers ingezet worden in andere bedrijfstakken dan waarvoor ze eerder waren opgeleid. De helft van de werkgevers stak subsidiegeld in digitalisering van het bedrijf en een op de drie bedrijven paste de bedrijfsvoering aan aan de coronaomstandigheden.

Gelderland heeft sinds het uitbreken van de coronacrisis in totaal 51 miljoen euro vrijgemaakt voor steunmaatregelen.

Demissionair onderwijsminister Arie Slob kan nog niet zeggen of de basisscholen en kinderopvangcentra eerder open kunnen, nu uit een GGD-onderzoek blijkt dat er geen grootschalige verspreiding was van de Britse coronavariant op een basisschool. Het onderzoek is weliswaar „een lichtpuntje”, vindt hij, maar de vraag of kinderen de Britse variant sneller verspreiden blijft nog onbeantwoord.

Pas als daar antwoord op is, kan het kabinet een definitief besluit nemen over het heropenen, zegt Slob. Scholen blijven volgens de huidige stand van zaken dicht tot en met 9 februari. Voor 2 februari hoopt het kabinet uitsluitsel te krijgen over de vatbaarheid van kinderen voor de Britse coronamutant.

Het openen van de scholen is volgens premier Mark Rutte de eerste versoepeling die wordt genomen, onder meer om verdere leerachterstanden te voorkomen. Daarover zei Slob dat het kabinet werkt aan langetermijnplannen om achterstanden weg te werken.

Maar mocht al voor 2 februari blijken dat de rol van kinderen in de verspreiding van de Britse variant meevalt, dan nog betekent dat niet dat al voor 9 februari de scholen weer open kunnen. „Iedere dag is er een, maar scholen moeten ook in de gelegenheid zijn de opening te realiseren,” aldus Slob.

Een basisschool in Bergschenhoek in de gemeente Lansingerland kampte sinds eind november vorig jaar met een uitbraak van de Britse variant. Daarvan is bekend dat die besmettelijker is, maar voor zover bekend niet ziekmakender. De uitbraak is volgens de GGD inmiddels uitgedoofd. De bevolking van de gemeente werd grootschalig getest. Van de 45.000 geteste mensen hebben inmiddels 27.000 de uitslag: 242 mensen testten positief, waarvan 12 procent (zo’n 29 gevallen) op de Britse variant.

Ondanks de grote drukte die de lockdown bij pakketbezorgers veroorzaakt, schroeft PostNL zijn vergoeding terug voor winkeliers die openblijven als afhaalpunt. Eerder vergoedde het beursgenoteerde bedrijf winkels nog voor maximaal acht uur, maar deze maand liet PostNL winkeliers weten dat dit wordt teruggebracht naar zes uur. Als reden geeft de onderneming de „afname van de drukte op”, zo blijkt uit een brief die door ANP is ingezien.

Lees ook

PostNL verlaagt vergoeding voor openhouden afhaalpunten pakket

Treinen, trams en bussen blijven tijdens de lockdown gewoon rijden, ook na 21.00 uur ’s avonds wanneer de avondklok geldt. Dat zegt staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur).

In principe gaat de dienstregeling door zoals gewoonlijk. Mocht een vervoerder wel willen afschalen, dan kunnen ze dat overleggen met de autoriteit die verantwoordelijk is voor het openbaar vervoer, bijvoorbeeld de gemeente of de vervoersregio.

„Het ov is er juist voor de mensen die ervan afhankelijk zijn, omdat ze bijvoorbeeld in de zorg of in de dienstverlening, bevoorrading aan de slag moeten blijven”, zegt de bewindsvrouw erover.

NS is een van de organisaties die voor een grote groep werknemers een werkgeversverklaring moet regelen. Volgens de bewindsvrouw zal de NS hier geen problemen mee hebben.

Openbaar vervoerbedrijven passen nauwelijks hun dienstregeling aan vanwege de avondklok die vanaf zaterdag geldt. De Rotterdamse vervoerder RET en de Haagse vervoerder HTM melden wel wat aanpassingen, maar bij de NS en het Amsterdamse GVB verandert vooralsnog niets.

De RET verwacht vanwege de avondklok minder reizigers tussen 21.00 uur en 04.30 uur. Vanaf maandag rijden er daarom na 21.00 uur minder bussen en trams. Bussen rijden maximaal tweemaal per uur, trams maximaal driemaal. De dienstregeling voor de metro blijft ongewijzigd.

Bij de HTM leidt de avondklok tot een naar eigen zeggen minimale aanpassing van de dienstregeling. In het algemeen geldt dat de HTM-bussen na 20.00 uur twee keer per uur rijden, en alle trams drie keer per uur. De wijziging gaat maandag in. HTM geeft daarbij ook aan dat de bussen en trams van de Haagse vervoerder blijven rijden voor reizigers met vitale beroepen en anderen die er noodzakelijk gebruik van moeten maken.

De GVB gaat vooralsnog niet afschalen en gaat door met de huidige dienstregeling. De Amsterdamse vervoerder is sinds 3 januari al wat afgeschaald. Als blijkt dat er echt veel minder mensen na 21.00 uur gaan reizen, wordt de dienstregeling mogelijk wel aangepast, aldus een woordvoerder.

De NS laat een soortgelijk geluid horen. Een woordvoerder geeft aan dat de NS al met een aangepaste dienstregeling rijdt. Vooralsnog worden er verder geen treinen uit de dienstregeling gehaald, aldus de zegsman.

De handhaving van de avondklok is een sluitstuk, het is vooral aan de mensen zelf om alle maatregelen op te volgen. Dat laat het Veiligheidsberaad weten, het overlegorgaan van de 25 burgemeesters die voorzitter zijn van hun veiligheidsregio.

De burgemeesters zeggen veel vertrouwen te hebben dat de mensen zich aan de avondklok houden. In het algemeen geldt: bij evidente gevallen - zoals een groepje mensen - wordt gehandhaafd, maar niet iedereen op straat wordt standaard gecontroleerd. Hoe de avondklok precies wordt gehandhaafd, beslist de plaatselijke ‘driehoek’ van burgemeester, politie en Openbaar Ministerie.

Op het overtreden van de avondklok staat een boete van 95 euro. Er is een rijtje uitzonderingsgevallen geformuleerd, zoals hulpverleners, mantelzorgers, gasten van talkshows en zwijnen- en vossenjagers.

De verplichte coronasneltest voor reizigers die per vliegtuig naar Nederland willen komen, geldt niet voor de Antillen en negen andere landen. Dat heeft de overheid bekendgemaakt.

Het gaat om Aruba, Bonaire, Curaçao, Sint-Maarten, Saba, Sint-Eustatius, IJsland, Australië, Japan, Nieuw-Zeeland, Rwanda, Singapore, Zuid-Korea, Thailand en China. Dat zijn ook de landen waar al geen PCR-testverplichting voor geldt.

De vrijstelling zou betekenen dat KLM op die landen zou kunnen blijven vliegen, omdat er geen risico is dat personeel achter zou moeten blijven. Dit kan door KLM nog niet worden bevestigd.

Cabinevakbond VNC wil dat de vrijstelling voor de bemanning ook voor andere landen gaat gelden. De bond heeft dat ook met klem gemeld aan de volksvertegenwoordigers in de Tweede Kamer.

KLM had eerder gemeld dat het uitvoeren van vluchten vrijwel onmogelijk zou worden als er voor alle bestemmingen een sneltestverplichting zou gaan gelden, voorafgaand aan de terugvlucht naar Schiphol. Dit omdat de kans dan bestaat dat medewerkers achter zouden moeten blijven. Dat risico wil KLM niet lopen.

De vraag die nog boven de markt hangt is of KLM-crew vrijstelling krijgt voor andere regio’s. Daarover voert KLM overleg met het RIVM. Minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur) had al gezegd dat er uitzonderingen mogelijk zijn, mits die veilig zijn.

De vaccinatie van huisartsen en hun medewerkers begint vrijdagavond. De eerste prik wordt om 17.30 uur toegediend in het Medisch Spectrum Twente in Enschede, laat de Landelijke Huisartsen Vereniging weten.

In totaal 15.000 mensen komen in aanmerking voor deze vaccinatieronde. Het gaat niet alleen om huisartsen, maar ook om artsen in opleiding, verpleegkundig specialisten, zogeheten physician assistants en chauffeurs van huisartsenposten die „een vitale functie” hebben in de zorg voor coronapatiënten. Ze krijgen het vaccin van Moderna.

De vaccinaties worden uitgevoerd in 23 ziekenhuizen. Het begint niet alleen in Twente, maar ook in de westelijke Randstad (Rotterdam, Den Haag, Leiden, Gouda en Dordrecht), de regio Zwolle en het noorden van het land. Later volgt de rest van het land.

Over de vaccinatie van huisartsen is veel te doen geweest. Even zag het ernaar uit dat de artsen langer moesten wachten, terwijl ze met minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) hadden afgesproken dat ze voorrang zouden krijgen. Daar was de LHV verontwaardigd over. Begin deze week maakten de huisartsen nieuwe afspraken over snelle vaccinatie met het ministerie.

Supermarkten sluiten om 20.45 uur, een kwartier voor het ingaan van de avondklok, verplicht hun deuren. Klanten hebben dan nog de gelegenheid om op tijd thuis te komen.

Eerder maakte de regering nog bekend dat supermarkten om 20.15 uur dicht zouden moeten, aangezien er toen een avondklok vanaf 20.30 in de maak was. Onder druk van de Tweede Kamer werd het moment wanneer je niet meer op straat mag met een half uur verschoven.

Supermarkten reageren opgelucht op de definitieve vorm die de avondklok gaat krijgen. Vooral de zekerheid dat de bevoorrading achter de schermen mag doorgaan is goed nieuws. Het gaat dan om bijvoorbeeld om vulploegen in de winkels en de werkzaamheden in distributiecentra.

„Het belangrijkste is dat alles aan de achterkant kan blijven doordraaien en de voedselvoorziening op gang blijft. Mensen moeten hun eten kunnen blijven kopen”, meldt brancheorganisatie Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL).
De nieuwe regels betekenen wel dat het merendeel van alle Albert Heijn-filialen eerder dicht moet dan normaal. De grootste supermarktketen van het land hanteert namelijk ruime openingstijden voor veel vestigingen, vaak tot 22.00 uur ’s avonds.
Supermarkten met een eigen online besteldienst hebben ook een andere opsteker. De bezorging van bestelde boodschappen mag na 21.00 uur doorgaan.

De Britse variant van het coronavirus is niet wijdverspreid in de gemeente Lansingerland. Dat concludeert de GGD Rotterdam-Rijnmond na een groot bevolkingsonderzoek onder tienduizenden inwoners van de gemeente. De uitbraak van de Britse variant lijkt zich beperkt te hebben tot één basisschool, RKBS Willibrord in Bergschenhoek.

De GGD begon vorige week met het onderzoek. Van de circa 63.000 inwoners van Lansingerland hebben ongeveer 45.000 zich laten testen. Van bijna 27.000 is de uitslag bekend. Dit bracht 242 coronagevallen aan het licht. Van hen had zo’n 12 procent de Britse variant. Dat komt neer op ongeveer 29 gevallen. „Het vervolgonderzoek laat zien dat de situatie meevalt in Lansingerland en dat het aantal nieuwe besmettingen per dag afneemt”, concludeert de GGD.

De Britse mutatie is vooral gevonden bij leerkrachten en leerlingen van RKBS Willibrord en bij hun gezinsleden. Bij aangrenzende scholen en kinderdagverblijven is ook getest, maar dat leverde slechts twee positieve tests op, en één van die twee had de Britse variant.

De uitbraak bij de Bergschenhoekse basisschool begon eind november en is inmiddels uitgedoofd. De bron van de uitbraak is niet duidelijk geworden. Volgens de GGD hield iedereen zich goed aan de coronaregels. De snelheid waarmee de Britse variant zich daar toch kon verspreiden, laat volgens de onderzoekers zien dat de mutatie inderdaad besmettelijker is dan ‘oude’ varianten van het coronavirus.

In de gemeente Lansingerland liggen Bergschenhoek, Bleiswijk en Berkel en Rodenrijs. Alle inwoners van twee jaar en ouder konden zich laten testen, ook als zij geen corona-achtige klachten hadden. Het was de eerste keer in Nederland dat er gericht extra werd getest in een gebied waar een grote uitbraak was. De inwoners konden naar de XL-teststraat bij het nabijgelegen vliegveld van Rotterdam en naar drie mobiele locaties in de gemeente.

De tests zijn nog niet helemaal afgerond, de laatste inwoners moeten nog getest worden en het Erasmus MC is nog bezig met het analyseren van de laatste monsters. Dat kan nog een paar weken duren.

Het Veiligheidsberaad van de 25 burgemeesters die voorzitter zijn van een veiligheidsregio komt vanaf maandag eerder bijeen vanwege de avondklok, die vanaf zaterdag geldt. Het beraad vergaderde tot nu toe in de vroege avonduren in Utrecht, maar heeft de wekelijkse bijeenkomst nu vervroegd naar het eind van de middag, zodat alle deelnemers voor 21.00 uur thuis kunnen zijn. „Om het goede voorbeeld te geven”, aldus een woordvoerster.

Beraadsvoorzitter Hubert Bruls, burgemeester van Nijmegen, zal ook „zeer terughoudend” omgaan met televisieoptredens in talkshows in de avonduren zolang de avondklok geldt. „Als de actualiteit daarom vraagt, is het belangrijk dat hij dingen kan uitleggen of toelichten, dus het zal af en toe nog wel gebeuren. Maar dan kijken we eerst of er digitaal iets mogelijk is. Op verzoeken van tv-programma’s zal eerder nee dan ja worden gezegd.”

De burgemeesters gaan maandag met elkaar bespreken hoe het gaat met de handhaving van de avondklok. Ook de stand van zaken rond het vaccineren komt aan de orde. Justitieminister Ferd Grapperhaus schuift zoals gewoonlijk aan namens het kabinet. Na afloop van de bijeenkomst geven Grapperhaus en Bruls een toelichting op de besproken onderwerpen.

Coronaproof op 17 maart de verkiezingen organiseren kan echt, zegt minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken. Vanwege de verspreiding van de Britse mutatie van het coronavirus vrezen gemeenten dat de verkiezingen alsnog worden uitgesteld, zei de Vereniging van Nederlandse Gemeenten vrijdag tegen radiozender BNR. Die zorgen zijn volgens Ollongren niet nodig.

De minister zegt vrijdag dat er voldoende maatregelen worden genomen om de verkiezingen veilig te laten verlopen. Zo kunnen zeventigplussers stemmen per brief en mogen andere kwetsbare mensen al twee dagen eerder naar de stembus, op 15 en 16 maart. „Zo kunnen we de drukte spreiden en hoeven mensen niet in de rij te staan of in een druk stembureau.” Wie echt niet fysiek naar het stembureau durft, kan een ander vragen voor hem of haar een stem uit te brengen. Iedere kiezer mag dit jaar niet voor twee, maar voor drie andere kiezers een volmachtstem uitbrengen.

De minister heeft bekeken of ook mensen onder de zeventig jaar per brief kunnen stemmen, maar dat lukt logistiek niet meer op tijd. „Meer dan dit kan niet. Maar het is voldoende om te zorgen dat iedereen veilig zijn of haar stem kan uitbrengen.”
Natuurlijk houdt Ollongren „een vinger aan de pols” als het gaat om de opmars van de Britse coronavariant. „We moeten blijven uitkijken wat wel en wat niet kan. Maar wij gaan ervan uit dat de verkiezingen gewoon kunnen worden gehouden op 17 maart.”

Het aanscherpen en verlengen van lockdowns in Europese landen heeft voor verdere krimp in de dienstensector gezorgd. Onder andere de horeca en winkels vallen onder die categorie, die goed is voor bijna driekwart van de gehele economie van de eurolanden. Daardoor is het vrijwel zeker dat er een nieuwe recessie in de eurozone komt, stelt hoofdeconoom Chris Williamson van het Britse onderzoeksbureau Markit.

„Een dubbele dip voor de economie van de eurozone lijkt steeds onvermijdelijker. De productie daalde in januari verder, met name door de verslechterde omstandigheden in de dienstensector”, aldus Williamson.

De graadmeter van Markit voor de economische activiteit in de dienstensector ging in januari omlaag naar 45, van een stand van 46,4 in december. Elk cijfer onder de 50 wijst op krimp, daarboven op groei. Het is de vierde maand van krimp in de dienstensector.

De neergang van de dienstensector in Duitsland, de grootste economie van de eurozone, was iets minder hevig. Het land maakte vorige week bekend dat de huidige lockdownmaatregelen tot zeker 15 februari in stand blijven. In Frankrijk, waar een strengere avondklok ging gelden, was de afname wel sterker.

Tegenover de schade die dienstverleners ondervinden, staat de groei van de industrie in de eurozone. De index van Markit voor de activiteit van industriebedrijven kwam uit op 54,7, tegenover 55,2 in december.

Onderzoeker Williamson is niettemin ook somber over de industrie. Het ging in januari om de zwakste groei van deze sector in de afgelopen zeven maanden, zo onderstreept hij. ECB-president Christine Lagarde stelde donderdag in haar toelichting op het rentebesluit juist dat er veel tekenen zijn van herstel van de industrie.

Nederlanders boeken nog maar weinig vliegreizen voor de mei- en zomervakantie, merkt boekingssite vliegtickets.nl. Volgens de ticketverkoper komt dit door de oproep van het kabinet om reisbewegingen vanwege de coronapandemie zoveel mogelijk te beperken.

De boekingsaantallen bij de site zitten momenteel maar op 15 tot 20 procent van het niveau van vorig jaar in deze tijd. In de maand december merkte vliegtickets.nl nog een stijging ten opzichte van de maand november. Maar die trend zet zich niet voort in de eerste twee weken van het nieuwe jaar. Zo liggen de boekingsaantallen in deze periode 30 procent lager dan de eerste twee weken van december.

„Normaal zien we in januari dat er veel geboekt wordt voor de meivakantie en de zomerperiode. Dit zien we nu nog vrijwel niet terug”, zegt marketingmanager Sander van Veen van vliegtickets.nl. „De terughoudendheid is goed merkbaar. Wel verwachten we bij de minste versoepeling dat de boekingen weer omhoog zullen schieten, iets wat we de afgelopen periode steeds terug zien komen. Zodra het kan, willen we toch weer reizen.”

Voor de kleine groep mensen die recent toch een boeking maakte, zijn de populairste bestemmingen Málaga, Alicante, Barcelona, Faro en Istanbul.

Israël heeft donderdag een recordaantal van 244.000 mensen ingeënt tegen het coronavirus, schrijft minister van Gezondheid Juli Edelstein op Twitter. Israël heeft sinds het begin van de vaccinatiecampagne 2,4 miljoen mensen hun eerste prik gegeven. 850.000 mensen ontvingen ook al de tweede dosis.

Israël behoort wereldwijd tot de koplopers op vaccinatiegebied. In Duitsland zijn tot en met donderdag 1,3 miljoen mensen voor het eerst ingeënt en 78.000 mensen voor de tweede keer. De meest recente cijfers in Nederland melden dat er hier 77.000 mensen zijn ingeënt tussen 6 en 17 januari.

Israël heeft ruim voldoende doses van het vaccin van Pfizer/BioNTech voor alle 9 miljoen inwoners, omdat het direct veel heeft aangeschaft. Het land deelt data over de inentingen met Pfizer, om het bedrijf meer inzicht te verschaffen over bijvoorbeeld de besmettelijkheid van mensen na de eerste prik.

Het land zit momenteel in een derde golf van besmettingen. Ondanks de voortvarende inentingscampagne stijgt het aantal besmettingen nog hard. Er is een strenge lockdown van kracht in Israël.

De Britse autoriteiten overwegen mensen te gaan betalen als ze positief testen op het coronavirus. Het zou gaan om een bedrag van 500 pond (562 euro), berichten Britse media. Zo moeten burgers in Engeland worden aangemoedigd om zich te laten testen als ze klachten hebben.

Uit Brits onderzoek komt naar voren dat veel mensen met symptomen zich niet laten testen. Vooral personen met een laag inkomen zouden vrezen voor de financiële gevolgen van zelfisolatie. Ze kunnen dan niet gaan werken. Sommige minima kunnen al aanspraak maken op extra financiële steun als ze in isolatie moeten, maar nu wordt overwogen om iedereen met een positieve testuitslag 500 pond te betalen.

Het plan wordt door The Telegraph omschreven als ‘cash voor covid’. Het kan de Britse schatkist volgens de krant zo’n 2 miljard pond per maand kosten. Er liggen volgens een bron rond de regering ook nog vergelijkbare voorstellen op tafel. Er kan bijvoorbeeld ook worden besloten om mensen alleen te betalen als ze niet vanuit huis kunnen werken. Dat zou ongeveer de helft goedkoper zijn.

Minister van Milieu George Eustice weigerde in te gaan op dergelijke details in de media. Hij zei dat nog geen besluit is genomen over zo’n voorstel.

Het dodental door de uitbraak van het coronavirus in Duitsland is de 50.000 voorbij. Het Robert Koch Instituut (RKI), de Duitse evenknie van het RIVM, meldt vrijdag 859 sterfgevallen.

In totaal zijn in Duitsland tot dusver zeker 50.642 personen overleden aan de gevolgen van Covid-19. Ook raakten er zeker 2.106.262 mensen besmet met het virus. Het RKI maakte vrijdag melding van 17.862 nieuwe besmettingen, tegenover 20.398 een dag eerder. Ook de stijging van het dodental viel lager uit. Er stierven 859 coronapatiënten. Dat waren er een dag eerder nog 1013.

De autoriteiten hebben een strenge lockdown afgekondigd om verdere verspreiding tegen te gaan en ook grenssluitingen worden niet uitgesloten. In Duitsland moesten horecazaken, bioscopen, theaters en sportlocaties in november de deuren al sluiten. Een maand later volgden ook scholen en niet-essentiële winkels. Die beperkingen blijven tot medio februari van kracht.

Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) is afgelopen november door Brussel onder grote druk gezet om het coronavaccin van Pfizer/BioNTech gelijktijdig met de Amerikanen en Britten goed te keuren. De toezichthouder had echter nog serieuze vragen over de zuiverheid van het vaccin. Dat meldt onderzoeksplatform Follow the Money (FTM) op basis van gelekte interne EMA-documenten.

Uit de documenten zou onder meer blijken dat de Europese Commissie wilde voorkomen dat lidstaten het voorbeeld van de Britten zouden volgen, die het vaccin al op 5 december met een ‘noodvergunning’ accepteerden, is op te maken uit een mail van een EMA-medewerker. Daarnaast zou pas weken na de Amerikanen groen licht geven te veel ‘politieke fall-out’ voor de Europese Commissie opleveren, zo mailde vice-directeur Noël Wathion van de EMA op 19 november aan zijn collega-bestuurders.

Maar bij het vaccin van Pfizer/BioNTech had de EMA nog een belangrijke vraag over verschillen in de zuiverheid van de werkzame stof, de zogenoemde RNA-integriteit. De vaccins die in het onderzoekstraject zijn gebruikt, bevatten 78 procent intact RNA, terwijl vaccin bestemd voor de grootschalige inenting ‘maar’ 55 procent bevat. Als de RNA-integriteit van het vaccin te laag is, kan dat consequenties hebben voor de mate waarin het lichaam getraind wordt in het herkennen van het coronavirus.

De gelekte documenten geven geen uitsluitsel over de vraag of de twijfels hierover uiteindelijk zijn weggenomen.

Het aantal nieuwe coronabesmettingen dat in de laatste 24 uur in Duitsland is vastgesteld is licht gedaald, na drie dagen van stijgingen.

Het Robert Koch Instituut (RKI), de Duitse evenknie van het RIVM, meldt vrijdagochtend 17.862 nieuwe besmettingen, tegen 20.398 een dag eerder. In totaal zijn in Duitsland nu 2.106.262 mensen besmet geraakt met het virus.

Ook het aantal overleden mensen daalde het afgelopen etmaal licht. Er stierven 859 coronapatiënten, tegen 1013 een dag eerder. In totaal zijn in Duitsland tot dusver zeker 50.642 personen overleden aan de gevolgen van Covid-19.

De Duitse autoriteiten maakten eerder deze week bekend dat de harde lockdown in het land wordt verlengd tot 15 februari. Ook scherpt Duitsland de maatregelen aan met onder meer een strengere mondkapjesplicht.

Een op de acht Nederlanders heeft inmiddels antistoffen tegen corona. Uit onderzoek van bloedbank Sanquin onder duizenden bloeddonoren blijkt dat vorige week bij 13 procent van hen sporen van een doorgemaakte corona-infectie zijn aangetroffen, schrijft de Volkskrant.

Dat zou betekenen dat nu bijna 2,3 miljoen mensen natuurlijke immuniteit tegen het coronavirus hebben ontwikkeld. Hun antistoffen zorgen voor langdurige bescherming.

Sanquin-onderzoekers volgen sinds de lente van vorig jaar een groep van bijna 600 (voormalige) corona-geïnfecteerden en na acht maanden waren bij praktisch iedereen nog antistoffen in het bloed traceerbaar, zegt arts-microbioloog Hans Zaaijer. Óók het type antistof (IgG) dat zorgt voor bescherming op lange termijn.

Die bevindingen zijn in lijn met internationale studies die uitwijzen dat het immuungeheugen van voormalige coronapatiënten zeker zes tot acht maanden standhoudt.

De webredactie is een nieuw liveblog begonnen. Het vorige liveblog is hier terug te lezen.